Προβολή ισχύος υπερδυνάμεων: Βγάζουν τα τεράστια αεροπλανοφόρα τους στις θάλασσες

Σε μια νέα εποχή διακρατικού ανταγωνισμού -και ειδικότερα της αυξανόμενης αντιπαλότητας μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ-, παρά το μέγεθος και το κόστος τους, τα αεροπλανοφόρα παραμένουν ελκυστικός πόρος για την προβολή ισχύος και την άσκηση πιο «αιχμηρής» διπλωματίας.

Γι’ αυτό και σύμφωνα με τον Guardian ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, διέταξε το USS Gerald R Ford -με κόστος 12,8 δισ. δολάρια, το μεγαλύτερο και ακριβότερο πολεμικό πλοίο στον κόσμο- να πλεύσει προς τη Βενεζουέλα για να εκφοβίσει το καθεστώς της χώρας.

Ικανό να μεταφέρει 70 αεροσκάφη, να εκτελεί μέχρι και 125 εξόδους στο μέγιστο και με τέσσερα αντιτορπιλικά σε υποστήριξη, το εγχείρημα ήταν τόσο ασυνήθιστο ώστε γεννήθηκε το ερώτημα αν η επίδειξη ισχύος θα χρησιμοποιούνταν κατά του προέδρου Νικολάς Μαδούρο.

Είναι επίσης ο λόγος που υπήρξε τόσο μεγάλο ενδιαφέρον για την κατασκευή και τις δοκιμές του Fujian, του οποίου η επίσημη ένταξη νωρίτερα αυτή την εβδομάδα έγινε παρουσία του προέδρου της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ. Πρόκειται για επίδειξη της ταχέως διογκούμενης στρατιωτικής ισχύος του Πεκίνου: το πρώτο του αεροπλανοφόρο, το Liaoning, ολοκληρώθηκε το 2012, κατασκευασμένο από έναν σκελετό που είχε αρχικά φτιαχτεί στη Σοβιετική Ένωση στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και πουλήθηκε από την Ουκρανία μετά την κατάρρευσή της.

Αναπόσπαστο στοιχείο

Η Κίνα έχει επίσης επενδύσει σε μεγάλο βαθμό σε αντιπλοϊκούς πυραύλους για να προστατεύσει τα παράλιά της από τις ΗΠΑ Ειρωνικά, σημειώνει ο Νικ Τσαϊλντς του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Σπουδών.

Όμως, λέει, το Πεκίνο προφανώς θεωρεί «τα αεροπλανοφόρα ως αναπόσπαστο στοιχείο για την οικοδόμηση ενός ναυτικού που μπορεί να προβάλλει ισχύ και επιρροή παγκοσμίως ανεξάρτητα», επειδή παραμένουν «ασυναγώνιστα ως προς την ευελιξία» και είναι «απίστευτα χρήσιμα σε ένα ευρύ φάσμα πιθανών σεναρίων σύγκρουσης» — ένα από τα οποία θα μπορούσε κάποια μέρα να είναι μια προσπάθεια εξαναγκαστικής «επανένωσης» με την Ταϊβάν.

Το Ηνωμένο Βασίλειο, που ολοκλήρωσε την κατασκευή και την ένταξη δύο αεροπλανοφόρων αξίας 6,2 δισ. λιρών πριν από τέσσερα χρόνια, διαθέτει σαφώς μικρότερη παγκόσμια ισχύ, γεγονός που καθιστά λιγότερο αυτονόητη τη στρατιωτική ανάγκη τους.

Κανένα από τα δύο πλοία δεν αναπτύχθηκε κατά τη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή τα τελευταία δύο χρόνια, αν και η κατασκευή τους εξασφάλισε θέσεις εργασίας στα ναυπηγεία της Σκωτίας τη δεκαετία του 2010.

Η χρήση τους μέχρι στιγμής ήταν ως μορφή «πλωτής διπλωματίας», όπως έδειξε η επίσκεψη του HMS Prince of Wales στο Τόκιο τον Αύγουστο, για να εντυπωσιάσει συμμάχους μάλλον παρά να εκφοβίσει.

Δεν απειλούνται

Προς το παρόν, δεν αναμένεται τα αεροπλανοφόρα να αντιμετωπίσουν στρατιωτική απειλή με την τακτική δεξιοτεχνία της Ουκρανίας, πόσο μάλλον έναν αντίπαλο ισοδύναμου επιπέδου. Οι αντάρτες Χούθι στην Υεμένη επιτέθηκαν νωρίτερα φέτος στο αεροπλανοφόρο USS Harry S Truman και στα υποστηρικτικά του αντιτορπιλικά με drones στην Ερυθρά Θάλασσα. Όμως η σοβαρότερη ζημιά που προκλήθηκε κατά την επίθεση δεν αφορούσε το πολεμικό πλοίο, αλλά ένα μαχητικό F/A-18E Super Hornet αξίας 70 εκατ. δολαρίων που έπεσε στη θάλασσα όταν το αεροπλανοφόρο στράφηκε για να αποφύγει τα εισερχόμενα πυρά.

Τα αντιτορπιλικά, όπως το HMS Diamond του Βασιλικού Ναυτικού, που ειδικεύονται στην κατάρριψη εισερχόμενων drones, αποτελούν την καρδιά των ομάδων κρούσης αεροπλανοφόρων που προστατεύουν το «μητρικό» πλοίο. Θεωρητικά, ακόμη κι αν δεχτούν πλήγμα, τα αεροπλανοφόρα είναι σχεδιασμένα ώστε να βυθίζονται δύσκολα.

Ο σοβιετικός «κανόνας του αντίχειρα» στον ψυχρό πόλεμο έλεγε ότι χρειάζονταν 12 συμβατικοί πύραυλοι για να καταβυθιστεί ένα υπερ-αεροπλανοφόρο· ενώ χρειάστηκαν τέσσερις εβδομάδες για τις ΗΠΑ να βυθίσουν το USS America το 2005, μια δοκιμή κατά την οποία το αμερικανικό σκάφος δεχόταν πυρά για να διαπιστωθεί πόσο ανθεκτικό είναι στην πράξη.

Εξάλλου η επιτυχία των Ουκρανών στη Μαύρη θάλασσα έναντι των Ρώσων ήρθε απέναντι σε ένα μικρό, κακώς οργανωμένο ναυτικό, σαφώς πιο αδύναμο από των ΗΠΑ ή της Κίνας. Η Ρωσία δεν διαθέτει λειτουργικό αεροπλανοφόρο και δεν έχει από το 2017, όταν το 40 ετών Admiral Kuznetsov μπήκε για επισκευή. Ο επικεφαλής της ρωσικής ναυπηγικής βιομηχανίας είπε ότι πιθανότατα θα διαλυθεί ή θα πουληθεί. Η αποτυχία εκσυγχρονισμού ή αντικατάστασής του αποτελεί επίδειξη ευρύτερων ρωσικών γεωπολιτικών, στρατιωτικών και οικονομικών αδυναμιών.