Περιοχή του εγκεφάλου χρωματίζει με συναίσθημα τις ηθικές επιλογές

36

Η λογική συνεργάζεται με το συναίσθημα όταν οι άνθρωποι παίρνουν αποφάσεις σε θέματα ηθικής, δείχνει νέα μελέτη στις ΗΠΑ. Ασθενεις με βλάβη σε μια περιοχή του εγκεφάλου που φαίνεται να σχετίζεται με τη συμπόνοια ακολοθούν μια ιδιαίτερη ηθική του τύπου «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα».

Οι ερευνητές του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Καλιφόρνια έθεσαν σε 30 εθελοντές μια σειρά από δύσκολες, υποθετικέςερωτήσεις, για παράδειγμα κατά πόσο θα δέχονταν να πεθάνει το ένα από τα δύο παιδιά τους για να μην πεθάνουν και τα δύο.

Οι περισσότεροι άνθρωποι, αναφέρουν οι ερευνητές στο περιοδικό Nature, αισθάνονται εξαιρετικά άβολα όταν καλούνται να λάβουν θέση σε τέτοια προβλήματα, επειδή η ηθική δεν είναι θέμα μόνο λογικής, αλλά και συναισθήματος.

Ωστόσο, τα άτομα που έχουν υποστεί βλάβη στον μεσοκοιλιακό προμετωπιαίο φλοιό (VMPC), μια μικρή περιοχή του εγκεφάλου πίσω από το μέτωπο, χάνουν κάθε συναισθηματισμό σε θέματα ηθικής και δεν διστάζουν να απαντήσουν ότι θα θυσίαζαν το ένα παιδί τους.

Δίλημμα

Οι ερευνητές σύγκριναν έξι ασθενείς με βλάβη στον VMPC με 12 άτομα που είχαν υποστεί βλάβη σε άσχετες περιοχές του εγκεφάλου και 12 υγιή άτομα. Οι τρεις ομάδες κλήθηκαν να απαντήσουν σε 50 προσεκτικά επιλεγμένες σειρές ερωτημάτων, τα οποία χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες: μη ηθικές επιλογές, για παράδειγμα σχετικά με τα ψώνια, ηθικές απρόσωπες επιλογές, για παράδειγμα «Θα κρατούσατε τα χρήματα από ένα πορτοφόλι που βρήκατε στο δρόμο;», και ηθικές προσωπικές ερωτήσεις, όπως τοδίλημμα με τα παιδιά.

Η ανάλυση έδειξε ότι δεν υπήρχε διαφορά στις απαντήσεις των τριών ομάδων στα μη ηθικά και απρόσωπα σενάρια. Ωστόσο οι ασθενείς με βλάβη στο VMPC έδωσαν χαρακτηριστικά διαφορετικές απαντήσεις στα προσωπικά ηθικά διλήμματα. Χωρίς καμία δυσκολία ή αίσθημα ενοχής επέλεγαν ωφελιμιστικές λύσεις, δεχόμενοι για παράδειγμα να θυσιάσουν ένα άτομο για το καλό των περισσότερων.

«Λόγω της εγκεφαλικής βλάβης παρουσιάζουν μη φυσιολογικά κοινωνικά συναισθήματα στην πραγματική ζωή» σχολιάζει ο Δρ Αντόνιο Νταμάσιο, μέλος της ερευνητικής ομάδας. «Τους λείπει η συναισθηματική ταύτιση και η συμπόνοια», εξηγεί.

Οι άνθρωποι, συμπεραίνουν οι ερευνητές, ίσως είναι νευρολογικά ανίκανοι για αυστηρές ωφελιμιστικές επιλογές, επειδή η λογική δεν λειτουργεί αυτόνομα, ξεχωριστά από το συναίσθημα.

Η μελέτη επιβεβαιώνει τον κρίσιμο ρόλο του μεσοκοιλιακού προμετωπιαίου φλοιού στη διαίσθηση και στα συναισθήματα κοινωνικής φύσης.

Παράλληλα, όμως, προσφέρει νέο υλικό στη φιλοσοφική συζήτηση για το κατά πόσο οι άνθρωποι πέρνουν ηθικές αποφάσεις με βάση εξωτερικούς κανόνες ή με βάση τα συναισθήματά τους, καθώς και για το κατά πόσο τα διάφορα συστήματα ηθικής είναι συμβατά με τον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ