Οι 13 ώρες εργασίας και το «δικαίωμα στην τεμπελιά»

Αυτή η κυβέρνηση, αν ήταν κάτι εξαρχής, ήταν ειλικρινής ως προς τις προθέσεις της. Δεν εξελέγη με σύνθημα τις καλύτερες συνθήκες εργασίας. Εξελέγη δύο φορές με την υπόσχεση πως θα γίνουν χειρότερες. Από το νόμο Χατζηδάκη για την απελευθέρωση των απολύσεων ως το τωρινό νομοσχέδιο, για τη «Δίκαιη Εργασία Για Όλους», όπως τη διαφημίζει το υπουργείο, διαμεσολάβησε μία διαρκής κρίση στο πεδίο της εργασίας. Κυρίως κατά την περίοδο της πανδημίας. Και καθώς βλέπουμε την φτωχοποίηση να αυξάνεται με ρυθμούς μνημονιακούς, το αληθινό ερώτημα του υπουργείου είναι το εξής: θα δουλέψεις 13 ώρες, ή δε θα δουλέψεις καθόλου;

Κι αυτό επειδή το νέο εργασιακό νομοσχέδιο δεν συμπεριλαμβάνει «Δίκαιη Εργασία Για Όλους». Λέει κάτι άλλο. Λέει ότι θα μπορέσεις να διαπραγματευτείς να δουλέψεις 13 ώρες. Αν θέλεις. Αν δε θέλεις, θα θελήσει κάποιος άλλος ή κάποια άλλη. Έτσι λειτουργεί η αγορά και μετά την απελευθέρωση των απολύσεων είναι πολύ ευκολότερο η «Δίκαιη Εργασία Για Όλους» να συνεπάγεται «Όλους Τους Εργοδότες».

Κατάργηση των υπερωριών

Τι σημαίνει 13 ώρες εργασίας; Κατάργηση των υπερωριών. Φυσικά και οι εργαζόμενοι δουλεύουν ήδη 13 ώρες, αλλά θεσμικά πρέπει να μπορούν να πληρώνονται για αυτές. Επίσης θεσμικά, πρέπει να μπορούν να αρνηθούν να το κάνουν, να δουλέψουν τόσες ώρες.

Το συγκεκριμένο εργασιακό πλαίσιο αφήνει ένα τεράστιο περιθώριο αύξησης των κερδών για τις επιχειρήσεις, αφού ένας εργαζόμενος θα δουλεύει 13 ώρες, επομένως θα δουλεύει σχεδόν όσο δύο εργαζόμενοι, αλλά με το μισθό του ενός και χωρίς επιπλέον έξοδα για υπερωρίες, όπως τις ορίζει το τωρινό νομοθετικό πλαίσιο. Γιατί ναι μεν το νομοσχέδιο υπόσχεται μια αμοιβαία συνεννόηση μεταξύ εργαζόμενου και εργοδότη, που θα συμπεριλαμβάνει μισθό αντίστοιχο των 13 ωρών, αλλά αυτή η απόλυτη απελευθέρωση της εργασίας από τα εργασιακά δικαιώματα δεν αφήνει ιδιαίτερα πολύ χώρο για διαπραγματεύσεις.

Κατάργηση της ζωής

Τα σωματεία της χώρας αντιδρούν. Η ΓΣΣΕ ζητά απόσυρση των επίμαχων άρθρων, ΟΙΥΕ και ΠΟΕΕΤ καλούν σε κινητοποιήσεις, με την ΠΟΕΕΤ να επισημαίνει πως να συμπεριληφθούν και τα διαλείμματα, το 13ωρο θα γίνει 14ωρο. Και, όπως γνωρίζουμε, η ημέρα έχει μόλις 24 ώρες.

Πώς περιμένουμε να ζήσουν οι εργαζόμενοι; Να διασκεδάσουν; Να ξεκουραστούν; Ακόμη και να κάνουν οικογένειες; Αλλά ακόμη κι αν κάποιος δεν ενδιαφέρεται για αυτά τα… ρομαντικά. Πώς ακριβώς περιμένουμε να κινηθεί η αγορά, ας πούμε στην εστίαση και στη γενικότερη διασκέδαση, αν οι άνθρωποι μόνο δουλεύουν και κοιμούνται;

Το κυνικό ερώτημα δε χρειάζεται να απαντηθεί. Είναι σαφής η απαξίωση του ελεύθερου χρόνου του εργαζόμενου ατόμου.

Ένα ατελείωτο burnout, όπως παλιά

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας όρισε το χρόνιο στρες και την υπερκόπωση των νέων εργαζόμενων ως «millennial burnout». Και αν μπαίνει στην εξίσωση ο ΠΟΥ, τα πράγματα είναι σοβαρά.

Οι σημερινοί 30άρηδες δε χαίρονται στην εργασία τους. Πληρώνονται λίγο, δουλεύουν πολύ και φοβούνται ότι θα απολυθούν. Ταυτόχρονα, πολλοί έχουν γίνει γονείς και συγκρίνουν τις ζωές τους με εκείνη των δικών τους γονέων.

Το burnout δεν είναι απλώς κόπωση και άγχος. Είναι μια σοβαρή κρίση υγείας. Αυτή είναι μια νέα συνθήκη που μετράει εκατοντάδες χρόνια, ίσως με κάποια φωτεινά διαλείμματα αξιοπρέπειας.

Το ιστορικό παράδειγμα είναι αμείλικτο, όμως, όπως πάντα. Στην Γερμανία του 19^ου αιώνα αναγκάστηκαν να μειώσουν το όριο του ύψους για την κατάταξη στον στρατό κι αυτό επειδή οι άνθρωποι δούλευαν τόσο πολύ από τόσο νεαρές ηλικίες, που έπαψαν να ψηλώνουν.

Στην Βρετανία της ίδιας περιόδου, οι θάνατοι από υπερκόπωση ήταν κανονικότητα. Οι άνθρωποι πέθαιναν εν ώρα εργασίας.

Τίποτε από όσα προτείνει το υπουργείο Εργασίας δεν είναι καινούρια. Αλλά ήταν ξεχασμένα, έστω για λίγο. Κι είναι οπωσδήποτε άγνωστα στους σημερινούς εργαζόμενους της Δύσης. Διότι από άλλες χώρες έχουμε όλες κι όλοι δει εικόνες ανθρώπων να κοιμούνται μέσα στο εργοστάσιο και παιδιά να κατασκευάζουν ρούχα.

Το Δικαίωμα στην Τεμπελιά

Ο Πωλ Λαφάργκ ήταν ένας μαρξιστής με πολύ καυστικό χιούμορ. Το 1883 δημοσιεύει το «Δικαίωμα στην Τεμπελιά». Μια λέξη ιντριγκαδόρικη και όχι καταλάθος.

Τι λέει ο Λαφάργκ; Ότι ο τρόπος που εργάζονται οι άνθρωποι -το 1883- οδηγεί σε εκμετάλλευση, εξάντληση και αποχαύνωση. Και πως η «τεμπελιά» είναι δικαίωμα όχι στην αδράνεια, όπως θα κατηγορηθεί το εργαζόμενο άτομο, αλλά στην ποιότητα ζωής. Στον ελεύθερο χρόνο. Στη δημιουργικότητα, στην απόλαυση, στην χαρά. Στις λιγότερες ώρες εργασίας, εν ολίγοις.

Θα ήταν καλό, βέβαια, η εργασία να αμείβεται και αντιστοίχως, αλλά το 1883 ο κόσμος πέθαινε από την εξάντληση και η πρώτη τεράστια οικονομική κρίση δε θα συνέβαινε για τα επόμενα 46 χρόνια. Όχι πως το 1883 η εργατική τάξη ζούσε αξιοπρεπώς, αλλά από την άλλη, συχνά δε ζούσε καθόλου.

Σε καμία περίοδο της ιστορίας, πάντως, η συρρίκνωση των εργασιακών δικαιωμάτων δε σήμαινε ανάπτυξη. Πάντα μα πάντα σήμαινε βαθιά οικονομική κρίση και επίσης πάντα μα πάντα, η λύση δεν ήταν η εξαθλίωση των φτωχότερων.