Παρασκευή 05 Δεκεμβρίου 2025
weather-icon 21o
Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΚΒ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΚΒ’)

Με το έργο του «Ρητορική τέχνη» ο Αριστοτέλης συγκεντρώνει, συστηματοποιεί και συμπληρώνει τα μέχρι τότε διδάγματα της ρητορείας και αναδεικνύει τη ρητορική τέχνη –την τέχνη της πειθούς– σε επιστήμη

Μετά την επιστροφή του στην Αθήνα από τη Μακεδονία και την ίδρυση της δικής του φιλοσοφικής σχολής, περί τα μέσα της δεκαετίας 340-330 π.Χ., ο Αριστοτέλης συνέθεσε με τη συνδρομή του μικρανιψιού του Καλλισθένη τον κατάλογο των Πυθιονικών (Πυθιονίκαι). Μάλιστα, οι κάτοικοι των Δελφών –εκεί τελούνταν ως γνωστόν τα Πύθια– εξέφρασαν την ευγνωμοσύνη τους προς τους δύο άνδρες για την πρωτοβουλία τους αυτήν, όπως μαρτυρεί επιγραφή με σχετικό ψήφισμα. Ένας αντίστοιχος κατάλογος που αναφέρεται επίσης ανάμεσα στα αριστοτελικά έργα ήταν εκείνος των Ολυμπιονικών (Ολυμπιονίκαι).

Πέραν τούτων, στο πλαίσιο και πάλι της μεθοδικής επεξεργασίας υλικού που αφορούσε την ιστορία της λογοτεχνίας και του πολιτισμού εν γένει, ο Σταγειρίτης κατέλιπε τα χαμένα σήμερα έργα του «Διδασκαλίες» (Διδασκαλίαι) και «Νίκες στα Αστικά Διονύσια και στα Λήναια» (Νίκαι Διονυσιακαί Αστικαί και Ληναϊκαί), που αποτέλεσαν πολύτιμη πηγή πληροφοριών για τους μεταγενέστερους ερευνητές, προπάντων τους Αλεξανδρινούς.

Σε ό,τι αφορά την ενασχόληση του Αριστοτέλη με τη ρητορική, η πρώτη του –εξ όσων γνωρίζουμε– μελέτη για τη φύση της συγκεκριμένης πνευματικής δραστηριότητας ήταν ο χαμένος διάλογός του Γρύλλος ή περί ρητορικής. Αργότερα, στα χρόνια της ωριμότητάς του, τοποθετούνται τα τρία βιβλία της Ρητορικής τέχνης, διδακτικού συγγράμματος με διττό χαρακτήρα, από τη μια φιλοσοφικού θεωρήματος με κατεξοχήν επιστημονικό πνεύμα και από την άλλη εγχειριδίου με πρακτική στόχευση. Με το έργο του αυτό ο Αριστοτέλης συγκεντρώνει, συστηματοποιεί και συμπληρώνει τα μέχρι τότε διδάγματα της ρητορείας και αναδεικνύει τη ρητορική τέχνη –την τέχνη της πειθούς– σε επιστήμη.

Πιο αναλυτικά, στο πρώτο βιβλίο ο σταγειρίτης φιλόσοφος εξετάζει διάφορους τρόπους αποδείξεων σύμφωνα με τα τρία είδη (γένη) των ρητορικών λόγων (συμβουλευτικόν, δικανικόν, επιδεικτικόν), που καθένα από αυτά έχει και έναν ιδιαίτερο τελικό στόχο. Επιπροσθέτως, πραγματεύεται τα ενθυμήματα, ρητορικούς συλλογισμούς που βασίζονται σε προκείμενες προτάσεις (τεκμήρια, πιθανά/δυνατότητες και ενδείξεις). Στο δεύτερο βιβλίο προβαίνει αρχικά σε εξέταση των παθών (των συναισθημάτων) και των ηθών (των χαρακτήρων) όσων εμπλέκονται στο παιχνίδι της ρητορικής τέχνης, ακολούθως δε επαναφέρει το ζήτημα των τεχνικών αποδεικτικών μέσων, αναφερόμενος σε εκείνα που είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν για όλα τα ρητορικά είδη. Τέλος, στο τρίτο βιβλίο καταπιάνεται αφενός με το λεκτικό, τη γλωσσική διατύπωση (λέξις), και αφετέρου με την ορθή διάταξη του λόγου (τάξις), αποσκοπώντας μάλλον στην πρακτική καθοδήγηση των διδασκομένων.

*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, έκδοση του αριστοτελικού συγγράμματος «Ρητορική τέχνη» στη λατινική γλώσσα, χρονολογούμενη στο 1831.

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Α’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Β’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Γ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Δ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Ε’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΣΤ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Ζ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Η’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Θ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Ι’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΙΑ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΙΒ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΙΓ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΙΔ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΙΕ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΙΣΤ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΙΖ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΙΗ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΙΘ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος Κ’)

Αριστοτέλης: Η εξέλιξη της ιστορίας του πνεύματος (Μέρος ΚΑ’)

Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

in.gr | Ταυτότητα

Διαχειριστής - Διευθυντής: Λευτέρης Θ. Χαραλαμπόπουλος

Διευθύντρια Σύνταξης: Αργυρώ Τσατσούλη

Ιδιοκτησία - Δικαιούχος domain name: ALTER EGO MEDIA A.E.

Νόμιμος Εκπρόσωπος: Ιωάννης Βρέντζος

Έδρα - Γραφεία: Λεωφόρος Συγγρού αρ 340, Καλλιθέα, ΤΚ 17673

ΑΦΜ: 800745939, ΔΟΥ: ΚΕΦΟΔΕ ΑΤΤΙΚΗΣ

Ηλεκτρονική διεύθυνση Επικοινωνίας: in@alteregomedia.org, Τηλ. Επικοινωνίας: 2107547007

ΜΗΤ Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232442

Παρασκευή 05 Δεκεμβρίου 2025
Απόρρητο