«Aρκετά με τη βία της σιωπής»: Η Κρίστεν Στιούαρτ καταγγέλει την κινηματογραφική βιομηχανία 

Οργή, απόλυτη και ωμή, ήταν το κυρίαρχο συναίσθημα στα λόγια της Κρίστεν Στιούαρτ στην εκδήλωση Academy Women’s Luncheon, όπου η ηθοποιός και πλέον σκηνοθέτιδα πιτέθηκε στο πατριαρχικό σύστημα της κινηματογραφικής βιομηχανίας.

«Θα μπορούσα να φάω αυτό το πόντιουμ με ένα πιρούνι και ένα μαχαίρι, τόση είναι η οργή μου», είπε χαρακτηριστικά η Στιούαρτ, αναφερόμενη στην φυσικοποιημένη αδιαφορία της βιομηχανίας για τις γυναίκες δημιουργούς.

«Η βιομηχανία μας βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης», διακήρυξε η ηθοποιός, η οποία χρειάστηκε οκτώ χρόνια για να υλοποιήσει την πρώτη της σκηνοθετική απόπειρα και κάλεσε τις γυναίκες του κινηματογράφου να απορρίψουν τον τοκενισμό και να «κόψουν το δικό τους νόμισμα».

Η Κρίστεν Στιούαρτ, με μια παρέμβαση που ξεχείλιζε από πάθος και αγανάκτηση, έσπασε τη σιωπή γύρω από τη συστηματική παραμέληση των γυναικών σκηνοθετών στον κόσμο του κινηματογράφου, χαρακτηρίζοντάς την ως τη «βία της σιωπής».

«Είναι άβολο για κάποιους να μιλάμε για την ανισότητα», ανέφερε. «Μπορούμε να συζητάμε για τα μισθολογικά χάσματα και τους φόρους στα ταμπόν και να το μετρούμε με πολλούς ποσοτικούς τρόπους, αλλά η βία της σιωπής… Είναι σαν να μην μας επιτρέπεται καν να είμαστε θυμωμένες» είπε η Στιούαρτ.

Η οργή της έχει ρίζες στη δική της εμπειρία. Όπως εξομολογήθηκε η Στιούαρτ, χρειάστηκε να περάσει μια ολόκληρη οκταετία για να καταφέρει να υλοποιήσει το δικό της πάθος – τη σκηνοθετική της μεταφορά του αυτοβιογραφικού βιβλίου της Λίντια Γιούκναβιτς του 2011, Η Χρονολογία του Νερού (The Chronology of Water).

Η ταινία, με πρωταγωνίστρια την Ιμότζεν Πουτς, έκανε πρεμιέρα στις Κάννες τον Μάιο και πρόκειται σύντομα να κυκλοφορήσει στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η Στιούαρτ ξεκίνησε την ομιλία της αποδίδοντας τα εύσημα στη Γιούκναβιτς ως βασική έμπνευση, δηλώνοντας πως το βιβλίο της «έδωσε φωνή σε ορισμένες αλήθειες που καταλάβαινα ενστικτωδώς».

«Οι σκληρές αλήθειες, όταν ειπώνονται δυνατά, γίνονται εφαλτήρια για την ελευθερία», δήλωσε η Στιούαρτ. «[Η Γιούκναβιτς] Με οδήγησε να αναγνωρίσω το αόρατο κλουβί στο οποίο ζούμε όλοι και πόσο εύκολο είναι να βρούμε τον δρόμο μας έξω αφηγούμενοι την ιστορία μας».

Στο βιβλίο η Αμερικανίδα συγγραφέας μιλάει  θαρραλέα για τον κακοποιητή πατέρα της και για το πώς κατάφερε να ζήσει μετά το τραύμα. Η ταινία της Κρίστεν Στιούαρτ προβάλεται στο Film Forward: Διεθνές Διαγωνιστικό του 66ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

«Κατάσταση έκτακτης ανάγκης»

Η ηθοποιός και σκηνοθέτιδα παραδέχτηκε ότι οι γυναικείες φωνές φαίνεται να έχουν κερδίσει σε ένταση και αποδοχή μετά το κίνημα #MeToo, ωστόσο η βιομηχανία εξακολουθεί να φοβάται τις «ανθυγιεινές» ιστορίες τους. «Τώρα μπορώ να επιβεβαιώσω ότι έδωσα μάχη σώμα σε σώμα σε κάθε βήμα της δημιουργικής διαδικασίας, όταν το περιεχόμενο είναι πολύ σκοτεινό, πολύ ταμπού», τόνισε η Στιούαρτ.

«Μας επιτρέπεται να είμαστε περήφανες για τον εαυτό μας», είπε η Στιούαρτ, προτρέποντας παράλληλα τις παρευρισκόμενες. «Αλλά ας προσπαθήσουμε να μην μας μετατρέπουν σε τοτέμ. Ας αρχίσουμε να κόβουμε το δικό μας νόμισμα» είπε καλώντας τις γυναίκες να χαράξουν το δικό τους δρόμο.

«Είμαι τόσο μαζί σας. Ελπίζω να είστε κι εσείς. Ας κάνουμε τέχνη απέναντι σε όλα αυτά» πρόσθεσε.

Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν κορυφαία ονόματα του χώρου, όπως η Τέσα Τόμπσον, η Κέιτ Χάντσον, η Τζούλια Λούις-Ντρέιφους, η Κλερ Φόι, η Κέρι Κόντον, η Πάτι Τζένκινς και η Έμα Μακέι.

Εκτός από τη Στιούαρτ, μίλησε και η ενδυματολόγος Ρουθ Κάρτερ, η οποία το 2023 έγινε η πρώτη μαύρη γυναίκα που κέρδισε δύο Όσκαρ.

Η Κάρτερ απέτισε φόρο τιμής στον καθηγητή της στο κολέγιο, καθώς και στους σκηνοθέτες Σπάικ Λι και Τζον Σίνγκλετον για τις ευκαιρίες που τις έδωσαν και το πεδίο που τις άνοιξαν.

«Μου έδωσαν χώρο να μάθω και να αναπτυχθώ – αυτό κάνουν η καθοδήγηση και η συναδελφικότητα. Λένε σε κάθε γυναίκα σκηνοθέτιδα και καλλιτέχνιδα: Σας βλέπουμε. Σας πιστεύουμε. Ανήκετε εδώ».

Απογοητευτικά δεδομένα

Τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν τη γυναικεία εκπροσώπηση στη σκηνοθεσία παραμένουν απογοητευτικά. Το 2023, ο αριθμός των γυναικών που σκηνοθέτησαν τις πιο επιτυχημένες εισπρακτικά ταινίες στις Ηνωμένες Πολιτείες μειώθηκε ελαφρώς, από το 18% στο 16%, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο, περίπου το 13% των σκηνοθετών όλων των ταινιών ήταν γυναίκες.

Στην Ευρώπη, ο αριθμός πιστεύεται ότι είναι λίγο υψηλότερος, περίπου 23%, στο σύνολο των ταινιών.

Επιπλέον, μια μελέτη που δημοσιεύθηκε πέρυσι διαπίστωσε ένα «καταστροφικό» χαμηλό δεκαετίας στην εκπροσώπηση των γυναικών στη μεγάλη οθόνη, με μόνο 30 από τις 100 κορυφαίες ταινίες των Ηνωμένων Πολιτειών να έχουν γυναίκα σε πρωταγωνιστικό ή συμπρωταγωνιστικό ρόλο, σε σύγκριση με 44 το 2022.

Όλα αυτά συνέβησαν παρά την τεράστια επιτυχία της Barbie της Γκρέτα Γκέργουιγκ, η οποία απέφερε κέρδη $1,4 δισεκατομμυρίων, ήτοι περίπου 1,33 δισεκατομμύρια ευρώ.

Παρόλα αυτά, η ελπίδα παραμένει ζωντανή, καθώς οι δύο γυναίκες που έχουν κερδίσει προηγουμένως το Όσκαρ καλύτερης σκηνοθεσίας – η Κλόι Ζάο και η Κάθριν Μπίγκελο – θεωρούνταν φαβορί για να διεκδικήσουν ξανά το βραβείο στην επόμενη τελετή (σ.σ. αναφορά στην τελετή του 2024, όπου δεν κέρδισαν), για τις ταινίες τους Hamnet και A House of Dynamite αντίστοιχα.