Star Wars: Σαν σήμερα η διαστημική εποποιΐα άλλαξε το σύμπαν μας για πάντα

Όταν ο Τζορτζ Λούκας έφερε το κοινό στις αίθουσες σαν σήμερα, στις 25 Μαΐου 1977, για να συστήσει το σύμπαν του Star Wars σε όλους, ίσως γνώριζε ότι είχε ξεκινήσει ένα πολιτισμικό φαινόμενο, ίσως όχι.

Χρόνια μετά, ακαδημαϊκοί του κινηματογράφου και των ανθρωπιστικών σπουδών αλλά και casual υπερασπιστές του franchise συμφωνούν ότι το Star Wars δεν ήταν ποτέ μια ακόμη διαστημική περιπέτεια.

Ήταν και συνεχίζει να είναι ένα από τα πιο διαχρονικά και επιδραστικά πολιτισμικά φαινόμενα του 20ού και 21ου αιώνα γιατί από την πρώτη στιγμή του, το Star Wars έσπασε κάθε προκατάληψη για το τι μπορεί να πετύχει ένα φιλμ επιστημονικής φαντασίας, μετατρέποντας το σινεμά σε εμπειρία και το κοινό σε μια αφοσιωμένη, φανατική κοινότητα που βρίσκει ταυτότητα και αξίες μέσα σε ένα γαλαξιά πολύ πολύ μακριά από τον δικό μας.

Ο πόλεμος που άλλαξε το σινεμά

Πριν το Star Wars, το καλοκαίρι ήταν «νεκρή» περίοδος για τις κινηματογραφικές αίθουσες. Η πρεμιέρα του Λούκας άλλαξε τα πάντα: το Star Wars γέμισε τα ταμεία, δημιούργησε ουρές έξω από τα σινεμά και γέννησε το μοντέλο του blockbuster που κυριαρχεί μέχρι σήμερα.

Ο Χένρι Τζένκινς έχει γράψει πως το Star Wars ήταν το πρώτο φιλμ που μετέτρεψε το σινεμά σε παγκόσμιο event, με συλλεκτικά προϊόντα, αφίσες, παιχνίδια και μια αίσθηση ότι όλοι ανήκουν σε κάτι μεγαλύτερο. Τα έσοδα και όλα όσα ακολούθησαν το Star Wars: Τhe New Hope, τον επιβεβαιώνουν.

Τεχνολογική επανάσταση overdose

Η Industrial Light & Magic, το στούντιο που ίδρυσε ο Λούκας, άλλαξε για πάντα τα οπτικά εφέ.

Με τεχνικές όπως το motion control και τα πρακτικά μοντέλα, η ILM δημιούργησε εικόνες που κανείς δεν είχε φανταστεί μέχρι τότε θεμελιώνοντας όχι μόνο το sci-fi genre αλλά και κάθε άλλο κινηματογραφικό είδος με τόλμη και υπέρβαση.

«Το Star Wars έγινε το εργαστήριο που γέννησε τα εφέ των επόμενων δεκαετιών, από τα CGI μέχρι τα σύγχρονα blockbusters» γράφει ο Γουίλ Μπρούκερ και έτσι, με τις ευχές και την επιμονή του Λούκας, η τεχνολογική καινοτομία που καθιέρωσε το SW πέρα από αναπολογητικά εντυπωσιακή, έγινε αναπόσπαστο κομμάτι της κινηματογραφικής αφήγησης βάζοντας νέα, συμπαντικά σχεδόν όρια, στη δημιουργικότητα των εργατών της έβδομης τέχνης.

Με καταγωγή τον Όμηρο

Η καρδιά του Star Wars είναι μια ιστορία τόσο παλιά όσο και ο Όμηρος. Αυτό υπερασπίστηκε ο Τζόζεφ Κάμπελ, στο βιβλίο του «Ο ήρωας με τα χίλια πρόσωπα», όπου και αναλύει το μονοπάτι του ήρωα, το λεγόμενο monomyth.

Ο Λουκ Σκάιγουόκερ είναι ο Οδυσσέας του διαστήματος: ξεκινά από το πουθενά, περνά δοκιμασίες, αλλάζει, νικά και επιστρέφει σοφότερος. Ο Λούκας πήρε αυτό το διαχρονικό αρχέτυπο και το έντυσε με διαστημικά πλοία και φωτόσπαθα, φτιάχνοντας έναν μύθο που μιλάει σε όλους.

Ένα σύμπαν που δεν τελειώνει ποτέ

Το Star Wars ήταν πολύ φιλόδοξο για να μείνει απλά σε ένα κεφάλαιο, μιας ταινίας, ή μίας (αρχικής) τριλογίας. Το διαστημικό franchise άνοιξε τον δρόμο για τα κινηματογραφικά σύμπαντα με συνέχειες, spin-offs, σειρές, κόμικς, βιντεοπαιχνίδια.

Μια ευφυής κίνηση καθώς έτσι, κάθε γενιά βρίσκει τον δικό της ήρωα, τον δικό της κακό, τη δική της περιπέτεια. «Ήταν μια κίνηση που άπλωσε το μύθο της ιστορίας μέσα στο χωροχρόνο και δημιούργησε μια παγκόσμια κοινότητα φαν που ζει και αναπνέει για το Star Wars» υπογραμμίσει ο Τζόναθαν Γκρέι.

Η σκοτεινή πλευρά

Βέβαια, το Star Wars δεν ήταν αλεξίσφαιρο απέναντι σε επικριτές ή αντιφάσεις. Η αρχική τριλογία κατηγορήθηκε για απλοϊκούς χαρακτήρες, ενώ τα prequels και sequels δίχασαν το κοινό.

Πολλοί φανς θεώρησαν τις νέες ταινίες προδοσία της αρχικής μαγείας, ενώ η εμπορευματοποίηση του franchise, από τα αμέτρητα παιχνίδια μέχρι τα Star Wars cereals, έκανε αρκετούς να μιλούν για ξεπούλημα.

Μεγάλη διαμάχη ξέσπασε μετά την εξαγορά του franchise από τη Disney με πολλούς φανατικούς να υποστηρίζουν ακόμη και σήμερα ότι η εταιρεία «δεν διαχειρίστηκε σωστά το όραμα του Λούκας και το μετέτρεψε σε μια ατελείωτη μηχανή παραγωγής χρημάτων». Ο ίδιος ο Τζορτζ Λούκας δεν είναι σύμφωνος με αυτό.

Οι αλλαγές σε βασικούς χαρακτήρες, οι αποκαλύψεις για τη γενεαλογία της Ρέι ή το τέλος του Λουκ Σκάιγουόκερ προκάλεσαν θύελλα αντιδράσεων, με φανς να διαφωνούν έντονα στα social media και στα fan forums ενώ οι κατηγορίες για έλλειψη πρωτοτυπίας, υπερβολική νοσταλγία και ανακύκλωση παλιών μοτίβων συνοδεύουν κάθε νέα κυκλοφορία.

Ακριβώς αυτή η έντονη διαμάχη είναι και η απόδειξη της ζωντάνιας του φαινομένου. Το Star Wars δεν είναι απλώς ένα προϊόν, αλλά ένα πεδίο διαρκούς διαλόγου, σύγκρουσης και επαναπροσδιορισμού ταυτότητας για εκατομμύρια ανθρώπους και έτσι κερδίζει κάθε στοίχημα -διαγαλαξιακά.

Η Δύναμη είναι κίνημα

Το Star Wars είναι πολλά παραπάνω από διασκέδαση -είναι μια σύγχρονη μυθολογία που μιλά για το καλό και το κακό, την ελευθερία, την επιλογή, την αυτοθυσία.

Η Δύναμη, το αόρατο πεδίο που ενώνει τα πάντα, θυμίζει φιλοσοφίες και θρησκείες από τον ταοϊσμό μέχρι τον χριστιανισμό. Ο Λουκ Σκάιγουόκερ, η Λέια, ο Νταρθ Βέιντερ, όλοι ενσαρκώνουν διλήμματα που αγγίζουν τους πάντες: αρετή και κακία, φως και σκοτάδι, αγώνας για το σωστό ή παράδοση στον φόβο.

Με την επικαιροποίηση και προσαρμογή του σε νέους καιρούς και προβληματικές, το Star Wars και οι νέοι ήρωες όπως η Ρέι και ο Φιν φέρνουν στο προσκήνιο ζητήματα ισότητας, διαφορετικότητας και προσωπικής ελευθερίας.

Η Ρέι, ως γυναίκα ήρωας, σπάει στερεότυπα, ενώ ο Φιν, ένας πρώην Στορμτρούπερ που αμφισβητεί το καθεστώς, μιλά για τη δύναμη της ατομικής επιλογής και της αντίστασης.

Φανατική κοινότητα

Το fandom του Star Wars είναι αξεπέραστο. Η παγκόσμια κοινότητα φανς συμμετέχει ενεργά σε εροτασμούς, συνέδρια, debates, cosplay, διαδικτυακά forum, φιλανθρωπικές δράσεις και συλλογικές πρωτοβουλίες.

Ο Ντέρεκ Τζόνσον σημειώνει ότι το Star Wars έγινε αφετηρία για συζητήσεις γύρω από την ηθική της τεχνολογίας, την επιστημονική πρόοδο, την ισορροπία ανάμεσα στη δημιουργία και την καταστροφή.

Η ανταλλαγή ιδεών, η συνεργασία και η αλληλεγγύη που αναπτύσσονται μέσα στην κοινότητα αυτή αποτελούν παράδειγμα ενός νέου τρόπου κοινωνικής συμβίωσης, βασισμένου στην εμπιστοσύνη και την αλληλεγγύη και αυτό είναι τεράστιο.

Σύμβολα και λέξεις

Επιπλέον το Star Wars έχει διαμορφώσει βαθιά την παγκόσμια κουλτούρα και την καθημερινή γλώσσα. Η φράση Είθε η Δύναμη Να Είναι Μαζί Σου (May The Force Be With You) ακούγεται σε κάθε γωνιά του πλανήτη, ενώ η 4η Μαΐου έχει καθιερωθεί ως Ημέρα του Star Wars, με το λογοπαίγνιο να γιορτάζεται από εκατομμύρια φανς.

Οι χαρακτήρες και τα σύμβολα του Star Wars έχουν γίνει εμβληματικά σημεία αναφοράς με τον Νταρθ Βέιντερ, τους Τζεντάι και τα φωτόσπαθα να περιγράφουν ως σύμβολα προβληματισμούς γύρω από την εξουσία, την ηθική και τις εσωτερικές συγκρούσες.

Προφανώς και η επιρροή του franchise εκτείνεται στην τέχνη, τη μόδα, τη μουσική και τα social media, με cosplay, fan art και θεματικές εκδηλώσεις να ενώνουν εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και αυτό δεν μοιάζει να ασθμαίνει ποτέ.

Καθρέφτης μιας θνητής  κοινωνίας

Οι ήρωες και οι κακοί του Star Wars έχουν αναδειχθεί σε πολλά παραπάνω από μυθοπλαστικές φιγούρες.

Οι Τζεντάι συμβολίζουν την αυτοπειθαρχία, την ειρήνη και την ανιδιοτέλεια. Η σκοτεινή πλευρά αντιπροσωπεύει το μίσος, την απληστία, την καταπίεση.

Η Αντίσταση απέναντι στην Αυτοκρατορία είναι το αιώνιο σύμβολο της συλλογικής δράσης και της ελπίδας απέναντι στην τυραννία.

Οι χαρακτήρες, ποτέ πια αψεγάδιαστοι, αμφιταλαντεύονται, κάνουν λάθη, εξελίσσονται και ακριβώς μέσα από τις δαιδαλώδεις διαδρομές τους, το Star Wars προσφέρει ένα πλούσιο πεδίο αναστοχασμού για κοινωνικά ζητήματα, καθιστώντας το franchise ένα προϊόν που βαθαίνει την επιδραστικότητα του στο ύφασμα της κοινωνίας.

Άσβεστη κληρονομιά

Σχεδόν μισό αιώνα μετά, το Star Wars παραμένει ζωντανό, επίκαιρο και ένα σύμπαν που εξελίσσεται χωρίς σταματημό -ακόμη και αν το κέρδος είναι το κίνητρο.

Κομμάτι της πολιτιστικής μπάνκας κάθε γενιάς -από τους παλιούς φαν που θυμούνται τις ουρές του 1977 μέχρι τα παιδιά που μεγαλώνουν με τις νέες σειρές, ταινίες, anime και βιντεοπαιχνίδια- το Star Wars δεν είναι πια σινεμά.

Είναι μια δύναμη που ενώνει, εμπνέει, προβληματίζει και διαμορφώνει τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο και καλή δύναμη -σε όλους μας.