«Κρατιούνται χέρι-χέρι, αγκαλιάζονται»: Η γυναίκα που άλλαξε την άποψή μας για τους χιμπατζήδες – και τους ανθρώπους
Το 1960, η Τζέιν Γκούντολ ξεκίνησε μια πρωτοποριακή έρευνα ζώντας ανάμεσα σε χιμπατζήδες στην Τανζανία - έρευνα που απέδειξε το πόσο όμοιοι είναι οι χιμπατζήδες και οι άνθρωποι.
Πριν από 65 χρόνια, το καλοκαίρι του 1960, μια νεαρή γυναίκα χωρίς πτυχίο βιολογίας, αλλά με ακατανίκητη περιέργεια και αγάπη για τα ζώα, έφτασε στις όχθες της λίμνης Τανγκανίκα, στην Τανζανία. Η Αγγλίδα Τζέιν Γκούντολ, μόλις 26 ετών, κουβαλούσε μαζί της ένα σημειωματάριο, κιάλια και την αίσθηση ότι η ζωή της μόλις άρχιζε. Αυτό που δεν ήξερε τότε ήταν ότι η αποστολή της στο δάσος του Γκόμπε θα άλλαζε για πάντα τον τρόπο που βλέπουμε τους χιμπατζήδες – και τον εαυτό μας.
Οι χιμπατζήδες έχουν κουλτούρα και συναισθήματα
Η Γκούντολ δεν ακολούθησε τις αυστηρές φόρμες της επιστήμης της εποχής. Δεν έβλεπε τα ζώα σαν αριθμούς ή αντικέιμενα πειραμάτων. Τους έδινε ονόματα – Φίγκαν, Φλό, Ντέιβιντ Γκρέιμπιαρντ – και τους παρατηρούσε με υπομονή, σαν να διάβαζε ένα μυθιστόρημα που ξεδιπλωνόταν μπροστά της. Το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς έκανε την ανακάλυψη που συγκλόνισε τον επιστημονικό κόσμο: είδε έναν χιμπαντζή να χρησιμοποιεί ένα κλαδάκι για να «ψαρέψει» τερμίτες. Μέχρι τότε, η χρήση εργαλείων θεωρούνταν αποκλειστικό γνώρισμα του ανθρώπου.
Οι φωτογραφίες και οι αφηγήσεις της προκάλεσαν σάλο. Η ιδέα ότι οι χιμπαντζήδες είχαν κουλτούρα, δημιουργικότητα και προσωπικότητα αμφισβητούσε το αδιαμφισβήτητο – ότι ο άνθρωπος ήταν μοναδικός. Για πολλούς επιστήμονες, η μέθοδος της Γκούντολ ήταν υπερβολικά «ανθρωπομορφική». Για την ίδια, όμως, ήταν απλώς ανθρώπινη: «Γιατί να μην αναγνωρίζουμε τη χαρά, τον φόβο ή τη θλίψη τους, όταν αυτά είναι ξεκάθαρα;»
Τα χρόνια πέρασαν και η σχέση της με τους χιμπαντζήδες έγινε πιο βαθιά – αλλά και πιο σκληρή. Στη δεκαετία του ’70 κατέγραψε μια σκοτεινή περίοδο που ονόμασε «Ο πόλεμος των χιμπαντζήδων του Γκόμπε». Οι μέχρι τότε στενοί δεσμοί μιας κοινότητας χιμπατζήδων διαλύθηκαν και οι συγκρούσεις κατέληξαν σε βίαιους θανάτους. Ήταν μια υπενθύμιση ότι οι χιμπαντζήδες, όπως κι εμείς, έχουν τη δύναμη να δημιουργούν και να καταστρέφουν.
Η έρευνα που έγινε κίνημα
Η πορεία της Γκούντολ δεν έμεινε στο πεδίο της έρευνας. Σταδιακά έγινε ακτιβίστρια για την προστασία του περιβάλλοντος και των ζώων. Ίδρυσε το Jane Goodall Institute και το παγκόσμιο δίκτυο νέων Roots & Shoots, μετατρέποντας την εμπειρία της στο Γκόμπε σε κίνημα για τη φύση. Η φωνή της «αντήχησε» από διεθνή συνέδρια μέχρι τοπικές κοινότητες στην Αφρική, προτρέποντας σε δράση για τη διάσωση των απειλούμενων ειδών και των οικοσυστημάτων τους.
Σήμερα, στα 90 της χρόνια, η Γκούντολ παραμένει σε συνεχή περιοδεία, μιλώντας με αφοσίωση για ό,τι υπερασπίζεται. Στις ομιλίες της συχνά επιστρέφει σε εκείνο το καλοκαίρι του 1960, όταν έστησε το πρώτο της παρατηρητήριο στον λόφο, κρατώντας την ανάσα της για να μην τρομάξει τον Ντέιβιντ Γκρέιμπιαρντ που την πλησίαζε. Εκείνη η στιγμή – ένα άγριο ζώο που δέχεται την παρουσία ενός ανθρώπου – έγινε το θεμέλιο μιας καριέρας που γεφύρωσε δύο κόσμους.
«Τελικά, δεν είμαστε τόσο διαφορετικοί»
Η κληρονομιά της δεν είναι μόνο οι επιστημονικές ανακαλύψεις, αλλά και η αλλαγή στον τρόπο που βλέπουμε τη θέση μας στον πλανήτη. Μας δίδαξε ότι οι διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε εμάς και τα άλλα πλάσματα είναι πιο λεπτή από όσο νομίζουμε. Ότι η ενσυναίσθηση μπορεί να είναι εργαλείο έρευνας, και ότι η προστασία της φύσης δεν είναι πολυτέλεια, αλλά ηθική υποχρέωση.
Το 2025 τιμήθηκε με το Presidential Medal of Freedom από τις ΗΠΑ, επισφραγίζοντας μια ζωή αφιερωμένη στη σύνδεση επιστήμης και ανθρωπιάς. Όμως για την ίδια, το μεγαλύτερο βραβείο είναι να ξέρει ότι οι ιστορίες της ενέπνευσαν χιλιάδες ανθρώπους να σηκωθούν, να δράσουν και να φροντίσουν τον κόσμο που μοιραζόμαστε.
Κάθε φορά που θυμάται εκείνη την πρώτη συνάντηση με τους χιμπαντζήδες, χαμογελά. «Ήταν σαν να μου έλεγαν», λέει, «ότι, τελικά, δεν είμαστε τόσο διαφορετικοί».
*Με πληροφορίες από:BBC, Κεντρική φωτογραφία: Στιγμιότυπο από το ντοκιμαντέρ του National Geoggraphic στο YouTube με τίτλο: «Jane Goodall: An Inside Look (Full Episode) | National Geographic»
![Άκρως Ζωδιακό: Τα Do’s και Don’ts στα ζώδια σήμερα [Παρασκευή 05.12.2025]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/12/pexels-kammeran-gonzalez-keola-3137381-9559884-315x220.jpg)
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232442