«Διαίρει και βασίλευε» – Ο Πούτιν, η Ευρώπη και το «δόγμα Τραμπ»

Καθώς οι υπό αμερικανική μεσολάβηση ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις για το ουκρανικό εξελίσσονται σε ένα διαρκές πινγκ πονγκ μεταξύ ΗΠΑ, Ουκρανών και Ρώσων -με τους Ευρωπαίους σε ρόλο θεατή και με τη Δύση διχασμένη- ο μόνος που φαίνεται έως τώρα να κερδίζει «πόντους» (και χρόνο) είναι o Βλαντίμιρ Πούτιν.

«Θα ήθελε να τερματίσει τον πόλεμο», επιμένει ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ για τον Ρώσο ομόλογό του, ενόσω το ακριβές περιεχόμενο του υπό συζήτηση ειρηνευτικού σχεδίου παραμένει άγνωστο, το δε Κρεμλίνο εμφανίζεται αμετακίνητο στους μαξιμαλιστικούς στόχους του.

Με τους όρους της διεθνούς διπλωματίας να έχουν ανατραπεί στην εποχή Τραμπ 2.0, ο Πούτιν δείχνει προσώρας να έχει το «πάνω χέρι».

Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται για τέταρτο χειμώνα, με τις συνθήκες να επιδεινώνονται στα πεδία των μαχών για τις ουκρανικές δυνάμεις και τα ρωσικά στρατεύματα να δημιουργούν νέα τετελεσμένα επί του εδάφους.

Ο Ντόναλντ Τραμπ -που έχει ήδη βγάλει τον Πούτιν από το καθεστώς διεθνούς παρία με τη διμερή αυγουστιάτικη σύνοδο κορυφής στην Αλάσκα- δείχνει να ενδιαφέρεται περισσότερο για τα μεγάλα ντιλς από την επανεκκίνηση των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας και τις πιθανές γεωπολιτικές προεκτάσεις τους με άξονα την Κίνα, παρά για μια βιώσιμη ειρήνη στην Ουκρανία.

Η ηγεσία του Κιέβου, αποδυναμωμένη από τα σκάνδαλα διαφθοράς (που αποκαλύπτονται από τις εν εξελίξει έρευνες των συνεργαζόμενων με το FBI ουκρανικών αρχών κατά της διαφθοράς), ισορροπεί σε τεντωμένο σχοινί, καθώς στρατιωτικά εξαρτάται από τη συνεργασία των ΗΠΑ, από την παροχή όπλων, έως ζωτικών στρατιωτικών πληροφοριών.

Η δε Ευρώπη, μονίμως διχασμένη, αξιώνει δικαίως μεν θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων που αφορά άμεσα την ασφάλειά της, πλην όμως χωρίς να παρουσιάζει κάποιο ρεαλιστικό εναλλακτικό σχέδιο, ενώ είναι απροετοίμαστη να αντέξει μόνη της, οικονομικά και στρατιωτικά, τη στήριξη του Κιέβου σε έναν συνεχιζόμενο πόλεμο.

Στιγμιότυπο από προ ημερών διαδήλωση μπροστά από την αμερικανική πρεσβεία στην Πράγα, με τίτλο «Όχι στο Μόναχο 2025. Μην ξεπουλάτε την Ουκρανία» (REUTERS/Εύα Κορίνκοβα)

Η Ευρώπη στη «μέγγενη»

Όχι τυχαία, σε αυτή την κρίσιμη φάση των διαπραγματεύσεων -στις οποίες διακυβεύεται όχι μόνο το μέλλον της Ουκρανίας και της ασφάλειας στην Ευρώπη, αλλά επίσης το γόητρο του Τραμπ και τα όρια της αμερικανικής ισχύος- ο Πούτιν στοχοποιεί ως πολεμοκάπηλους και προβοκάτορες της ειρηνευτικής διαδικασίας τους Ευρωπαίους.

«Δεν σχεδιάζουμε να διεξάγουμε πόλεμο με την Ευρώπη, αλλά αν η Ευρώπη αποφασίσει να ξεκινήσει πόλεμο, είμαστε έτοιμοι τώρα», προειδοποιεί, ενώ ο αναπληρωτής πρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, χαρακτηρίζει casus belli τυχόν κατάσχεση των «παγωμένων» ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στην ΕΕ, ύψους περίπου 210 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Θέμα που διχάζει περαιτέρω τους «27», ενώ αναζητούν τρόπους νέας χρηματοδότησης του εμπόλεμου Κιέβου, την ώρα που οι ΗΠΑ εποφθαλμιούν τη μερίδα του λέοντος στα εν λόγω δεσμευμένα κεφάλαια.

Τόσο για μια υπό αμερικανική ηγεσία ανοικοδόμηση της μεταπολεμικής Ουκρανίας, όσο και για ένα ξεχωριστό επενδυτικό «όχημα» ΗΠΑ-Ρωσίας, όπως αναφέρεται (βάσει διαρροών) στο αρχικό αμερικανικό ειρηνευτικό σχέδιο για την Ουκρανία.

«Ενώ ο Τραμπ βλέπει τον πόλεμο ως μια γεωπολιτική κτηματομεσιτική συμφωνία, ο Πούτιν πιστεύει ότι βρίσκεται σε μια ιστορική αποστολή να αντιστρέψει την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και να αναβιώσει τη Ρωσική Αυτοκρατορία», επισημαίνει ο Πίτερ Ντίκινσον της αμερικανικής δεξαμενής σκέψης Atlantic Council.

«Θα συνεχίσει να συμμετέχει σε διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ ως τακτική», παρατηρεί, «για να καθυστερήσει περαιτέρω κυρώσεις και να διχάσει τους εχθρούς του».

Μέχρι στιγμής, φαίνεται να πετυχαίνει και τα δύο.

Η Μόσχα απορρίπτει βασικές αλλαγές στο αρχικό σχέδιο 28 σημείων, που ήταν πρακτικά η «λίστα επιθυμιών» της, την ώρα που τις αμερικανορωσικές διαπραγματεύσεις χειρίζονται «ειδικοί απεσταλμένοι»-επιχειρηματίες, οι οποίοι μιλούν την ίδια γλώσσα.

Με τις ΗΠΑ δε ήδη σε διαδικασία αποδέσμευσης από τον ρόλο του συμμαχικού εγγυητή της ευρωπαϊκής ασφάλειας, τα χάσμα μεταξύ της Ουάσιγκτον και της Ευρώπης διευρύνεται, και η συνοχή της ίδιας της ΕΕ δοκιμάζεται εκ νέου.

Θερμή χειραψία μεταξύ των προέδρων ΗΠΑ και Ρωσίας, Ντόναλντ Τραμπ και Βλαντιμίρ Πούτιν, κατά τη σύνοδο κορυφής του περασμένου καλοκαιριού στην Αλάσκα (Sputnik/Gavriil Grigorov/Pool via REUTERS)

Εχθροί ως εταίροι και σύμμαχοι ως εχθροί

Προ επίρρωση των προαναφερθέντων, ήρθε η δημοσιοποίηση της νέας «Στρατηγικής Εθνικής Άμυνας» των ΗΠΑ στην εποχή Τραμπ 2.0.

Εάν αμφέβαλε κανείς για το πόσο μακριά είναι πια η Ουάσιγκτον από τους (περισσότερους) νατοϊκούς συμμάχους της στην Ευρώπη, αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στις 33 σελίδες του εγγράφου.

Τονίζει ως «ζωτικό συμφέρον των ΗΠΑ να διαπραγματευτούν μια ταχεία παύση των εχθροπραξιών στην Ουκρανία», συνοδεία επισήμανσης ότι «η κυβέρνηση Τραμπ βρίσκεται σε αντίθεση με Ευρωπαίους αξιωματούχους, που έχουν μη ρεαλιστικές προσδοκίες για τον πόλεμο».

Θέτει ως προτεραιότητα την «αποκατάσταση της στρατηγικής σταθερότητας με τη Ρωσία».

Μιλά για «τερματισμό της αντίληψης και αποτροπή της πραγματικότητας του ΝΑΤΟ ως μια διαρκώς επεκτεινόμενης συμμαχίας», με την Ευρώπη να «αναλαμβάνει την κύρια ευθύνη της άμυνάς της».

Με προβλέψεις περί «πολιτιστικής εξάλειψης» στην Ευρώπη λόγω μεταναστευτικού και εικασίες ότι «σε λίγες δεκαετίες ορισμένα μέλη του ΝΑΤΟ θα καταστούν μη ευρωπαϊκής πλειοψηφίας», χαρακτηρίζει «ανοιχτό το ερώτημα εάν θα αντιλαμβάνονται τη θέση τους στον κόσμο ή τη συμμαχία τους με τις ΗΠΑ, με τον ίδιο τρόπο όταν υπέγραψαν το καταστατικό του ΝΑΤΟ».

Δεδομένου δε ότι «δεν μπορούμε να «ξεγράψουμε» την Ευρώπη -κάτι τέτοιο θα υπονόμευε τους στόχους της στρατηγικής μας», προστίθεται, «πρέπει να τη βοηθήσουμε να διορθώσει την τρέχουσα πορεία της» με την «καλλιέργεια αντίστασης», με την «αυξανόμενη επιρροή των πατριωτικών ευρωπαϊκών κομμάτων να αποτελεί πράγματι λόγο μεγάλης αισιοδοξίας»…

Τούτων λεχθέντων, «οι ΗΠΑ πρέπει να κατέχουν εξέχουσα θέση στο Δυτικό Ημισφαίριο ως προϋπόθεση για την ασφάλεια και την ευημερία μας», υπογραμμίζεται στο κείμενο, και οι «υποθέσεις άλλων χωρών  μας αφορούν μόνο αν οι δραστηριότητές τους απειλούν άμεσα τα συμφέροντά μας».

Ως εκ τούτου, στην Ασία ως στόχος τίθεται η «νίκη επί του οικονομικού μέλλοντος, με αποτροπή της στρατιωτικής αντιπαράθεσης» με την Κίνα.

«Οι μέρες που οι ΗΠΑ στήριζαν ολόκληρη την παγκόσμια τάξη σαν Άτλαντας», τονίζεται, «έχουν τελειώσει».