Από τον Καζαντζάκη στον Ωρομπίντο – Ο Βασίλης Αδραχτάς συντονίζει το πεπερασμένο με το άπειρο

«Ο ακατάληπτος δεσμός των όντων», «Καθολική συνέλιξη- Ανοδική εξέλιξη», «Ο Έσω και ο Έξω κόσμος» είναι μερικοί από τους τίτλους των ενοτήτων του βιβλίου «Το Ταξίδι της Συνείδησης προς το Υπερβατικό» του θεολόγου και συγγραφέα Δρ Βασίλη Αδραχτά, το οποίο απαντάει με τον πιο ποιητικό, απαλό και μαγικό τρόπο σε όλα τα μεγάλα ερωτήματα της ανθρώπινης ύπαρξης, σε μια έκδοση που μοιάζει με βόλτα σε γκαλερί -τα έργα της Art of Life Collective συμβάλλουν σε αυτό.

-Τι ήταν αυτό που σε ώθησε να γεφυρώσεις την τέχνη με τη λογοτεχνία; Μια αισθητική ανάγκη ή μια υπαρξιακή δίψα;

Αν ήταν να ονοματίσω την πιο σημαντική ανάγκη και δίψα για μένα, θα αναφερόμουν στην αναζήτηση του Ιερού, του «όλως Άλλου», εκείνου που ό,τι και να κάνεις θα σε ξεπερνά, θα σου αντιστέκεται και θα σε κάνει να θέλεις να βγεις από τον εαυτό σου… Η τέχνη και η λογοτεχνία, όπως βέβαια και η θρησκεία, δεν είναι παρά διαφορετικές εκδοχές, εκφάνσεις και μορφοποιήσεις αυτής της ανάγκης και δίψας, που σημαίνει ότι για μένα – σ’ ένα πολύ θεμελιακό επίπεδο – τέχνη και λογοτεχνία συνδέονται και αλληλεπιδρούν σαν συγκοινωνούντα δοχεία… Άλλοτε διαλέγεις τη μία κι άλλοτε την άλλη, ανάλογα με το ιδιαίτερο βίωμα που η «στιγμή» απαιτεί: αν πρόκειται για μία άμεση και δυνατή συγκίνηση, με τραβάει η τέχνη, αν όμως πρόκειται για ένα παιχνίδισμα της φαντασίας, τότε η λογοτεχνία έχει τον πρώτο λόγο… Επομένως, στο «Ταξίδι της συνείδησης προς το Υπερβατικό», μου βγήκε πολύ φυσιολογικά ένα μάλλον σύνθετο βίωμα, που συνδύαζε και τα δύο, την τέχνη του λόγου στα έργα των Καζαντζάκη και Ωρομπίντο και την τέχνη των εικαστικών έργων της Art of Life Collective.

«Φαίνεται πως αυτό που έγινε, τουτέστιν, το πάντρεμα των ερευνητικών ενδιαφερόντων μου για τα θρησκειο-φιλοσοφικά ερωτήματα, ήταν και το μόνο που μπορούσε να γίνει…»

-Θυμάσαι την πρώτη σπίθα; Εκείνη τη στιγμή που κατάλαβες ότι το βιβλίο «Το Ταξίδι της Συνείδησης» στο Υπερβατικό «ζητούσε» να γραφτεί;

Ναι, η «στιγμή» αυτή ήταν όταν πρωτοείδα τα εικαστικά έργα της Art of Life Collective. Δεν γνώριζα τις καλλιτέχνιδες που βρίσκονταν «πίσω» από τα έργα, δεν τις είχα γνωρίσει ακόμα, έστω και διαδικτυακά, μιας κι εγώ διαμένω στο Σύδνεϋ της Αυστραλίας κι αυτές στην Ελλάδα και σε διάφορες άλλες χώρες, αλλά εξαίφνης οι δημιουργίες τους συνήχησαν με τη δική μου βαθύτερη ανάγκη και δίψα. Το αποδίδω αυτό στο γεγονός ότι οι συγκεκριμένες δημιουργίες εκφράζουν και για τις καλλιτέχνιδες τη δική τους αναζήτηση του Ιερού, που σημαίνει ότι τόσο αυτές όσο κι εγώ στεκόμασταν, κατά κάποιο τρόπο, σε κοινό τόπο, χωρίς καν να το ξέρουμε, κι επομένως ήταν απλά ζήτημα χρόνου το να συναντηθούμε νοηματικά, υπαρξιακά και βιωματικά… ο και γέγονε!

-Από τον Νίκο Καζαντζάκη στον Σρι Ωρομπίντο η απόσταση είναι τεράστια· ποια εσωτερική πυξίδα καθόρισε τη διαδρομή σου;

Υπό μία έννοια, ναι, η απόσταση μεταξύ τους είναι τεράστια, αλλά υπό μία άλλη έννοια οι δυο τους βρίσκονται δίπλα-δίπλα. Κι αυτοί στέκονταν σε κοινό τόπο, ο μεν Ωρομπίντο γνωρίζοντάς το, μιας και ήξερε για το έργο του Καζαντζάκη, ο δε Καζαντζάκης χωρίς να έχει την παραμικρή ιδέα, μιας κι αγνοούσε τη δουλειά και τον στοχασμό του Ωρομπίντο. Και οι δυο τους, όμως, ήταν αναζητητές του Ιερού, γεγονός που καθιστά το έργο τους ομότροπο και ομόλογο. Η τελευταία παρατήρηση ισχύει ακόμα περισσότερο, διότι η εκ μέρους τους αναζήτηση του Ιερού ακολούθησε κοινά μοτίβα, όπως είναι εκείνα της αδιάσπαστης ενότητας ανάμεσα σε πνεύμα και ύλη, της συνέλιξης/καθόδου του πρώτου στη δεύτερη, και της εξέλιξης/ανόδου της δεύτερης στο πρώτο. Βέβαια, υπήρχε και μία εσωτερική πυξίδα, όπως τη λες, στην περίπτωσή μου: από τη μία η μανία μου από παιδί με το ελεύθερο πνεύμα του Καζαντζάκη και από την άλλη η επαφή μου με τη σοφία της Ινδίας μέσω του Κέντρου Ραμακρίσνα στην Ελλάδα και κατ’ επέκταση τη σκέψη του Σουάμι Βιβεκάναντα, τον οποίο υπολήπτονταν ιδιαιτέρως ο Ωρομπίντο.

«Απολαμβάνω πια να προσεγγίζω θεωρητικά και κριτικά το έργο αυτών που έχουν πραγματικά καλλιτεχνικό ταλέντο»

-Πώς συνομιλούν μέσα σου αυτές οι δύο φωνές; Τι κοινό είδες σε έναν Έλληνα στοχαστή του 20ού αιώνα και σε έναν Ινδό μυστικιστή–ποιητή;

Το κοινό που είδα ήταν η απόπειρα και των δύο να «μεταφράσουν» τις μεγάλες πνευματικές παραδόσεις που εκπροσωπούσαν – την ελληνική και την ινδική – και δη την έντονα θεωρησιακή διάσταση αυτών των παραδόσεων, σε μία σύγχρονη, αποτελεσματική και ολοκληρωμένη πραξιακή «γλώσσα». Ήθελαν και οι δύο αφενός μεν να μείνουν πιστοί στην μεγαλείο του παρελθόντος, αφετέρου δε να φέρουν σε επαφή και γόνιμο διάλογο αυτό το μεγαλείο με τις αρετές του νεοτερικού πνεύματος, κυρίως στους χώρους της επιστήμης και της τεχνολογίας. Υπ’ αυτήν την έννοια, και οι δύο – αν και με αισθητά διαφορετικές καταβολές – ανήκαν εξίσου στην εποχή τους, δηλαδή στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Άλλωστε δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι και ο Καζαντζάκης και ο Ωρομπίντο έζησαν και σπούδασαν στη «Δύση» και γαλουχήθηκαν εν πολλοίς από το πνεύμα της, τόσο όσο είχαν εμπνευστεί και από το πνεύμα των δικών τους προγόνων.

-Ποια ήταν η πιο σημαντική «γέφυρα» ανάμεσα στις σπουδές σου και την καλλιτεχνική σου έρευνα; Υπάρχει μια στιγμή που ένιωσες ότι αυτά τα δύο πεδία ενώθηκαν σε ένα;

Νομίζω πως αυτό που ένωσε τα δύο εν λόγω πεδία μέσα μου ήταν κατ’ αρχάς μία έλλειψη ή, αν θέλεις, μία απουσία. Πολύ απλά δεν είχα καλλιτεχνικό ταλέντο κι αυτό με κάποιο τρόπο ήταν το κενό που έπρεπε να καλύψω, γιατί από την άλλη είχα μία υπερβολική έφεση σε καθετί το καλλιτεχνικό, μία πληθωρική βιωματικότητα ως προς καθετί το αισθητικό. Πάντα ένιωθα πώς ήμουν μία (βαθύτατα) καλλιτεχνική φύση που δεν θα μπορούσε ποτέ να εκφραστεί (με τυπικούς όρους) καλλιτεχνικά. Κάτι έπρεπε να γίνει, λοιπόν; Φαίνεται πως αυτό που έγινε, τουτέστιν, το πάντρεμα των ερευνητικών ενδιαφερόντων μου για τα θρησκειο-φιλοσοφικά ερωτήματα, ήταν και το μόνο που μπορούσε να γίνει… Έτσι απολαμβάνω πια να προσεγγίζω θεωρητικά και κριτικά το έργο αυτών που έχουν πραγματικά καλλιτεχνικό ταλέντο, όπως έγινε για παράδειγμα με τις εικαστικούς στο «Ταξίδι της συνείδησης προς το Υπερβατικό».

To bibl;io «Ταξίδι της Συνείδησης προς το Υπερβατικό» είναι γραμμένο σε αγγλικά κι ελληνικά και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Unity in Philia.

-Υπάρχει κάποια φράση ή απόσπασμα που έγινε για σένα ο άξονας γύρω από τον οποίο στράφηκε η καλλιτεχνική σου πρόθεση;

Αν με τον όρο «καλλιτεχνική» εννοείς και την τέχνη του λόγου, την οποία υπηρετώ σε διάφορες μορφές, ναι, υπάρχει μία τέτοια φράση, η οποία με ακολουθεί κατά πόδας ή, καλύτερα, εν πνεύματι, από τότε που ήμουν μαθητής του Γυμνασίου. Είναι το Πινδαρικό «γένοιο οίος έσσι», γίνε αυτό που είσαι από την ιδιαίτερη φύση σου. Γι’ αυτό και θα έλεγα ορθά-κοφτά ότι η τέχνη του λόγου στάθηκε πάντοτε για μένα μία πράξη αυτοπραγμάτωσης.

-Το βιβλίο μοιάζει σαν ένας περίπατος σε γκαλερί με την εικαστική παρέμβαση της ομάδας Art of Life Collective. Πώς δομήσατε αυτή τη διαδρομή της συνεργασίας σας;

Ναι, είμαι πολύ τυχερός που συναντηθήκαμε με τις εικαστικούς του Art of Life Collective. Η τέχνη τους είναι πολύ προσωπική, πολύ δυνατή και πολύ αυθεντική. Η διαδρομή της συνεργασίας υπήρξε άλλοτε εύκολη κι ευθύβολη, κι άλλες φορές απαιτητική και δύσβατη. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ήταν ένας διάλογος εν εξελίξει, ένας διάλογος που γνώρισε πολλές περιστροφές κι αναπτύχθηκε έτσι σε πολλαπλούς διαλόγους: των στοχαστών μεταξύ τους, των εικαστικών με τους στοχαστές, εμού με τους στοχαστές και τις εικαστικούς, κοκ. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι στο τέλος όλοι οι συντελεστές του βιβλίου βαθύναμε και πλατύναμε πολύ… κάτι που από μόνο του, εννοώ ως δημιουργική διαδικασία, ήταν μία πράξη αυτοπραγμάτωσης!

Ο Βασίλης Αδραχτάς είναι ο Υπεύθυνος του Προγράμματος Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλίας και Συντονιστής στο Πρόγραμμα Ισλαμικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Δυτικού Σύδνεϋ. Έχει συγγράψει και επιμεληθεί 11 βιβλία θεολογικού και θρησκειολογικού περιεχομένου και 10 βιβλία εθνο-ιστορικής καταγραφής της ελληνικής μεταναστευτικής και διασπορικής εμπειρίας στην Αυστραλία, Είναι συνιδρυτής και Γενικός Διευθυντής Δράσεων και Προγραμμάτων της μη κερδοσκοπικής εταιρείας Unity in Philia και διαμένει μόνιμα στο Σύδνεϋ.

-Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση: να κάνετε τις εικόνες να μιλούν ή να κάνετε τα κείμενα να σωπάσουν όταν έπρεπε;

Νομίζω ότι η πραγματική πρόκληση ήταν να κάνουμε τις εικόνες και τα κείμενα να συνομιλήσουν…

-Πόσο σε άλλαξε ο ίδιος ο δρόμος της συγγραφής; Ήσουν διαφορετικός άνθρωπος όταν έβαλες την τελευταία τελεία;

Νομίζω πώς δεν θα μπορούσα ποτέ πια να είμαι ο ίδιος μετά τη γνωριμία του με την Ειρήνη, την Αλεξία, την Άλκηστη, τη Φρειδερίκη, τη Μάρσυ και τη Λίλα…

-Αν ο αναγνώστης έπρεπε να κρατήσει μόνο μία εικόνα ή μόνο μία φράση από όλο το έργο, ποια θα θέλατε να ήταν;

Η εικόνα θα ήταν το μαρμάρινο πιάτο της Άλκηστης και η φράση θα ήταν «ηυ ολοκληρωμένη πράξη».

-Πιστεύεις ότι το βιβλίο σου ανήκει περισσότερο στο παρόν ή στο μέλλον;

Όταν το ετοίμαζα με τις εικαστικούς, αλλά και τώρα που το ξεφυλλίζω και το μελετώ, έχω την αίσθηση ότι ανήκει στο άχρονο, στο αιώνιο…

Κοινή ερώτηση για τις εικαστικούς Art of Life Collective

Art of Life Collective

-Ζούμε σε έναν κόσμο με υπερπληθώρα εικόνων αλλά έλλειψη νοήματος. Πώς μπορεί η τέχνη να βοηθήσει σε μια πιο ουσιαστική σχέση με την πραγματικότητα;

Φρειδερίκη

Η θέαση ενος έργου τέχνης έχει τη δυνατότητα να μας συγκινήσει βαθιά και να μας ανακουφίσει, να μας λυτρώσει. Η τέχνη καθρεφτίζει το ανθρώπινο βάθος μας μέσα από την ομορφιά της αλήθειας. Μας ανοίγει δρόμο να βιώσουμε το κέντρο μας, να θυμηθούμε ποιοί είμαστε, και αυτό είναι θεραπεία απέναντι στην πολύβουη και διασπαστική καθημερινότητα. Αυτό είναι το λειτούργημα του καλλιτέχνη, ο οποίος αφιερώνει τη ζωή του για να αντλεί αυτή την ουσία και να την προσφέρει μέσα από τα έργα του. Προσωπικά με ενδιαφέρει η τέχνη που έρχεται εκ βαθέων ως μια κατάθεση ψυχής, είναι αυθεντική και δεν ακολουθεί μόδες.

Λίλα

Η Τέχνη είναι μια ζωντανή γλώσσα που μιλάει ελεύθερα και βιωματικά στον ψυχισμό του ανθρώπου. Ανοίγει έναν δίαυλο με το Πνεύμα του, διεγείροντας αισθήσεις και εσωτερικές αναζητήσεις. Ο στοχασμός και η ενασχόληση με τη τέχνη οξύνουν την κριτική σκέψη, ενώ παράλληλα αναζωπυρώνουν την έμφυτη τάση του ανθρώπου να θέλει να εκφραστεί. Η τέχνη που συνδέει το άτομο με τον Εαυτό, γίνεται πηγή έμπνευσης ώστε να δράσει ο ίδιος ως δημιουργος πάνω στην πραγματικότητα που θέλει να υλοποιήσει – αντί να μείνει παθητικός δέκτης μπροστά σε μια υπερπληθώρα εικόνων ή πληροφόρησης.

Άλκηστη

Η τέχνη κατά τη γνώμη μου είναι πανανθρώπινη και σκοπός της είναι η «Ένωση». Το ίδιο σημαίνει και η σανσκριτική λέξη yoga, ένωση της υλικής και της πνευματικής φύσης του ανθρώπου. Αν μία εικόνα ή ένα αντικείμενο που δηλώνεται ως τέχνη σήμερα, εμπεριέχει αυτή την πρόθεση, τότε υπάρχει η πιθανότητα να επηρεάσει τον θεατή ως προς το ζητούμενο. Να δημιουργήσει δηλαδή μια εμπειρία ουσιαστική κι αληθινή, πέραν της σφαίρας του νοητικού. Ο ρόλος του καλλιτέχνη – δημιουργού, σε αυτή τη μεταβατική εποχή, με τις τόσες ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις και την υπερπληροφόρηση, οφείλει μέσω της δικής του εσωτερικής αναζήτησης, να ενώνει τις δύο αυτές φύσεις συνειδητά εντός του. Οφείλει να υπηρετεί το Πνεύμα, την Ομορφιά και το Κάλλος. Το αρχαίο ελληνικό Κάλλος που αντικατοπτρίζει την ομορφιά που φέρει το πνεύμα εντός της ύλης, που στη σημερινή εποχή καλούμαστε να ανακαλύψουμε, όχι κάπου έξω από εμάς, αλλά μέσα μας.

Μάρσυ

Στη σημερινή εποχή, όπου υπάρχει περιττή πληροφορία που συχνά κατακλύζει τον νου, είναι απαραίτητο πρώτα απ’ όλα να μην ταυτιζόμαστε με αυτήν. Αυτό κατακτάται όταν δρούμε με τρόπους που διευρύνουν την αντίληψή μας. Ένας τέτοιος τρόπος είναι η συνειδητή δημιουργία όπου μας φέρνει πιο κοντά στο κέντρο μας. Η τέχνη μας οδηγεί να δρούμε και να αντιλαμβανόμαστε «με καθαρό βλέμμα» από τον πυρήνα της Ύπαρξής μας. Όταν αυτό συμβαίνει, ανθίζουν όλες οι δυνατότητές μας: η αντίληψη, το κάλλος, η διάκριση. Έτσι μπορούμε, μέσα στην υπερπληθώρα των πληροφοριών, να κρατήσουμε μόνο ό,τι πραγματικά μας χρειάζεται και μας εξελίσσει. Μέσα από αυτή τη διαδικασία δημιουργούμε το πιο όμορφο κομμάτι του εαυτού μας και αποκαλύπτουμε σε εμάς τους ίδιους τον αληθινό μας Εαυτό. Και καθώς κρατάμε μόνο την ουσία, έτσι και εμείς μπορούμε τελικά να προσφέρουμε Ουσία.

Ειρήνη

Η Τέχνη στις ποικίλες μορφές της παιδεύει τον άνθρωπο, καλλιεργεί τη συνείδηση. Η δημιουργικότητα όταν πηγάζει από μια εσωτερική αναγκαιότητα έχει χαρακτήρα υπερβατικό και ανυψωτικό για την ψυχή. Οι εικόνες που δημιουργεί λειτουργούν ως πύλες συνείδησης. Ο καλλιτέχνης και κατ’ επέκταση το έργο του οφείλει να καλεί τον άνθρωπο σε αυτόν τον εσωτερικό στοχασμό, ανοίγοντας έναν διάλογο με τον εαυτό. Μέσα μας υπάρχει η δημιουργική δύναμη του πνεύματος, μια δύναμη πέρα από όλες τις δυνάμεις, η οποία μπορεί να γεφυρώσει το χάσμα της εξωτερικής και εσωτερικής πραγματικότητας φέρνοντας ευθυγράμμιση και αρμονία. Χρήσιμη τέχνη σήμερα είναι αυτή που μας διεγείρει για την αναζήτηση της θεϊκής μας προέλευσης και μας καλεί να ζήσουμε την ανθρώπινη εμπειρία με Ομορφιά.

Αλεξία

Η ουσία της τέχνης είναι να εμπνέει τον άνθρωπο να συνδεθεί αληθινά πρώτα απ’ όλα με τον εαυτό του και κατ' επέκταση με τον κόσμο. Να τον οδηγεί να βλέπει μέσα από μάτια που κοιτούν με ζωντάνια, που εξερευνούν με ενδιαφέρον και ειλικρίνεια. Η ουσιαστική παρουσία μας στη ζωή, εξελίσσει την ικανότητά μας να διακρίνουμε πέρα από το θόρυβο και μας βοηθά να αξιοποιούμε την πραγματικότητα ως πεδίο δημιουργίας. Ταυτόχρονα η δημιουργικότητα ωθεί στη διεύρυνση του νου και της αντίληψής μας προς τη ζωή. Η αληθινή τέχνη ανοίγει το δρόμο προς τη βίωση της πνευματικής μας κατάστασης, προς τη βίωση της ομορφιάς της ζωής, στο σύνολο της.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Art of Life (@artoflife_collective)