Είκοσι χρόνια χαμένης αθωότητας

Από τα πρώτα μου χρόνια σε αυτήν τη δουλειά, με έβγαζαν από την αμηχανία της επανειλημμένης αναφοράς σε κάποιες επετείους, τα θέματα εκείνα στα οποία μπορούσα να βάλω τη φιλόδοξη βινιέτα «Μαρτυρίες».

Ρωτούσα καλλιτέχνες, διανοουμένους και πολιτικούς «Πώς μάθατε την κήρυξη του πολέμου στις 28 Οκτωβρίου 1940;», «Τι κάνατε στις 21 Απριλίου 1967;», «Πού ήσασταν στις 17 Νοεμβρίου 1973;».

Να πω την αλήθεια, αισθανόμουν κάπως μειονεκτικά (τι ανόητη!) που η δική μου γενιά δεν είχε, ως «συγκολλητική ουσία», τη μαρτυρία συνειδητής «συνομιλίας» με μεγάλα ιστορικά γεγονότα – ακόμη και το Πολυτεχνείο ήταν μια παιδική, σχεδόν, ανάμνηση. Αυτό έως την 11η Σεπτεμβρίου 2001.

Είκοσι χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από εκείνη την ημερομηνία, ύστερα από την οποία ο κόσμος μας δεν είναι πια όπως τον ξέραμε έως τότε.

Είκοσι χρόνια χαμένης μεταπολεμικής αθωότητας αφού, ουσιαστικά, ήταν η μέρα που έληξε η μεταπολεμική περίοδος, η μακρύτερη περίοδος χωρίς μεγάλο πόλεμο, από αυτούς που αλλάζουν το διεθνές τοπίο, στη σύγχρονη ιστορία της ανθρωπότητας.

Ο,τι θεωρούσαμε ότι είχε θεμελιωθεί γερά μέσα σε αυτά τα 56 χρόνια από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι βεβαιότητες και τα δεδομένα μας, οι αδρές γραμμές που νομίζαμε πως χώριζαν την πραγματικότητα από την πολιτική φαντασία κατέρρευσαν μαζί με τους Δίδυμους Πύργους.

Εστω και αν τότε δεν μπορούσαμε να συνειδητοποιήσουμε τη σημαντικότητα του γεγονότος, το δραματικό ντόμινο που θα δημιουργούσε. Εξάλλου, σπάνια συνειδητοποιούμε τα γεγονότα όταν είμαστε «μέσα» σε αυτά.

«Μέσα» στο πλέον πολύνεκρο τρομοκρατικό χτύπημα βρεθήκαμε χάρη σε αυτό που εξελίξαμε και λατρέψαμε όσο τίποτε άλλο τις προηγούμενες δεκαετίες. Τη δύναμη της εικόνας, την παγκοσμιοποίησή της, την τεχνολογική πρόσβαση στο live. Ναι, λίγα χρόνια πριν είχαμε δει, αραχτοί στους καναπέδες μας, τον Πόλεμο του Κόλπου.

Τούτο εδώ όμως είχε την αμεσότητα της ζωντανής μετάδοσης (όταν έπεσε το δεύτερο αεροπλάνο) σε συνδυασμό με το σασπένς του κινηματογραφικού θρίλερ και στιγμιότυπα που, αν τα βλέπαμε σε ταινία, θα μας φαίνονταν καθηλωτικά μεν, υπερβολικά δε.

Η κατακρήμνιση της κλασικής νεοϋορκέζικης καρτ ποστάλ με το World Trade Center στην άκρη, τα τεράστια κύματα σκόνης, εκείνο το USA under attack, έτσι όπως βλέπαμε όλα αυτά να περνούν «εν τω γίγνεσθαι» μπροστά από τα μάτια μας, στον οικείο χώρο του γραφείου μαζί με τους αποσβολωμένους συναδέλφους, στο σπίτι με τις σακούλες του σουπερμάρκετ στα χέρια, ενώ βοηθούσαμε το παιδί μας στα μαθήματα, καθώς μιλούσαμε στο τηλέφωνο με τη φίλη μας, έβαλαν το ιστορικό γεγονός στην προσωπική ιστορία του καθενός από εμάς.

Οι συνέπειες της 11ης Σεπτεμβρίου άλλαξαν δραματικά και τραυματικά τον κόσμο μας. Οι αναλύσεις πολλές, τις κάνουν άλλοι καλύτερα στο σημερινό φύλλο.

Εχω όμως την εντύπωση ότι, στη συλλογική συνείδηση, 20 χρόνια μετά, κυριαρχεί ακόμη η εικόνα της. Για εμένα είναι εκείνη η γυναίκα που ενώ, με την ψευδαίσθηση της σωτηρίας, πηδάει από ύψος εκατοντάδων μέτρων, κρατάει την τσάντα της, λες και κάτω την περιμένει ταξί.