Οικουμενικός Πατριάρχης Δημήτριος Α’: Βγαλμένος από την ζέουσα πατριαρχική χύτρα

Θέμα εκκλησιαστικό και εθνικό. Η θυγατέρα που, σε ώρες δύσκολες για τη μητέρα, επιδιώκει να χαλαρώση τον ιερό τους σύνδεσμο. Ο σύνδεσμος δε αυτός δεν είναι μόνο παραδοσιακός. Απορρέει και από συμβατικές υποχρεώσεις.

Παραδόσεις όμως και συμβάσεις απωθούνται από μια μερίδα του ελλαδικού ράσου. Απόπειρα μειώσεως του κύρους του Οικουμενικού Θρόνου.

Θα την εξηγούσαμε αν προερχόταν από αλλόδοξους, ή από ομόδοξους μεν, αλλά με ξένες τις εθνικές ρίζες.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 27.2.1973, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Όταν όμως η βολή, για λόγους όχι υψηλούς, προέρχεται από ένα τμήμα του ελλαδικού ράσου…

Κιβωτός της θρησκείας και του Γένους το Φανάρι.

Φυσικά, και με τις αδυναμίες του. Όταν όμως έρχωνται ώρες δύσκολες, ξέρει αυτό να ενώνεται σε μια σκέψη και σ’ ένα παλμό και να γίνεται μαύρη λαμπάδα από γρανίτη, αλύγιστη στην προάσπιση των δικαιωμάτων του.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 27.2.1973, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Δυσάρεστες για τις σχέσεις των δύο Εκκλησιών (σ.σ. του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και της Εκκλησίας της Ελλάδος) οι ώρες που διανύουμε. Το καθημερινό ρεπορτάζ ενημερώνει τον αναγνώστη για τα διατρέχοντα. Από το 1969 και πριν απ’ αυτό οι απόπειρες.

Μικρές και μεγάλες οι εκδηλώσεις κακής θελήσεως.

Το «Βήμα» της Κυριακής εδημοσίευσε αυστηρό κείμενο του μεγάλου Αθηναγόρα απευθυνόμενο στον αρχιεπίσκοπο κ. Ιερώνυμο (σ.σ. τον Aρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμο Α’, 1967-1973), όπου το κάστρο της Ορθοδοξίας με το στόμα του προκαθημένου του βρίσκει «ανοίκειον και πρωτοφανή» την απόφαση της Εκκλησίας της Ελλάδος, ν’ αφαιρέση αρμοδιότητες του Οικουμενικού Θρόνου από τον απόδημο ελληνισμό.

Σπουδαίο το έργο του Αθηναγόρα να ιδρύση μητροπόλεις σε Ευρώπη και Αμερική και να επεκτείνη την μέριμνα της Ελληνικής Ορθοδοξίας σε κάθε γωνιά γης όπου αναπτύσσει την δραστηριότητά της η ομογένεια: εκκλησίες, σχολεία, σωματεία, ιδρύματα.

Με πονηρίες μπερτοδουλικές (σ.σ. που εξυπηρετούν δόλιους σκοπούς) την εκπόρθηση του οχυρού είχε επιχειρήσει η ηγεσία του ρασοφόρου ελλαδισμού, οπότε ο Αθηναγόρας, με το έγγραφό του της 27 Φεβρουαρίου 1969, θεώρησε κάθε ανάμιξη απαράδεκτη. Μια ανάμιξη που θα τίναζε στον αέρα όλη την οικοδομή.

Η απόπειρα για εξασθένηση του Φαναρίου δεν είναι η μόνη, ούτε η σπουδαιότερη. Η ώρα τώρα του Δημητρίου. Τον πήραν για βολικό καρύδι. Βγαλμένος όμως αυτός από την ζέουσα πατριαρχική χύτρα, βαφτισμένος στην κολυμβήθρα των παραδόσεων, συνετός αλλά και αποφασιστικός, ορθώνεται για να διαλαλήση ότι το Φανάρι, που αντιμετώπισε πολέμιους σοβαρούς και πανίσχυρους, δεν πρόκειται ν’ ανεχθή την καταπάτηση της Πράξεως που χρονολογείται από το 1928 και θεμελιώνει δικαιώματα του Οικουμενικού Θρόνου στον ελληνικό χώρο.

Όρθιος, άγρυπνος, σταθερός, ο νέος κυβερνήτης στη γέφυρα του σκάφους, υψώνει την ποιμαντορική ράβδο και προβάλλει το «όχι» του. Μαθημένο το Πατριαρχείο στα «όχι» από τους καιρούς των σουλτάνων. Νομοταγές σε ομαλές περιόδους, αλλά και μαχητικό όταν του άγγιζαν δικαιώματα και προνόμια.

Το θλιβερό είναι ότι σήμερα το «όχι» δεν απευθύνεται σε αλλόδοξους μονάρχες, αλλά στη φυσική του κόρη, που παίρνει θέση ασεβούς αντάρτισσας.

— Τι σας σκαρώνουν οι ομόδοξοι και ομοεθνείς σας, Παναγιώτατε;

Σκέπτομαι ανάλογη ερώτηση που θα διατυπωνόταν από Τούρκο δημοσιογράφο στον Πατριάρχη Δημήτριο.

Και να είναι η ηγεσία της Ελλαδικής Εκκλησίας που δίνει αφορμή στη νύξη…

Αλλά το Φανάρι, που αντέχει στους αιώνες σε θύελλες, δεν πρόκειται να σβήση από άπνοες πνοές. Ισχυρό αυτό το ίδιο από τις δικές του δυνάμεις, ενισχύεται και από την φωνή του Έθνους που διαλαλεί: Κάτω τα χέρια από τα ιερά του Γένους.

*Κείμενο του Παύλου Παλαιολόγου, που έφερε τον τίτλο «Φανάρι που δεν σβήνει» και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Ελεύθερον Βήμα» την Τρίτη 27 Φεβρουαρίου 1973. Είναι αξιοσημείωτο ότι και ο πρωτοσέλιδος τίτλος της εφημερίδας εκείνη την ημέρα αφορούσε το ζήτημα στο οποίο αναφέρεται ανωτέρω ο Παλαιολόγος, την κρίση δηλαδή που είχε εκδηλωθεί στις σχέσεις μεταξύ του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Ελλαδικής Εκκλησίας.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Δημήτριος (κατά κόσμον Δημήτριος Παπαδόπουλος του Παναγιώτη), εκκλησιαστική προσωπικότητα με διεθνές κύρος και ακτινοβολία, πνευματικός ηγέτης των απανταχού Ορθοδόξων επί μία περίπου εικοσαετία, γεννήθηκε στα Θεραπειά της Κωνσταντινούπολης στις 8 Σεπτεμβρίου 1914.

Σπούδασε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης από το 1931 έως το 1937. Το ίδιο έτος χειροτονήθηκε διάκονος από τον επίσκοπο Ναζιανζού Φιλόθεο, το δε 1942 πρεσβύτερος από τον ίδιον αρχιερέα.

Από το 1945 έως το 1950 διετέλεσε προϊστάμενος της Ορθόδοξης κοινότητας της Τεχεράνης, στο πανεπιστήμιο της οποίας δίδαξε μάλιστα την ελληνική γλώσσα.

Το 1964 εξελέγη επίσκοπος Ελαίας και διορίστηκε αρχιερατικός προϊστάμενος της επισκοπικής περιφέρειας Ταταούλων (Ταταύλων/Κουρτουλούς).

Το Φεβρουάριο του 1972 εξελέγη μητροπολίτης της επαρχίας Ίμβρου και Τενέδου.

Στις 16 Ιουλίου 1972 εξελέγη από την Αγία και Ιερά Ενδημούσα Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης υπό το όνομα Δημήτριος Α’.

Κατά τη διάρκεια της πατριαρχίας του εργάστηκε με σύνεση και ταπεινότητα για τη συνέχιση της μακραίωνης ιστορίας και παράδοσης της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας, κατέβαλε δε άοκνες προσπάθειες για τη σύσφιγξη των σχέσεων μεταξύ των Ορθοδόξων Εκκλησιών και την προώθηση της χριστιανικής ενότητας και καταλλαγής.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Δημήτριος Α’ εκοιμήθη στις 2 Οκτωβρίου 1991.

Διάδοχος του Δημητρίου Α’ στον πατριαρχικό θρόνο υπήρξε ο από Χαλκηδόνος Βαρθολομαίος, ο νυν Οικουμενικός Πατριάρχης.