Μεγάλη Τετάρτη: Ο Πρώτος, Τελευταίος

Ο ήλιος έστελνε τις τελευταίες του αχτίδες στους λόφους της Σιών και των Ελαιών, όταν ο Ήλιος της Δικαιοσύνης έμπαινε στο Ανώγαιο. Τον καλωσόρισε ο οικοδεσπότης και απομακρύνθηκε. Κάθησε ο Ιησούς, και σ΄ένα φιλικό του νεύμα πήραν όλοι τις θέσεις τους στο τραπέζι. Σιωπηλοί όλοι και σκεπτικοί. Γιατί; Πρώτα, γιατί δεν μπορούσαν να εξηγήσουν το νόημα αυτού του Πάσχα. Ούτε αρνί ούτε άζυμα ούτε «πικρίδες» (χόρτα πικρά), τα τρία απαραίτητα στοιχεία του Ιουδαϊκού Πάσχα. Έπειτα, γιατί το βλέμμα του Κυρίου έπεφτε επίμονα πάνω στο πρόσωπο του Ιούδα, σαν προβολέας δυνατός. Τι να συνέβαινε; Και γιατί ο Ιούδας δεν τολμά να τον αντικρύση, αλλ’ έχει χαμηλά τα μάτια και φαίνεται σαν χαμένος; Αλήθεια! Ο Προδότης δέχεται τη ματιά του Ιησού σαν σπαθιά, που τρυπούσε τα σπλάχνα του. Πού πήγαινε; Να προδώση τον Ραββί (σ.σ. Διδάσκαλο) του; Κ’ έτρεμεν ολόκληρος. Όμως το πνεύμα του Πονηρού με άγρια ορμή σαρώνει τις ευγενικές χορδές της καρδιάς του Ιούδα. Ο Ιούδας είχε πια παραδοθή στον Αντίθεο οριστικά. Χαμηλά τα μάτια, σαν να ζητούσε την Κόλαση. Κουφά τ’ αυτιά και άλαλη η γλώσσα, σαν τους κωφάλαλους της Ιουδαίας.

Αλλά τη γενική σιωπή διακόπτει ο Ιησούς. Σηκώνεται. Παίρνει μια λεκάνη στο αριστερό, ένα λαγήνι (σ.σ. κανάτι, σταμνί) νερό στο δεξί. Ζώνει τη μέση του μ’ ένα προσόψι (σ.σ. μικρή πετσέτα). Και σκύβει στον κάθε Μαθητή, του νίβει τα πόδια και τα σκουπίζει με το προσόψι. Κανένας δεν αντιστέκεται, ούτε ο Ιούδας. Μονάχα ο Πέτρος διαμαρτύρεται στην αρχή. Όταν όμως του εδήλωσε ο Χριστός ότι, αν δεν δεχθή, δεν θα είναι αληθινός Μαθητής του, φώναξε: «Τότε, Κύριε, όχι μονάχα τα πόδια, αλλά και όλο το κορμί μου νίψε».

Δεν υπάρχει στην παγκόσμια Ιστορία παράδειγμα τόσης ταπεινοφροσύνης. Έπρεπε ο Πρώτος να γίνη Τελευταίος, για να κατακτήση αιώνια τα πρωτεία. Και οι κορυφές ακόμα των μεγάλων δέντρων σκύβουν συχνά στη γη με την πνοή των ανέμων, για να ξαναγυρίσουν στα μεγάλα ύψη.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 25.4.1962, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Και αφού ετελείωσε τον Νιπτήρα, ο Ιησούς ξανάγειρε στο τραπέζι και λέγει: «Επεθύμησα πολύ να φάω μαζί σας αυτό το πασχαλινό Δείπνο. Είναι το τελευταίο εδώ, πάνω στη Γη». Και αρχίζει το Δείπνο. Ποια ήσαν τα στοιχεία του; Οι Ευαγγελιστές αναφέρουν μονάχα το ψωμί και το κρασί — αυτά που ήσαν απαραίτητα για τη σύσταση του Μυστικού Δείπνου. Τα άλλα δεν τους ενδιαφέρουν. Την ώρα που έγραφαν το Ιουδαϊκόν Πάσχα είχε σβήσει γι’ αυτούς. Υπήρχε μονάχα το Χριστιανικόν Πάσχα, με κέντρον το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Ήταν φυσική η αδιαφορία τους για πασχαλινό αρνί, για τα άζυμα και για τις πικρίδες. Τους ενδιέφερε ο «Αμνός του Θεού». Και Αυτός ήταν παρών, και συνιστούσε την ώρα εκείνη το Μυστήριο που θα τους έδινε τη διαρκή παρουσία του Αγαπημένου τους Διδασκάλου.

[…]

Η ψυχολογική αιτιολογία του Μυστηρίου: ο Ιησούς προλέγει ότι θα φύγη από τον Κόσμο. Αυτονόητο το καταθλιπτικό συναίσθημα των Μαθητών: τι θα γίνουν χωρίς τον Διδάσκαλο; Έπρεπε ο Ιησούς να τους εμπνεύση την πεποίθηση ότι θα είναι μαζί τους μ’ έναν απτό τρόπο: με τη Μετάληψη, που είναι Αυτός ο Χριστός. Και αυτό ακριβώς εφανέρωσε, όταν είπε το «Λάβετε, φάγετε, τούτο εστί το σώμα μου» και το «Πίετε εξ αυτού πάντες, τούτο εστί το αίμα μου». Από την ώρα εκείνη οι πιστοί που μεταλαμβάνουν έχουν τη βαθειά συναίσθηση ότι φιλοξενούν στα τρίσβαθά τους τον Αιώνιον Οδοιπόρο, που παρακολουθεί με στοργή τα βήματά τους.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 25.4.1962, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ο Μυστικός Δείπνος ετελείωσε μ’ ένα πένθιμο προμήνυμα. Ο Ιησούς λέγει: «Σας βεβαιώ ότι ένας από σας θα με προδώση». Όσο κι’ αν ήσαν προειδοποιημένοι οι Μαθηταί, ότι ο Διδάσκαλος βαδίζει προς τον θάνατον, το προμήνυμα αυτό ήταν ένα αστροπελέκι, που έπεσε δίπλα τους. Και όλοι ρωτούσαν αφελέστατα: «Μήπως εγώ είμαι, Ραββί;» Ακόμα και ο ίδιος ο Προδότης πρόβαλε το ίδιο ερώτημα! Ο Ραββί, για να καθησυχάση τους άλλους, είπε: «Είναι εκείνος που θα βρέχη το ψωμί του μαζί μου στο πιάτο». Την ώρα εκείνη ο Ιούδας άπλωνε το ψωμί του στο πιάτο, παράλληλα με τον Ιησούν. Ο Προδότης προδόθηκε. Και ο Ιησούς τού ψιθυρίζει: «Ποίησον, ο ποιείς, τάχιον».

Ποιος, ποτέ, άνθρωπος είπε στον προδότη του: «Τρέχα να με προδώσης το ταχύτερο». Να ένα νέο δείγμα του μεγαλείου του Ιησού — ενός μεγαλείου που ποτέ ο άνθρωπος δεν θα μπορέση να το νιώση ολόκληρο. Μπορεί μονάχα να το διαισθανθή ίσως. Μήπως όμως λίγο είναι αυτό;

*Αποσπάσματα από κείμενο του Στ. Α. Νικολαΐδη, που έφερε τον τίτλο «Ο Νιπτήρ και ο Μυστικός Δείπνος» και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Το Βήμα» τη Μεγάλη Τετάρτη 25 Απριλίου 1962.

Ο Ιούδας έχει ήδη εισπράξει τα τριάκοντα αργύρια, «την τιμήν του τετιμημένου». Και ο Ιησούς, πριν ξεσπάσει η θύελλα των Παθών του, παίρνει μαζί με τους αγαπημένους του μαθητές το αποχαιρετιστήριο δείπνο και τους αφήνει τις τελευταίες του υποθήκες.

Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, ο Μυστικός Δείπνος διά χειρός Γιάκοπο Τιντορέτο (16ος αιώνας, δωρεά Γρηγορίου Μαρασλή, Εθνική Πινακοθήκη, πηγή: nationalgallery.gr).