Στα μέτρα του «daddy» Τραμπ η σύνοδος του ΝΑΤΟ – Πήρε από την ΕΕ ό,τι ήθελε με ένα «ναι» στο άρθρο 5

Η σύνοδος του ΝΑΤΟ στη Χάγη, πήγε όπως ήθελε ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, από την ολιγόωρη διάρκειά της, μέχρι τις αποφάσεις των κρατών μελών για υπερδιπλασιασμό των στρατιωτικών δαπανών. Ούτως ή άλλως είχε σχεδιαστεί προσεκτικά για να αποφευχθούν εντάσεις με τον αμερικανό πρόεδρο, ο οποίος σε μια εντυπωσιακή μεταστροφή, μετά το πέρας της συνόδου, υποστήριξε με τον πιο έντονο τρόπο το ΝΑΤΟ που κάποτε απειλούσε να εγκαταλείψει.

«Αυτοί οι άνθρωποι αγαπούν πραγματικά τις χώρες τους», δήλωσε ο Τραμπ στους δημοσιογράφους. «Είμαστε εδώ για να τους βοηθήσουμε», διεμήνυσε αφού πρώτα οι 32 χώρες του ΝΑΤΟ συμφώνησαν να υπερδιπλασιάσουν τους στόχους τους για τις στρατιωτικές δαπάνες, που αποτελούσε επί μακρόν ένα ευαίσθητο σημείο για τον Τραμπ. Ήταν μια στροφή από την πρώτη θητεία του προέδρου, όταν μοιραζόταν τακτικά την απροθυμία του να υπερασπιστεί την Ευρώπη, και ακόμη και από τους πρώτους μήνες του τρέχοντος έτους, όταν ασχολήθηκε με την επανεκκίνηση των σχέσεων με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν και αναστάτωσε τους Ευρωπαίους με απειλές προς την Ουκρανία.

Το άρθρο 5

Η στροφή του Τραμπ, ήρθε ως αποτέλεσμα μιας μεγάλης προσπάθειας άλλων μελών του ΝΑΤΟ να τον κολακέψουν, λέει η Washinghton Post.  Ο Τραμπ διανυκτέρευσε στο βασιλικό παλάτι, δέχθηκε κολακευτικά μηνύματα από τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε που έφτασε στο σημείο να τον αποκαλέσει «daddy» και παρακολούθησε τον έναν ηγέτη μετά τον άλλο να παίρνει τον λόγο σε μια κλειστή συνάντηση για να τον επαινέσει για την ηγεσία του και την πρόσφατη επίθεσή του στο Ιράν. Σε μια σύνοδο κορυφής κομμένη και ραμμένη στα μέτρα του Αμερικανού προέδρου, ο Τραμπ γιόρτασε τους διπλούς θριάμβους για το Ιράν και τη συμφωνία της συμμαχίας να αυξήσει τις στρατιωτικές δαπάνες σε επίπεδα που – πριν 8 χρόνια-  πολλά μέλη του ΝΑΤΟ θεωρούσαν εξωφρενικά.

Οι επικριτές προειδοποίησαν ότι οι νίκες του Τραμπ ήταν πιο περίπλοκες από ό,τι φαίνονταν: Ορισμένες χώρες του ΝΑΤΟ εξακολουθούν να μην έχουν πειστεί για την ανάγκη να αυξήσουν σημαντικά τις αμυντικές τους δαπάνες και οι διπλωμάτες συμφώνησαν σε μια γλώσσα που προσφέρει άφθονο περιθώριο για να καθυστερήσουν και να υποβαθμίσουν τις επεκτάσεις του προϋπολογισμού τους.

Ακόμα και η ανάρτηση από τον Τραμπ ενός κολακευτικού γραπτού μηνύματος από τον Ρούτε στον λογαριασμό του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να είχε ανάμεικτα αποτελέσματα, καθώς ορισμένοι διπλωμάτες ανατρίχιασαν με τη δημοσίευση αυτού που προοριζόταν για ιδιωτική επικοινωνία και σημείωσαν ότι οι δικοί τους ηγέτες ίσως χρειαστεί να είναι πιο προσεκτικοί σχετικά με τις λέξεις που χρησιμοποιούν ιδιωτικά με τον Τραμπ στο μέλλον.

Παρόλα αυτά, ο Τραμπ δήλωσε ικανοποιημένος.

«Ήταν μια φανταστική» σύνοδος κορυφής, «μία μεγάλη επιτυχία», είπε ο Αμερικανός πρόεδρος στις δηλώσεις του μετά το τέλος της συνόδου, σπεύδοντας να διασκεδάσει τις εντυπώσεις για το παράθυρο αμφισβήτησης του άρθρου 5,  που ο ίδιος άνοιξε,  απειλώντας οι ΗΠΑ να μην «υπερασπιστούν» όσα κράτη δεν αυξήσουν κατακόρυφα τις στρατιωτικές τους δαπάνες, ενώ ταξιδεύοντας προς τη Χάγη δήλωσε πως το Άρθρο 5 έχει «πολλές ερμηνείες».

«Υποστηρίζω το άρθρο 5» είπε τελικά χθες.

Στην τελική κοινή δήλωση οι ηγέτες των 32 κρατών – μελών του ΝΑΤΟ επαναβεβαιώνουν την «ακλόνητη δέσμευσή» τους «στη συλλογική άμυνα, όπως κατοχυρώνεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης της Ουάσιγκτον – ότι μια επίθεση εναντίον ενός αποτελεί επίθεση εναντίον όλων».

Και η εκτόξευση των στρατιωτικών δαπανών

Σε σχέση με τις στρατιωτικές δαπάνες η κοινή δήλωση αναφέρει: «Απέναντι στις σοβαρές απειλές και προκλήσεις για την ασφάλεια, ιδίως τη μακροπρόθεσμη απειλή που θέτει η Ρωσία για την ευρωατλαντική ασφάλεια και τη διαρκή απειλή της τρομοκρατίας», οι 32 ηγέτες δεσμεύονται να «επενδύουν το 5% του ΑΕΠ ετησίως σε βασικές αμυντικές ανάγκες, καθώς και σε δαπάνες που σχετίζονται με την άμυνα και την ασφάλεια έως το 2035» για να «διασφαλίσουμε τις ατομικές και συλλογικές μας υποχρεώσεις, σύμφωνα με το Αρθρο 3 της Συνθήκης της Ουάσιγκτον».

Ο νέος στόχος – που θα επιτευχθεί τα επόμενα 10 χρόνια με πρώτο σταθμό το 2029, – αποτελεί υπερδιπλασιασμό σε σχέση με το 2% του ΑΕΠ που ίσχυε έως τώρα ως ελάχιστη βάση.

Οι χώρες προβλέπεται σταδιακά να δαπανούν το 3,5% του ΑΕΠ τους για αγορά εξοπλισμών και το 1,5% για ευρύτερα μέτρα που σχετίζονται με την «άμυνα», όπως η κυβερνοασφάλεια, η προστασία στρατηγικών υποδομών, οι πληροφορίες κ.α.

Ανάλυση του NEF («New Economics Foundation») ανέφερε ότι ο στόχος του 5% του ΑΕΠ θα απαιτήσει από τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ να αυξήσουν τις στρατιωτικές δαπάνες τους κατά 613 δισ. ευρώ ετησίως.

Δώστε τα λεφτά στην αμερικανική βιομηχανία, είπε ο Τραμπ

«Κύριο θέμα των συνομιλιών μας στη Σύνοδο Κορυφής ήταν η ανάγκη και άλλα μέλη του ΝΑΤΟ να αναλάβουν το βάρος της άμυνας της Ευρώπης, που περιλαμβάνει και το οικονομικό βάρος, όπως γνωρίζετε, ήταν 2%, [και] το αυξήσαμε στο 5%», δήλωσε στο τέλος της Συνόδου ο Τραμπ.

«Είναι ζωτικής σημασίας αυτά τα επιπλέον χρήματα να δαπανηθούν σε πολύ σοβαρή αγορά στρατιωτικού υλικού – όχι σε γραφειοκρατία – και ελπίζουμε ότι το υλικό θα κατασκευάζεται στην Αμερική, επειδή έχουμε το καλύτερο στον κόσμο», είπε.

Όπως και να έχει, η ΕΕ θα δίνει πολλά περισσότερα σε στρατιωτικές δαπάνες από πριν. Κάτι που δημιουργεί το εξής πρόβλημα: «Πώς να τα δαπανήσει όλα αυτά, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων δεν θα πάει σε Aμερικανούς κατασκευαστές όπλων;», σχολιάζει το Politico.

Είναι ακόμη πιο δύσκολο δεδομένου του κατακερματισμού των αμυντικών βιομηχανιών της Ευρώπης – ιδίως στον τομέα των χερσαίων εξοπλισμών. Προηγούμενες πρωτοβουλίες για τη συγκέντρωση πόρων και την κοινή επένδυση σε πανευρωπαϊκές δυνατότητες έχουν αποτύχει, μέχρι στιγμής χωρίς καμία επιτυχία στον αμυντικό τομέα, συγκρίσιμη με την κοινοπραξία Airbus, που ιδρύθηκε το 1970.

«Καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν μπορεί μόνη της», δήλωσε ο Τσέχος πρόεδρος Petr Pavel στο Δημόσιο Φόρουμ του ΝΑΤΟ την Τρίτη. «Γι’ αυτό θα πρέπει να επιστρέψουμε στην έννοια του κράτους-πλαισίου, όπου τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά έθνη είναι ικανά να παρέχουν τον «σκελετό» μιας δυνατότητας και πολλές μεσαίες και μικρότερες χώρες να συμβάλουν στην πλήρη ανάπτυξη αυτής», πρόσθεσε.

Τα δύσκολα του 5%

Μετά την επίτευξη συμφωνίας για αύξηση των στρατιωτικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ, τώρα οι Ευρωπαίοι ηγέτες είναι αντιμέτωποι με μία πιο δύσκολη δοκιμασία: να προχωρήσουν στο εσωτερικό των χωρών τους σε τεράστιες αυξήσεις στις στρατιωτικές δαπάνες – με ό,τι αυτό συνεπάγεται ( κυρίως για τους λαούς των χωρών τους) – και παράλληλα να προετοιμαστούν για πιθανές μειώσεις των αμερικανικών στρατευμάτων στην ήπειρο, όπως  σχολιάζει το Politico.

Οι επιλογές τους περιλαμβάνουν:

• την αύξηση των φόρων,
• τη μείωση των δημόσιων δαπανών

«Οι μόνες ευρωπαϊκές χώρες με δημόσια οικονομικά που τους επιτρέπουν να στοχεύσουν σε αυτόν τον στόχο (5%) είναι η Γερμανία, η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής και οι σκανδιναβικές χώρες», δήλωσε ο François Heisbourg, ανώτερος σύμβουλος για την Ευρώπη στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών. «Όλοι γνωρίζουν ότι η Γαλλία, το Βέλγιο, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ισπανία και η Ιταλία δεν είναι σε θέση να τηρήσουν αυτό το είδος δέσμευσης».

Μεγαλύτερο είναι το πρόβλημα για τις χώρες, με υψηλό δημόσιο χρέος, όπως η Ελλάδα. Ήδη η ΤτΕ έχει προειδοποιήσει πως για να μην αυξηθεί το δημόσιο χρέος, θα πρέπει είτε να αυξηθούν τα έσοδα από φόρους, είτε να γίνουν περικοπές σε δαπάνες.