«Off Ways -Berlin» Το Underground Συναντά την Ιστορία…

Ένα μακρύ, παράξενο ταξίδι από το «Δυτικό» Κρόιτσμπεργκ ως το «Ανατολικό» Λίχτενμπεργκ και την αίθουσα Βίλχελμ Πικ του πολιτιστικού κέντρου της Εταιρείας Λαϊκής Βάσης «Ηλεκτράνθρακας». Το Τείχος του Βερολίνου χωρίζει ακόμα την πόλη και οι συνοριακοί έλεγχοι είναι εντατικοί. Εικοσι χρόνια μετά, κάποιοι από τους (τότε Ανατολικογερμανούς) θεατές του κοντσέρτου, ακολουθούν την ίδια διαδρομή μέσα στην πόλη και μιλούν για την εμπειρία τους.

Ο κινηματογραφιστής Ούλι Σίπελ, φίλος της μπάντας, ακολουθεί τους Neubauten στη διάρκεια ολόκληρης αυτής της «ασυνήθιστης» μέρας. Ασυνήθιστης για τους μουσικούς που μεγάλωσαν στο Δυτικό Βερολίνο, χωρίς ποτέ πριν να πάρουν επίσημη άδεια εισόδου στην ΛΔΓ. Ασυνήθιστης, καθώς, το κοντσέρτο εκείνης της βραδιάς είχε οργανωθεί μέσω του Ανατολικογερμανού θεατρικού συγγραφέα Χάινερ Μίλερ, προσωπικού φίλου του Μπλίξα Μπάργκελντ. Η εμφάνιση του Μίλερ στα καμαρίνια μαζί με μια αντιπροσωπεία Γάλλων Υπουργών (ανάμεσά τους κι ο Υπουργός Πολιτισμού Ζακ Λανγκ) και η παρουσίαση από τον ίδιο του γκρουπ, στο κοινό, ανήκουν στα πολλά παράδοξα περιστατικά εκείνης της ημέρας…

Όμως, κατά κύριο λόγο, το κοντσέρτο εκείνο ήταν ένα ασυνήθιστο γεγονός για το Ανατολικογερμανικό κοινό, που είχε συνδεθεί τόσο πολύ με την μπάντα αλλά και το concept των Neubauten και ξαφνικά βρέθηκε για πρώτη φορά να αντικρίζει καταπρόσωπο το γκρουπ αλλά και την ίδια τη Δύση.

Τι συνέβη τότε, αυτή τη συγκεκριμένη ημέρα, «στο μεταξύ»; Τι συνέβη μετά; Στο φιλμ, οι διαδρομές σε Ανατολή και της Δύση συγχωνεύονται. Ύστερα από 20 χρόνια, κάποιοι από τους θεατές του κοντσέρτου ακολουθούν τις ίδιες διαδρομές που τους οδήγησαν στην αίθουσα «Ηλεκτράνθρακας». Μερικοί ήρθαν τότε από τις τριγύρω γειτονιές, άλλοι από τα προάστια ή ακόμα και από στρατόπεδα 300 χιλιόμετρα μακριά. Όλοι τους ξαναζούν μια διαδρομή που αφ’ ενός τους οδήγησε σε αυτό το once in a lifetime γεγονός, αφ’ ετέρου στην ενοποίηση της Γερμανίας.

Μέσα από τις Ανατολικές/Δυτικές πορείες προς τη συναυλία αναδύεται ένα ανάγλυφο μωσαϊκό της πόλης του Βερολίνου εκείνες τις ασυνήθιστες μέρες αλλά και μια «εκ των έσω» μαρτυρία για την διαρκή ενέργεια και δύναμη της εναλλακτικής κουλτούρας του Βερολίνου όπως και της βιωμένης Ιστορίας στην Ευρωπαϊκή μητρόπολη. Και το φιλμ του Ούλι Σίπελ μετασχηματίζεται σε ένα ταξίδι μέσα στην Ιστορία, τις υπόγειες κουλτούρες και τον Μύθο μιας πόλης.

Η Αέναη Ενέργεια της Εναλλακτικής Βερολινέζικης Κουλτούρας

Καθώς πέρυσι συμπληρώθηκαν 20 χρόνια από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, ενώ φέτος η Γερμανική Ενοποίηση κλείνει με τη σειρά της την εικοσαετία, οι οθόνες όλου του κόσμου πλημμυρίζουν από εικόνες ανθρώπων να περνούν το τείχος, να σκάβουν για αναμνηστικά, να χοροπηδούν ανοίγοντας σαμπάνιες, γιορτάζοντας.

Ο Ούλι Σίπελ απλώς περίμενε τον θόρυβο να καταλαγιάσει. Έχοντας στην κατοχή του το υλικό που γύρισε (χωρίς ποτέ να ξέρει τι θα το κάνει) το 1989, κινηματογραφώντας το αλλόκοτο ταξίδι των φίλων του Einstuerzende Neubauten στην Ανατολική πλευρά της πόλης σε ένα από τα πιο παράδοξα κοντσέρτα της Ιστορίας, αποφάσισε να το συνθέσει με μια σειρά μαρτυρίες των (τότε) Ανατολικογερμανών θεατών, που αφού βρέθηκαν ξανά μετά από δεκαετίες, τράβηξαν τον ίδιο δρόμο στην μεταλλαγμένη πόλη, ξαναζώντας το παράξενο βίωμα εκείνης της ασυνήθιστης μέρας.

Η αξία του «Off Ways – Berlin» ως ντοκουμέντου ενός ανεπανάληπτου γεγονότος είναι αδιαμφισβήτητη, πόσω μάλλον όταν καταγράφει τον Χάινερ Μίλερ και τον Ζακ Λανγκ σε μια εντελώς απροσδόκητη συνάντηση, ένας επώνυμος και αναγνωρίσιμος στοχαστής που παρεμβαίνει δυναμικά σε μια κρίσιμη εποχή, ένας πολιτικός με ανοιχτές κεραίες στα υπόγεια ρεύματα, οι συγκρίσεις με τη σημερινή πραγματικότητα είναι απογοητευτικές. Όμως το φιλμ προχωρά ακόμα περισσότερο από την καταγραφή της στιγμής.

Το «Off Ways – Berlin», είναι μια μαρτυρία για την ενέργεια και την δύναμη της υπόγειας Βερολινέζικης κουλτούρας. Αν ο Μίλερ είναι ο συνεχιστής της παράδοσης του Μπρεχτ και του Μπερλίνερ Ανσάμπλ, οι Neubauten (που παρεμπιπτόντως γιορτάζουν φέτος τα 30 χρόνια τους) αποτελούν μέλη μιας εναλλακτικής Underground Υποκουλτούρας, που με τη σειρά της, δημιούργησε το δικό της μύθο (στις δεκαετίες 70, 80). Μια κουλτούρα, που λειτουργώντας δημιουργικά στο περιθώριο κατάφερε να μείνει ζωντανή στις εκάστοτε δραματικές στροφές της Ιστορίας, διατρέχοντας και διαπερνώντας σύνορα και τείχη, φωτίζοντας ψυχές και τελικά διαβρώνοντας συστήματα και πολιτικές.

Το Βερολίνο στις μέρες μας απέχει έτη φωτός από το απομονωμένο «νησί» των δεκαετιών ως το 89, τον ιό που πέθανε μαζί με το σώμα του ξενιστή του. Το σύγχρονο «Γερμανικό» Βερολίνο αποτελεί τουριστικό πόλο, αλλά και όνειρο και Ιθάκη πολλών ανήσυχων δυνάμει δημιουργών σε όλο τον κόσμο. Ο Ούλι Σίπελ παρακολουθεί από κοντά την εξέλιξη της ντόπιας υποκουλτούρας.

Με το Off Ways – Berlin, μας προσφέρει μια σπάνια συνάντηση του αενάως εξελισσόμενου και δημιουργικού underground με τους πραγματικούς πρωταγωνιστές αλλά και τους ανθρώπους που κινούν τα νήματα σε ένα κρίσιμο γύρισμα των Βαβυλωνιακών τροχών. Μας θυμίζει την πραγματική δυναμική της πέρα από το mainstream δημιουργίας, μας οδηγεί να αναρωτιόμαστε για την ανεξάντλητη ενέργεια του ζωντανού μύθου μιας πόλης, μας προκαλεί να σκεφτούμε για την απούσα προοπτική στο ερημωμένο αστικό αλλά και πνευματικό τοπίο των ελληνικών μεγαλουπόλεων.