Το Φανάριον είναι μία Σχολή

Σε ουσιώδη συνάφεια με προηγηθέν άρθρο η σημερινή μας Άποψη, όπως το συνηθίζουμε άλλωστε.

Στον Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα αφιερωμένο το κείμενο του Παύλου Παλαιολόγου, στο Φανάρι στραμμένο το βλέμμα του, δύο ημέρες μετά το Πάσχα του 1957, ενάμιση μόλις χρόνο μετά τα διαβόητα Σεπτεμβριανά και το πογκρόμ κατά των Ελλήνων της Πόλης.

Μία μόνο παράγραφο από την απαράμιλλη γραφίδα του θα παραθέσω εδώ, καθώς αυτή ακριβώς ήταν που με ώθησε στη συγγραφή του παρόντος κειμένου:

Και να είναι τόσο μόνος… Γνώριμος στους ηγέτες ο δρόμος της θυσίας. Εκείνο που κάνει δραματική την πορεία του Αθηναγόρα είναι ότι βαδίζει χωρίς να τον θερμαίνη φιλική πνοή. Προκλήσεις, λιθοβολισμοί και απειλές στη χώρα που είναι η έδρα του. Αμάθεια και προχειρότητα σ’ εμάς εδώ. Τέτοια άγνοια, τέτοια έλλειψη συναισθήσεως ευθυνών, ώστε να βρεθή υπουργός –το αποκαλύπτει στο τελευταίο τεύχος του ο «Ταχυδρόμος»– που να δηλώση σε ξένο δημοσιογράφο ότι θα μπορούσε να συνδυασθή η επίλυση του ζητήματος της Κύπρου με τη μεταφορά του Πατριαρχείου στο Άγιον Όρος. Ακόμα και το άλλο, αποκάλυψη του «Ταχυδρόμου» κι’ αυτό: «Ανώτατος διπλωματικός υπάλληλος αγωνιζόταν να μεταμορφώση την Αρχιεπισκοπή Αθηνών σε Πατριαρχείο, για να κάνη αντίπραξη στον Πατριάρχη Αθηναγόρα». Και διηγώντας τα να σιχαίνεσαι και να κλαις…

Να σιχαίνεσαι και να κλαις… Πράγματι…

Σε θέσεις ευθύνης, σε πόστα κρίσιμα, άνθρωποι απερίσκεπτοι, χωρίς έρμα και χωρίς αίσθηση του μακρού χρόνου, παρασυρμένοι από τις σειρήνες του εφήμερου και του συγκυριακού.

Αξιωματούχοι με κοντόθωρη ματιά και μικροπρεπή συμπεριφορά, ικανοί μόνο να απαξιώνουν τα όντως «μεγάλα» και να εμπλέκονται σε αδιανόητα ανατολίτικα παζάρια.

Νάνοι της πολιτικής, ουτιδανοί, εγκλωβισμένοι στο στενό πλαίσιο του χωροχρόνου της εποχής τους, εντελώς ανίκανοι να επωμιστούν το βαρύτατο φορτίο του Φαναρίου, την κληρονομιά των προγόνων τους.

Για το τι εστί στην πραγματικότητα Φανάρι, φαναριώτικο ήθος και ύφος, ιδού ο διορατικός και διαχρονικά επίκαιρος λόγος (ομιλία επί τη Θρονική Εορτή, 1970) ενός φαναριώτη ιεράρχη, του αοιδίμου μητροπολίτη Χαλκηδόνος κυρού Μελίτωνος (Μελίτων Χατζής, 1913-1989):

«Αυτό τό Φανάριον είναι τι πλέον της καθεστηκυίας εν τη Πόλει ταύτη Κεφαλής της Ορθοδοξίας. Είναι μία έννοια. Συμβολίζει την ικανότητα της ζωής να υπερβαίνη τον χαλασμόν, την δυνατότητα της επιβιώσεως εν τη συνυπάρξει. […] Το Φανάριον είναι φορεύς υψίστων αξιών. Είναι υπομονή. Είναι σιωπή. Είναι ευγένεια. Η ευγένεια των παλαιών. Όχι ναρκισσισμός και στατικότης. Φύλαξ του θησαυρού της αμωμήτου ημών πίστεως και της ιεράς παραδόσεως της Ανατολής, επενδεδυμένης τας άλλας παραδόσεις του γένους. […] Είναι η πύλη της Ανατολής ανεωγμένη προς την Δύσιν. Είναι ο ευαίσθητος δέκτης των μηνυμάτων της Δύσεως. Ερμηνευτής των μεγάλων στροφών του βίου του κόσμου. Το Φανάριον είναι μία Σχολή».