Η τεχνητή νοημοσύνη υπόσχεται αποτελεσματικότητα, αλλά «σκοτώνει» τη δημιουργικότητα και την αυτενέργεια

Η τεχνητή νοημοσύνη κατακλύζει την καθημερινότητά μας, προσφέροντας ταχύτητα και αποδοτικότητα στην εργασία και σε άλλες δραστηριότητες.

Εντούτοις σοβαρά πλήττονται, την ίδια ώρα, μεταξύ άλλων, η δημιουργικότητα και η αυτενέργεια.

Μήπως χάνουμε τις ικανότητές μας;

Οι επικεφαλής των επιχειρήσεων τείνουν να δίνουν προτεραιότητα στην αποδοτικότητα και τη συμμόρφωση στο χώρο εργασίας. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους τόσοι πολλοί τείνουν να ενσωματώνουν την γενετική τεχνητή νοημοσύνη στις ροές εργασίας τους. Μια πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι το 63% των παγκόσμιων επικεφαλής στον τομέα της πληροφορικής ανησυχούν ότι οι εταιρείες θα μείνουν «πίσω» αν δεν υιοθετήσουν την ΑΙ.

Οι περισσότερες οργανωτικές στρατηγικές εστιάζουν στις βραχυπρόθεσμες αποδόσεις της τεχνητής νοημοσύνης.

Ωστόσο, στην βιασύνη τους να υιοθετήσουν την τεχνητή νοημοσύνη, ορισμένοι οργανισμοί παραβλέπουν τον πραγματικό αντίκτυπο που μπορεί να έχει στους εργαζομένους και στην εταιρική κουλτούρα.

Οι περισσότερες οργανωτικές στρατηγικές εστιάζουν στις βραχυπρόθεσμες αποδόσεις της τεχνητής νοημοσύνης, όπως η αυτοματοποίηση, η ταχύτητα και η εξοικονόμηση κόστους. Αυτό που τείνει να παραβλέπεται είναι ο αντίκτυπος της τεχνητής νοημοσύνης στη γνωστική λειτουργία, την ικανότητα δράσης και τις πολιτισμικές νόρμες. Η τεχνητή νοημοσύνη αναδιαμορφώνει ριζικά όχι μόνο όσα γνωρίζουμε, αλλά και πώς τα γνωρίζουμε, τονίζει δημοσίευμα των Jordan Loewen-Colón και Mel Sellick στο Conversation.

Η ΑΙ επηρεάζει τις εργασιακές ικανότητες. REUTERS/Dado Ruvic

Καθώς η τεχνητή νοημοσύνη ενσωματώνεται όλο και περισσότερο, θα συνεχίσει να επηρεάζει τον οργανωτικό τόνο, τον ρυθμό, το στυλ επικοινωνίας και τους κανόνες λήψης αποφάσεων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι επικεφαλής πρέπει να θέτουν σκόπιμα όρια και να διαμορφώνουν συνειδητά την οργανωτική κουλτούρα σε σχέση με την ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης.

Μόλις ενσωματωθεί στις ροές εργασίας, η τεχνητή νοημοσύνη επηρεάζει τις προεπιλογές του επαγγελματικού χώρου: ποιες πηγές εμφανίζονται πρώτες, ποιος είναι ο τόνος ενός υπομνήματος και πού θέτουν οι διευθυντές το όριο για το «αρκετά καλό». Εάν οι άνθρωποι δεν ορίσουν αυτές τις προεπιλογές, θα το κάνουν εργαλεία όπως η τεχνητή νοημοσύνη.

Ψυχολογικές επιπτώσεις της ΑΙ στην εργασία

Οι ερευνητές αρχίζουν να καταγράφουν μια σειρά από ψυχολογικές επιπτώσεις που σχετίζονται με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στον χώρο εργασίας. Αυτές οι επιπτώσεις αποκαλύπτουν τα τρέχοντα κενά στην επιστημολογική συνείδηση — πώς γνωρίζουμε αυτά που γνωρίζουμε — και πώς αυτά τα κενά μπορούν να αποδυναμώσουν τα συναισθηματικά όρια.

Τέτοιες αλλαγές μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι λαμβάνουν αποφάσεις, αξιολογούν την εμπιστοσύνη και διατηρούν την ψυχολογική ασφάλεια σε περιβάλλοντα που θέτουν ως «μεσολαβητή» την τεχνητή νοημοσύνη.

Επειδή τα αποτελέσματα που παράγονται από την τεχνητή νοημοσύνη φαίνονται άπταιστα και αντικειμενικά, μπορούν να γίνουν αποδεκτά χωρίς κριτική.

Ένα από τα πιο σημαντικά αποτελέσματα είναι γνωστό ως «προκατάληψη αυτοματοποίησης». Μόλις η τεχνητή νοημοσύνη ενσωματωθεί στη ροή εργασίας μιας εταιρείας, τα αποτελέσματά της συχνά εσωτερικεύονται ως έγκυρες πηγές αλήθειας.

Επειδή τα αποτελέσματα που παράγονται από την τεχνητή νοημοσύνη φαίνονται άπταιστα και αντικειμενικά, μπορούν να γίνουν αποδεκτά χωρίς κριτική, δημιουργώντας μια υπερβολική αίσθηση εμπιστοσύνης και μια επικίνδυνη ψευδαίσθηση ικανότητας.

Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι στο 40% των εργασιών, εργαζόμενοι όπως συγγραφείς, αναλυτές και σχεδιαστές, αποδέχονταν τα αποτελέσματα της τεχνητής νοημοσύνης χωρίς κριτική και χωρίς καμία εξέταση.

Άμεση επιρροή στην αυτοπεποίθηση

Ένα δεύτερο πρόβλημα είναι η διάβρωση της αυτοπεποίθησης, τονίζει το Conversation. Η συνεχής ενασχόληση με περιεχόμενο που παράγεται από τεχνητή νοημοσύνη οδηγεί τους εργαζόμενους να αμφισβητούν το ένστικτό τους και να βασίζονται υπερβολικά στις οδηγίες της τεχνητής νοημοσύνης, συχνά χωρίς να το συνειδητοποιούν. Με την πάροδο του χρόνου, η εργασία μετατρέπεται από τη δημιουργία ιδεών σε απλή έγκριση ιδεών που παράγονται από τεχνητή νοημοσύνη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της προσωπικής κρίσης, της δημιουργικότητας και της αυθεντικότητας.

Μια μελέτη διαπίστωσε ότι οι χρήστες έχουν την τάση να ακολουθούν τις συμβουλές της τεχνητής νοημοσύνης ακόμη και όταν αυτές έρχονται σε αντίθεση με τη δική τους κρίση, με αποτέλεσμα τη μείωση της αυτοπεποίθησης και της αυτόνομης λήψης αποφάσεων. Άλλες έρευνες δείχνουν ότι όταν τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης παρέχουν θετική ανατροφοδότηση — ακόμη και για λανθασμένες απαντήσεις — οι χρήστες γίνονται πιο σίγουροι για τις αποφάσεις τους, γεγονός που μπορεί να στρεβλώσει την κρίση.

Νέα στοιχεία υποδεικνύουν επίσης τις νευρολογικές επιπτώσεις της υπερβολικής εξάρτησης από τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης.

Οι εργαζόμενοι μπορεί να καταλήξουν να υποχωρούν στην τεχνητή νοημοσύνη ως αρχή, παρά την έλλειψη εμπειρίας, ηθικής συλλογιστικής ή κατανόησης του πλαισίου. Η παραγωγικότητα μπορεί να φαίνεται υψηλότερη βραχυπρόθεσμα, αλλά η ποιότητα των αποφάσεων, η αυτοπεποίθηση και η ηθική εποπτεία μπορεί τελικά να υποστούν ζημιά.

Νέα στοιχεία υποδεικνύουν επίσης τις νευρολογικές επιπτώσεις της υπερβολικής εξάρτησης από τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Μια πρόσφατη μελέτη παρακολούθησε τη δραστηριότητα του εγκεφάλου επαγγελματιών για τέσσερις μήνες και διαπίστωσε ότι οι χρήστες του ChatGPT παρουσίαζαν 55% λιγότερη νευρωνική συνδεσιμότητα σε σύγκριση με όσους εργάζονταν χωρίς βοήθεια. Δυσκολεύονταν να θυμηθούν τα κείμενα που μόλις είχαν συντάξει λίγα λεπτά νωρίτερα, ενώ παρουσίαζαν και μειωμένη δημιουργική συμμετοχή.

Τι μπορούν λοιπόν να κάνουν οι επικεφαλής και οι διευθυντές για αυτό;

Αναγκαία η λήψη μέτρων για την τεχνητή νοημοσύνη

Η ανθεκτικότητα έχει γίνει κάτι σαν εταιρική λέξη-κλειδί, αλλά η πραγματική αντοχή μπορεί να βοηθήσει τις οργανώσεις να προσαρμοστούν στην τεχνητή νοημοσύνη.

Οι ανθεκτικές εταιρείες διδάσκουν στους υπαλλήλους να συνεργάζονται με την τεχνητή νοημοσύνη χωρίς να βασίζονται υπερβολικά στα αποτελέσματά της. Αυτό απαιτεί συστηματική εκπαίδευση σε δεξιότητες ερμηνείας και κριτικής σκέψης για την οικοδόμηση μιας ισορροπημένης και ηθικής συνεργασίας μεταξύ ανθρώπων και τεχνητής νοημοσύνης.

Οι εταιρείες οφείλουν να λάβουν μέτρα για να περιορίσουν τον αρνητικό αντίκτυπο της ΑΙ. Shutterstock

Οι εταιρείες που εκτιμούν την κριτική σκέψη περισσότερο από την παθητική αποδοχή θα γίνουν καλύτερες στο να σκέφτονται κριτικά, να λαμβάνουν γνώση αποτελεσματικά και να χτίζουν ισχυρότερη ηθική. Ένας τρόπος για να επιτευχθεί αυτό είναι η μετάβαση από μια νοοτροπία προσανατολισμένη στην ανάπτυξη σε μια νοοτροπία προσαρμογής. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι οι χώροι εργασίας πρέπει να επιδιώκουν τα εξής:

1. Να εκπαιδεύουν τους ανθρώπους να διαχωρίζουν την ευχέρεια από την ακρίβεια και να ρωτούν από πού προέρχονται οι πληροφορίες, αντί να είναι απλώς παθητικοί καταναλωτές τους. Με καλύτερη γνωσιολογική συνειδητοποίηση, οι εργαζόμενοι γίνονται ενεργοί ερμηνευτές που κατανοούν τι λέει ένα εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης, καθώς και πώς και γιατί το λέει.
2. Διδάξτε στους ανθρώπους να παρακολουθούν τις διαδικασίες σκέψης τους και να αμφισβητούν τις πηγές γνώσης. Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι οι επαγγελματίες με ισχυρές μεταγνωστικές πρακτικές, όπως ο προγραμματισμός, η αυτο-παρακολούθηση και η άμεση αναθεώρηση, πέτυχαν σημαντικά υψηλότερη δημιουργικότητα όταν χρησιμοποιούσαν εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης, ενώ άλλοι δεν είδαν κανένα όφελος.
3. Αποφύγετε μια ενιαία προσέγγιση και εξετάστε τα επίπεδα αυτοματοποίησης ανά στάδιο εργασίας. Οι προγραμματιστές εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης θα πρέπει να ενθαρρύνονται να ορίζουν σαφείς ρόλους για το πότε το εργαλείο ΑΙ συντάσσει ή αναλύει, πότε ο άνθρωπος ηγείται και πότε η επαλήθευση είναι υποχρεωτική. Εξετάστε το ενδεχόμενο να προσθέσετε στοιχεία όπως η χρήση τεχνητής νοημοσύνης στους πίνακες ευθυνών και λογοδοσίας.
4. Δημιουργήστε κουλτούρες στο χώρο εργασίας που ενθαρρύνουν τους εργαζόμενους να αμφισβητούν τα αποτελέσματα της τεχνητής νοημοσύνης, να παρακολουθούν αυτές τις προκλήσεις ως σημάδια ποιότητας και να προγραμματίζουν χρόνο για επαλήθευση.
5. Διοργανώστε τριμηνιαίες «αναθεωρήσεις» για να εντοπίσετε αλλαγές στον τόνο, την εμπιστοσύνη ή την προκατάληψη, προτού αυτές παγιωθούν στην οργανωτική κουλτούρα.

Η αποδοτικότητα δεν είναι πάντα ο νικητής

Όπως αρχίζουμε να διαπιστώνουμε, η επιδίωξη της αποδοτικότητας δεν θα καθορίσει ποιες εταιρείες θα είναι πιο επιτυχημένες, αλλά η ικανότητα να ερμηνεύουν και να αξιολογούν κριτικά τα αποτελέσματα της τεχνητής νοημοσύνης.

Οι εταιρείες που συνδυάζουν την ταχύτητα με το σκεπτικισμό και προστατεύουν την κρίση ως ένα «περιουσιακό στοιχείο» μεγάλης αξίας θα αντιμετωπίσουν καλύτερα την αστάθεια από εκείνες που αντιμετωπίζουν την τεχνητή νοημοσύνη ως αυτόματο πιλότο. Η ταχύτητα μπορεί να σας οδηγήσει στην επόμενη απόφαση, αλλά η κρίση σας κρατά στην επιχείρηση.

Οι εταιρείες που είναι ικανές να ισορροπούν την τεχνολογική καινοτομία με την κριτική σκέψη και τη βαθιά ηθική κατανόηση θα είναι αυτές που θα ευδοκιμήσουν.

Η ηθική νοημοσύνη στις οργανώσεις απαιτεί συνεχή επένδυση στην επιστημική συνειδητοποίηση, την ερμηνευτική ικανότητα, την ψυχολογική ασφάλεια και τον ενεργό σχεδιασμό με βάση τις αξίες.

Οι εταιρείες που είναι ικανές να ισορροπούν την τεχνολογική καινοτομία με την κριτική σκέψη και τη βαθιά ηθική κατανόηση θα είναι αυτές που θα ευδοκιμήσουν στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, ολοκληρώνει το δημοσίευμα του Conversation.