Ειρήνη για τα Χριστούγεννα: Υπάρχει η διπλωματία των γιορτών ή είναι απλά θέατρο;

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ φέρεται να έχει θέσει ως στόχο την επίτευξη ειρηνευτικής συμφωνίας για τον πόλεμο μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας μέσα στα Χριστούγεννα.

Η χρονική στιγμή δεν είναι τυχαία.

Κάθε Δεκέμβριο, οι πολιτικοί ηγέτες καταφεύγουν ενστικτωδώς στη γλώσσα της «καλής θέλησης».

Εν τω μεταξύ, διπλωμάτες από όλο τον κόσμο εκμεταλλεύονται την εποχή για να διοργανώσουν πάρτι, στα οποία τα δώρα και το αλκοόλ χρησιμοποιούνται για να καλλιεργήσουν φιλίες και επαφές.

Η ιδέα ότι η περίοδος των εορτών μπορεί να φέρει μια ανάπαυλα από τις συγκρούσεις έχει βαθιές ρίζες στην ιστορία.

Οι μεσαιωνικοί νόμοι για την «Ειρήνη των Χριστουγέννων» στη βόρεια Ευρώπη, κάποια περίοδο τιμωρούσαν τα εγκλήματα που διαπράττονταν κατά τη διάρκεια της περιόδου με αυστηρότερες ποινές, κατοχυρώνοντας στο νόμο μια πολιτιστική αίσθηση προσδοκίας για ηρεμία και αυτοσυγκράτηση.

Η Φινλανδία εξακολουθεί να διαβάζει τη Διακήρυξη της Χριστουγεννιάτικης Ειρήνης κάθε παραμονή Χριστουγέννων – μια τελετουργική υπενθύμιση μιας παλαιότερης ελπίδας ότι η βία μπορεί να υποχωρήσει για λίγο.

Η σημερινή «χριστουγεννιάτικη διπλωματία» – δηλαδή, μια σειρά δηλώσεων και προσπαθειών για την ενθάρρυνση της ειρήνης και των θερμών σχέσεων μεταξύ των εθνών – ανανεώνει την παράδοση της πολιτικής τέχνης.

Μερικές φορές, μια τέτοια διπλωματία ανοίγει πραγματικά ένα παράθυρο για συνομιλίες.

Μερικές φορές είναι μια πολιτιστική αντίδραση.

Μερικές φορές είναι καθαρό θέατρο.

Και μερικές φορές, οι εποχιακοί αντιπερισπασμοί χρησιμοποιούνται για πόλεμο και βία αντί για ειρήνη, γράφει ο Andrew Latham, Καθηγητής Πολιτικών Επιστημών, σε άρθρο του στο The Conversation.

Τα Χριστούγεννα το Πρώτου Παγκοσμίου

Η Συνθήκη της Γάνδης που έληξε τον πόλεμο του 1812 μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Μεγάλης Βρετανίας υπογράφηκε την παραμονή των Χριστουγέννων.

Ήταν ένα σήμα ότι και οι δύο πλευρές ήταν έτοιμες να μετατρέψουν το εποχιακό κλίμα σε διαρκή ειρήνη.

Αλλά το πιο διάσημο παράδειγμα διακοπής των συγκρούσεων κατά τη διάρκεια της περιόδου είναι η Χριστουγεννιάτικη Εκεχειρία του 1914.

Βρετανικά και γερμανικά στρατεύματα συναντιούνται στην ουδέτερη ζώνη κατά τη διάρκεια της ανεπίσημης εκεχειρίας.

Μετά από μήνες μάχης σε τμήματα του Δυτικού Μετώπου στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι στρατιώτες των αντίπαλων πλευρών εγκατέλειψαν τα χαρακώματα για να τραγουδήσουν, να μαζέψουν τους νεκρούς και να μοιραστούν μια στιγμή ανθρωπιάς πριν επιστρέψουν στον βιομηχανικό πόλεμο από τον οποίο πολλοί από αυτούς δεν θα επέστρεφαν ποτέ.

Αυτή η πράξη επαναλήφθηκε κατά τη διάρκεια της Μάχης των Αρδεννών στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν ένας μικρός αριθμός Αμερικανών και Γερμανών στρατιωτών συνήψε προσωρινή εκεχειρία στο δάσος Hürtgen κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων του 1944.

Μια εποχιακή ευκαιρία για διάλογο;

Πιο πρόσφατα, κυβερνήσεις και μη κυβερνητικοί φορείς έχουν αξιοποιήσει τις γιορτές για να ανοίξουν το δρόμο για μελλοντικές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.

Στη Βόρεια Ιρλανδία, για παράδειγμα, η Προσωρινή IRA κήρυξε επανειλημμένα εκεχειρίες τα Χριστούγεννα, με πιο αξιοσημείωτη την περίπτωση του Δεκεμβρίου 1974, όταν ανακοίνωσε την παύση των επιχειρήσεων από τις 22 Δεκεμβρίου έως τις αρχές Ιανουαρίου.

Αν και η εκεχειρία τελικά κατέρρευσε, αντανακλούσε ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο κατά τη διάρκεια των Ταραχών, όπου τα Χριστούγεννα αποτελούσαν μια πολιτισμικά σημαντική στιγμή για να σηματοδοτήσουν την ανοιχτή διάθεση για διάλογο.

Μια παρόμοια λογική παρατηρήθηκε πιο πρόσφατα στην Κολομβία, όπου το 2022, ο Εθνικός Απελευθερωτικός Στρατός (ELN) κήρυξε μονομερή εκεχειρία τα Χριστούγεννα, συνδέοντας ρητά την παύση των εχθροπραξιών με τις συνεχιζόμενες ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση.

Εκεχειρία για τα Χριστούγεννα κηρύχθηκε και φέτος.

ELN Declares Christmas Ceasefire in Colombia, Warns of Action in 2026
The guerrilla group Ejercito de Liberacion Nacional (ELN) announced yesterday a unilateral ceasefire in Colombia that will take effect next Wednesday, on the occasion of the Christmas and New Year holidays. pic.twitter.com/IokCitnAyK

— ColombiaOne (@Co1ombia) December 22, 2025

Και στις δύο περιπτώσεις, τα Χριστούγεννα δεν λειτούργησαν ως μια συναισθηματική διακοπή του πολέμου, αλλά ως μια στρατηγική στιγμή για να νομιμοποιήσουν την αυτοσυγκράτηση και να διερευνήσουν εάν η διπλωματία θα μπορούσε να θέσει τέλος στον υποκείμενο σύγκρουση.

Όμως, όπως συμβαίνει με κάθε προσωρινή εκεχειρία, οι εκεχειρίες των Χριστουγέννων είναι επιρρεπείς σε παραβιάσεις.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ, οι εμπόλεμες πλευρές συμφώνησαν το 1971 σε μια εκεχειρία 24 ωρών για τα Χριστούγεννα.

Μια αναφορά της εφημερίδας The New York Times την επόμενη μέρα περιελάμβανε καταγγελίες για 19 παραβιάσεις από τους Βιετκόνγκ και 170 από τις αμερικανικές δυνάμεις.

Ευκαιρία για επίθεση

Οι διακοπές μπορούν επίσης να αποτελέσουν μια ευκαιρία για να αιφνιδιάσει κανείς τον εχθρό.

Επτά χρόνια πριν από την βραχύβια εκεχειρία των Χριστουγέννων του 1971, οι μαχητές των Βιετκόνγκ επέλεξαν την παραμονή των Χριστουγέννων για να εξαπολύσουν επίθεση σε ένα ξενοδοχείο όπου γιορτάζαν Αμερικανοί αξιωματικοί.

Δύο Αμερικανοί σκοτώθηκαν και 28 τραυματίστηκαν.

Η Σοβιετική Ένωση ξεκίνησε την εισβολή της στο Αφγανιστάν το 1979 την παραμονή των Χριστουγέννων, ενώ η ισραηλινή επιχείρηση στη Γάζα το 2008 ξεκίνησε στις 27 Δεκεμβρίου.

Η λογική εδώ είναι ότι στα τέλη Δεκεμβρίου, το πολιτικό περιθώριο στις πρωτεύουσες των χωρών είναι περιορισμένο, οι διπλωματικές διαδικασίες κινούνται πιο αργά και οι ευκαιρίες για αιφνιδιασμό είναι μεγαλύτερες.

🚨Santa Claus fighting the Taliban with a machine gun in Afghanistan. pic.twitter.com/P73h8eZlYa

— WarRoom Archives (@WarRoomArchives) December 21, 2025

Στο πνεύμα της εποχής

Η χριστουγεννιάτικη διπλωματία μπορεί επομένως να χρησιμοποιηθεί για να ενθαρρύνει την ειρήνη – ή τον πόλεμο.

Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για να εμβαθύνει τις υπάρχουσες συμμαχίες.

Ένα γνωστό παράδειγμα είναι η ετήσια δωρεά χριστουγεννιάτικων δέντρων από τη Νορβηγία στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Η πρακτική αυτή ξεκίνησε το 1947, όταν το Όσλο έστειλε ένα γιγαντιαίο έλατο στην πλατεία Τραφάλγκαρ του Λονδίνου ως ευχαριστία για τη βρετανική υποστήριξη κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Από τότε έχει γίνει μια τελετουργική έκφραση της κοινής ιστορίας, της κοινής θυσίας και της διαρκούς συμμαχίας.

The Christmas tree at Trafalgar Square in 1948. This was the second year the tree was gifted to Britain by Norway as a token of gratitude for the support they received during WW2. pic.twitter.com/aJmNMsPdf2

— Old England in Colour (@englandincolour) December 7, 2025

Και οι πρεσβείες σε όλο τον κόσμο διοργανώνουν χριστουγεννιάτικες δεξιώσεις που λειτουργούν ως ανεπίσημοι διπλωματικοί χώροι – περιστάσεις όπου οι εντάσεις χαλαρώνουν, οι συνομιλίες ρέουν πιο ελεύθερα και τα δύσκολα ζητήματα μπορούν να συζητηθούν σε ένα πιο χαλαρό περιβάλλον.

Αυτές οι πρακτικές δεν επιλύουν τις κρίσεις, αλλά θέτουν σημαντικά θεμέλια για την καλή θέληση και την πρόσβαση.

The Embassy hosted its annual Christmas Reception for our partners in the diplomatic corps, British institutions, and international organisations.🎄🤝

As always, we are proud to showcase Polish Christmas traditions, including typical food and drink, decorations, and carols. 🇵🇱🔔 pic.twitter.com/6ZmDkdmrhK

— Polish Embassy UK 🇵🇱 (@PolishEmbassyUK) December 22, 2025

Η χριστουγεννιάτικη διπλωματία επιβιώνει επειδή βρίσκεται στο σταυροδρόμι της κουλτούρας, της εξουσίας και της πολιτικής.

Η εποχή φέρνει μαζί της μια σειρά από προσδοκίες σχετικά με την αυτοσυγκράτηση και την καλή θέληση που οι ηγέτες μπορούν να επικαλεστούν, οι διπλωμάτες μπορούν να εκμεταλλευτούν και οι αντίπαλοι μπορούν είτε να τιμήσουν είτε να καταχραστούν.