Ένας… πολύ Ψυχρός Πόλεμος – Η Αρκτική ως το επόμενο πιο «θερμό» μέτωπο του πλανήτη

Με τον διορισμό ειδικού απεσταλμένου για τη Γροιλανδία, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δεν επιβεβαίωσε απλά τις επεκτατικές βλέψεις του για το γεωστρατηγικής θέσης στην Αρκτική και πλούσιο σε πόρους αυτόνομο νησί της Δανίας, συμμάχου των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ.

«Χρειαζόμαστε τη Γροιλανδία για εθνική ασφάλεια, όχι για τα ορυκτά, έχουμε άφθονα από αυτά», τόνισε. «Αν κοιτάξετε κατά μήκος των ακτών της, θα δείτε ρωσικά και κινεζικά πλοία παντού». «Πρέπει να την αποκτήσουμε»…

Ο αγώνας για επιρροή και στρατηγικό έλεγχο στην Αρκτική εντείνεται, καθώς η κλιματική αλλαγή μεταβάλλει άρδην τις γεωπολιτικές ισορροπίες και τις σφαίρες ισχύος.

Το λιώσιμο των πάγων, οι νέοι εμπορικοί δίοδοι που ανοίγονται και η στρατιωτική παρουσία είναι αλληλένδετα εκεί.

Θεωρούμενη για καιρό μια απομακρυσμένη, περιφερειακή περιοχή, η παγωμένη Αρκτική εξελίσσεται σε νέο «θερμό» μέτωπο του εν εξελίξει νέου Ψυχρού Πολέμου στον πλανήτη, ως πεδίο αλληλοσυγκρουόμενων οικονομικών συμφερόντων και πολιτικών ασφαλείας.

Μόλις πρόσφατα ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, προειδοποίησε ότι η Ρωσία επεκτείνει τις βάσεις της, τα προηγμένα όπλα της και τον μεγαλύτερο στόλο πυρηνοκίνητων παγοθραυστικών στον κόσμο.

Η Μόσχα επανενεργοποίησε και εκσυγχρόνισε πολυάριθμες στρατιωτικές βάσεις της σοβιετικής εποχής.

Νέοι σταθμοί ραντάρ, συστήματα αεράμυνας και λιμάνια κατά μήκος των ακτών της Αρκτικής έχουν ως στόχο να διασφαλίσουν τον έλεγχο της περιοχής, αλλά και την αποτροπή, καθώς οι πάγοι υποχωρούν, τα φυσικά προστατευτικά εμπόδια στα ρωσικά σύνορα εξαφανίζονται και αναδύονται νέα τρωτά σημεία.

Ως εκ τούτου, για τη Ρωσία η περιοχή αποτελεί μια βασική οιονεί «στρατιωτική ζώνη», όπου η ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ έχει κλιμακώσει τις εντάσεις.

Πέραν από τις νατοϊκές ασκήσεις, που πυκνώνουν στην ευρύτερη περιοχή, οι δυτικές υποδομές είναι εξίσου στρατηγικές.

Περιλαμβάνουν επίγειο δορυφορικό σταθμό στο Σβάλμπαρντ, το βορειότερο νορβηγικό σύμπλεγμα νησιών στον Αρκτικό Ωκεανό, και σημαντικά υποβρύχια καλώδια για πολιτικές και στρατιωτικές επικοινωνίες.

Κάπως έτσι, η Αρκτική σταδιακά στρατιωτικοποιείται.

«Αρκτικό Παρόν και Μέλλον»

Στην Αρκτική υπάρχουν μεγάλα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου -το 13% και το 30% αντιστοίχως παγκοσμίως- με τη Ρωσία να ελέγχει το μεγαλύτερο μερίδιο, κοντά στο 60%.

Όμως η εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου είναι μόνον ένας παράγοντας από το νέο τοπίο που διαμορφώνεται στον Απώτερο Βορρά από το συνεχές λιώσιμο των πάγων.

Ανοίγει νέες θαλάσσιες οδούς και καθιστά πιο αξιόπιστο τον διάπλου, αλλάζοντας σταδιακά, πλην όμως ριζικά την παγκόσμια ναυτιλία μεταξύ Ευρώπης και Ασίας.

Η Βόρεια Θαλάσσια Διαδρομή (NSR) ειδικότερα συντομεύει σημαντικά τις θαλάσσιες μεταφορές.

Για τη Ρωσία, που έχει πάνω από το 53% της ακτογραμμής του Αρκτικού Ωκεανού, η προοπτική αυτή δίνει τη δυνατότητα ελέγχου μιας βασικής μελλοντικής οδού του παγκόσμιου εμπορίου.

Πρόκειται για έναν κρίσιμο μοχλό οικονομικής και γεωπολιτικής ισχύος, καθώς το Κρεμλίνο στοχεύει στην επανεδραίωση της Ρωσίας ως παγκόσμιας δύναμης.

Ο στόχος αυτός ήταν σαφής στο φόρουμ «Αρκτικό Παρόν και Μέλλον», που πραγματοποιήθηκε στις 9-10 Δεκεμβρίου στην Αγία Πετρούπολη.

Η κεντρική ιδέα ήταν ότι η Αρκτική δεν είναι πλέον ένα μακρινό σύνορο, αλλά μια από τις μελλοντικές κεντρικές «αρτηρίες» της παγκόσμιας οικονομίας.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Μόσχα βλέπει την περιοχή ως αναδυόμενο κόμβο για το ευρασιατικό εμπόριο και τις εφοδιαστικές αλυσίδες, τις ροές κεφαλαίων και την βιομηχανική συνεργασία.

Γίνονται επενδύσεις σε λιμάνια, ναυπηγεία και σταθμούς LNG, στην βιομηχανία ορυκτών, στην αλιεία και την παροχή υπηρεσιών.

Η συμμαχία Ρωσίας-Κίνας δίνει στο Πεκίνο πρόσβαση σε αυτό το νέο «Ελ Ντοράντο».

Η δε πρόσφατη επίσκεψη του Ρώσου προέδρου Πούτιν στην Ινδία επισφραγίστηκε, μεταξύ πολλών άλλων, με την επικύρωση της συμφωνίας RELOS (Reciprocal Exchange of Logistics Support).

Επεκτείνει αθόρυβα τη στρατιωτική συνεργασία Ινδίας και Ρωσίας στα ρωσικά λιμάνια στην Αρκτική και στη Βόρεια Θαλάσσια Διαδρομή (NSR), ενσωματώνοντας έτσι την Ινδία στις αρκτικές φιλοδοξίες της Μόσχας.

View this post on Instagram

A post shared by Scrolli (@scrollico)

Ασκήσεις επί χάρτου στην (ακόμη) παγωμένη Αρκτική

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία στη Ρωσία, οι υπό τον έλεγχό της εκτάσεις στην Αρκτική συμβάλλουν ήδη πάνω από το 6% του ΑΕΠ και αντιστοιχούν σε περισσότερο από το 10% των εξαγωγών, κυρίως ενέργειας, μετάλλων και ορυκτών πόρων.

Τώρα, για πρώτη φορά στην ιστορία, η Ρωσία αναπτύσσει ταυτόχρονα και τα οκτώ πυρηνοκίνητα παγοθραυστικά της για να διατηρήσει ανοιχτές τις θαλάσσιες οδούς στην Αρκτική.

Την κίνηση είχε προαναγγείλει τον Νοέμβριο ο διευθύνων σύμβουλος της κρατικής εταιρείας πυρηνικής ενέργειας Rosatom, Αλεξέι Λιχατσόφ.

Η ανάπτυξη βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη από αυτόν το μήνα, καθώς ο πρώιμος, απροσδόκητα παχύς πάγος έχει κλείσει την πρόσβαση σε βασικούς τερματικούς σταθμούς στους κόλπους του Ομπ και του Γενισέι, στη Θάλασσα του Κάρα, στον Αρκτικό Ωκεανό.

«Αυτή η κινητοποίηση δείχνει πόσο ζωτικής σημασίας έχει γίνει η πρόσβαση δια θαλάσσης για τον ρωσικό Απώτατο Βορρά και πόσο απελπισμένος είναι ο Πούτιν να την διατηρήσει ανοιχτή», γράφει στην Telegraph o Τομ Σαρπ, πρώην αξιωματικός του βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού.

«Χρειάζεται αυτό το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο για να στηρίξει την πολεμική του οικονομία», τονίζει.

Όμως ακόμη και ο πιο ισχυρός στόλος παγοθραυστικών παγκοσμίως αγωνίζεται σήμερα ενάντια στη φύση.

Και όχι μόνο…

Οι δυτικές κυρώσεις κατά της Rosatomflot -θυγατρικής της Rosatom, που εκμεταλλεύεται τον μοναδικό στόλο παγοθραυστικών με πυρηνοκίνητα πλοία στον κόσμο- έχουν επιβραδύνει την κατασκευή νέων, ενώ τα παλαιότερα πλησιάζουν στο χρονικό όριο για τον παροπλισμό τους.

Προσώρας, η κυριαρχία της Ρωσίας σε αυτόν τον τομέα -κρίσιμο για την Αρκτική- παραμένει αναμφισβήτητη.

Καμία χώρα της Δύσης δεν πλησιάζει τις σχετικές δυνατότητές της.

Δεν λείπει ωστόσο ο ανταγωνισμός.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, που επί του παρόντος έχουν μόνο δύο παλαιά βαριά παγοθραυστικά, υπέγραψαν τον Οκτώβριο  συμφωνία ύψους 6,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων με τη Φινλανδία για 11 νέα πλοία αυτού του τύπου.

Η πρώτη παράδοση να αναμένεται το 2028.