Made in China? – Το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου στη Βενετία αποκαλύπτει ένα μυστικό
Νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι το εμβληματικό λιοντάρι της πλατείας του Αγίου Μάρκου δεν σφυρηλατήθηκε στην Ευρώπη, αλλά στην Κίνα της δυναστείας Τανγκ, πριν φτάσει στη Βενετία μέσω του Δρόμου του Μεταξιού.
Το εμβληματικό άγαλμα λιονταριού που δεσπόζει στην πλατεία του Αγίου Μάρκου στη Βενετία, σύμβολο της πόλης και της μακράς εμπορικής της ισχύος, φαίνεται πως δεν είναι αποκλειστικά βενετσιάνικο. Νέα επιστημονική έρευνα αποκαλύπτει ότι το άγαλμα, ή τουλάχιστον σημαντικό τμήμα του, κατασκευάστηκε στην Κίνα κατά τη διάρκεια της δυναστείας Τανγκ (618–907 μ.Χ.) και μεταφέρθηκε αργότερα στην Ευρώπη.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Antiquity από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Πάδοβας, βασίστηκε σε προηγμένη ανάλυση ισοτόπων μολύβδου. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, ο χαλκός του αγάλματος προέρχεται από την κοιλάδα του ποταμού Γιανγκτσέ, στη νοτιοανατολική Κίνα. Η ανακάλυψη αυτή ανατρέπει δεκαετίες υποθέσεων που συνέδεαν το λιοντάρι με τη Μεσοποταμία, την Περσία ή την αρχαία Ελλάδα.
Η ίδια η μορφή του ζώου ενισχύει το σενάριο της κινεζικής καταγωγής: τα χαρακτηριστικά του παραπέμπουν στα λεγόμενα zhènmùshòu, μυθικά λιοντάρια-φύλακες που συνόδευαν τάφους υψηλών αξιωματούχων της δυναστείας Τανγκ. Μάλιστα, ορισμένοι ιστορικοί εκτιμούν ότι το αρχικό γλυπτό ίσως έφερε κέρατα, τα οποία αφαιρέθηκαν σε μεταγενέστερη περίοδο για να προσαρμοστεί στην εικόνα του Λιονταριού του Αγίου Μάρκου, του συμβόλου της Βενετίας.
Το πώς έφτασε το άγαλμα στη Γαληνοτάτη Βενετική Δημοκρατία παραμένει μυστήριο. Μια πιθανή εκδοχή είναι ότι μεταφέρθηκε από τους εμπόρους Νικολό και Μαφέο Πόλο, συγγενείς του διάσημου εξερευνητή Μάρκο Πόλο, οι οποίοι ταξίδεψαν στη Μογγολική Αυτοκρατορική Αυλή κοντά στο σημερινό Πεκίνο τον 13ο αιώνα. Από εκεί, εκτιμάται ότι το έργο έφτασε στη Βενετία, όπου και υπέστη επεξεργασίες ώστε να ταιριάξει με την ταυτότητα της πόλης.
«Η Βενετία είναι γεμάτη μυστήρια, αλλά ένα από αυτά φαίνεται να λύθηκε: το λιοντάρι είναι κινέζικο και διέσχισε τον Δρόμο του Μεταξιού για να φτάσει εδώ», δήλωσε ο συσυγγραφέας της μελέτης, καθηγητής Μαξίμο Βιντάλε. Όπως επισημαίνει, η έρευνα υπογραμμίζει τον ρόλο της Βενετίας ως κόμβου του παγκόσμιου εμπορίου στον Μεσαίωνα και αποδεικνύει τη βαθιά αλληλεπίδραση Ανατολής και Δύσης.
Ωστόσο, αρκετά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα: δεν είναι σαφές πότε ακριβώς έφτασε το άγαλμα στην πόλη, ποιος ανέλαβε τη μετατροπή του και πώς εντάχθηκε τελικά στη δημόσια εικόνα της Δημοκρατίας. Αυτό που πλέον θεωρείται βέβαιο είναι ότι το λιοντάρι, που εδώ και αιώνες υψώνεται πάνω στον κίονα της πλατείας του Αγίου Μάρκου, δεν είναι απλώς ένα βενετσιάνικο σύμβολο, αλλά ένα μνημείο με ρίζες που φτάνουν μέχρι την Άπω Ανατολή.