Ώρα αποφάσεων για τη δεσμευμένη περιουσία της Ρωσίας – Μπορεί η Ουκρανία να επιζήσει χωρίς την Ευρώπη;

Στη Σύνοδο Κορυφής της Πέμπτης, οι ευρωπαίοι ηγέτες καλούνται να συμφωνήσουν για το πώς θα δανείσουν τα δισεκατομμύρια ευρώ που η εμπόλεμη Ουκρανία χρειάζεται εσπευσμένα, ένα κρίσιμο τεστ ισχύος και συνοχής μετά τις κατηγορίες του Ντόναλντ περί αδύναμης Ευρώπης.

Με την ΕΕ  να θεωρεί τον πόλεμο απειλή και για τη δική της ασφάλεια, η Κομισιόν έχει προτείνει τη χρήση δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων της ρωσικής κεντρικής τράπεζας, από τα οποία το μεγαλύτερο μέρος παραμένει σε βελγικό οίκο εκκαθάρισης. Το Βέλγιο ωστόσο ανησυχεί για τη νομιμότητα του σχεδίου, ενώ άλλες χώρες όπως η Ιταλία εκφράζουν επιφυλάξεις.

Το διακύβευμα είναι μεγάλο, σχολιάζει το Reuters, δεδομένου ότι χωρίς τη βοήθεια της Ευρώπης η Ουκρανία θα ξεμείνει από χρήματα το δεύτερο εξάμηνο του 2026 και πιθανότατα θα χάσει τον πόλεμο.

Και ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα έφερνε πιο κοντά την απειλή της ρωσικής επιθετικότητας κατά της ΕΕ.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτιμά ότι το Κίεβο θα χρειαστεί περίπου 135 δισεκατομμύρια ευρώ για την επόμενη διετία.

Οι ηγέτες που άρχισαν να καταφθάνουν στη σύνοδο αναγνώρισαν ότι η εξεύρεση λύση είναι επιτακτική ανάγκη, με τον πολωνό πρωθυπουργό Ντόναλντ Τραμπ να προειδοποιεί ότι το δίλημμα για την Ευρώπη είναι «χρήματα τώρα ή αίμα αύριο».

Η δε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε πως δεν θα φύγει από τη σύνοδο χωρίς συμφωνία χρηματοδότησης για την επόμενη διετία.

Σε μια ένδειξη της αίσθησης του επείγοντος, ο ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι, ο οποίος αρχικά προγραμματιζόταν να συμμετάσχει μέσω τηλεδιάσκεψης, γνωστοποίησε ότι θα παραστεί διά ζώσης.

Διαδηλωτές έξω από το κτήριο της Κομισιόν ζητούν από την ΕΕ να χρησιμοποιήσει τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια (Reuters)

Το Βέλγιο ζητά εγγυήσεις

Ο πρωθυπουργός του Βελγίου Μπαρτ Ντε Βέβερ δήλωσε την Πέμπτη στο κοινοβούλιο της χώρας του ότι μέχρι στιγμής δεν έχει λάβει απαντήσεις στις επιφυλάξεις του σχετικά με τη νομιμότητα του «δανείου επανορθώσεων» και τους κινδύνους ρευστότητας. Τα σχέδια χρηματοδότησης «αλλάζουν την ώρα που μιλάμε» είπε.

Η ρωσική κεντρική τράπεζα υποστηρίζει ότι η χρήση των δεσμευμένων κεφαλαίων της είναι παράνομη και ότι θα χρησιμοποιήσει όλα τα διαθέσιμα μέσα για να προστατεύσει τα συμφέροντά της. Αυτή την εβδομάδα υπέβαλε αγωγή στη Μόσχα απαιτώντας αποζημίωση 230 δισ. δολαρίων από τον οίκο εκκαθάρισης Euroclear.

Οι αμυντικές δαπάνες της Ουκρανίας το 2026 θα φτάσουν το 27,2% του ΑΕΠ

Η αδυναμία εξεύρεσης λύσης «θα είχε σοβαρές συνέπειες για την αξιοπιστία της Ευρώπης και θα επιβεβαίωνε ότι είμαστε αδύναμοι όπως φαίνεται ότι πιστεύει ο Τραμπ» σχολίασε στο Reuters ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ.

Μια επιλογή για τις Βρυξέλλες θα ήταν να δανειστεί η ίδια το απαιτούμενο ποσό με εγγύηση τον προϋπολογισμό της ΕΕ και στη συνέχεια να δανείσει τα χρήματα στην Ουκρανία. Αυτό όμως θα απαιτούσε ομόφωνη συμφωνία των 27 χωρών-μελών και η Ουγγαρία, που διατηρεί πιο φιλικές σχέσεις με τη Μόσχα, έχει ξεκαθαρίσει ότι θα υπέβαλε βέτο.

Μια άλλη δυνατότητα θα ήταν να δανειστεί κάθε χώρα της ΕΕ ένα ποσό και να το παραχωρήσει στην Ουκρανία, αυτό όμως θα μεγέθυνε περαιτέρω τα ήδη μεγάλα επίπεδα χρέους και ελλείμματος και δεν θα εξασφάλισε μακροπρόθεσμη οικονομική ασφάλεια για το Κίεβο.

Η χρήση των δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων της Ρωσίας είναι επομένως «το μόνο σχέδιο στο τραπέζι», όπως είπαν διπλωμάτες. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες προτιμούν αυτή τη λύση επειδή θα εξασφάλιζε ένα μεγάλο ποσό για την Ουκρανία χωρίς να αυξήσει το δημόσιο χρέος.

Για να γίνει όμως αυτό πράξη, οι ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να πείσουν το Βέλγιο ότι δεν θα το αφήσουν στην τύχη του αν η ρωσία προσφύγει στα διεθνή δικαστήρια. Στη χώρα βρίσκονται τα 185 από τα συνολικά 210 δισεκατομμύρια ευρώ των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων στην Ευρώπη.

Σύμφωνα με το Reuters, οι περισσότερες χώρες της ΕΕ είναι πρόθυμες να παράσχουν τέτοιες εγγυήσεις. Ο πρωθυπουργός Ντε Βέβερ όμως δηλώνει ότι αυτό που χρειάζεται από την Ευρώπη είναι μια λευκή επιταγή επ’ αόριστον, δεδομένου ότι οι αποζημιώσεις που θα αξίωνε η Ρωσία θα ξεπερνούσαν κατά πολύ τα ποσά που παραμένουν δεσμευμένα στο Βέλγιο και η δίκη θα ξεκινούσε πολλά χρόνια από σήμερα.

Οι συζητήσεις στη σύνοδο της Πέμπτης θα εστιαστούν στην παροχή εγγυήσεων που θα καθησύχαζαν το Βέλγιο και θα ήταν αποδεκτές από τις υπόλοιπες χώρες-μέλη.

«Η λύση θα είναι διαθέσιμη το πρωί της Παρασκευής» διαβεβαίωσε ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ.

O βέλγος πρωθυπουργός Ντε Βέβερ (Α) συζητά με τους ομολόγους του της Πολωνίας και της Δανίας στη σύνοδο κορυφής της Πέμπτης (Reuters)

Πόσα χρήματα χρειάζεται η Ουκρανία

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτιμά ότι το Κίεβο θα χρειαστεί περίπου 135 δισεκατομμύρια ευρώ για την επόμενη διετία.

Μόνο για το 2016, ο προϋπολογισμός της Ουκρανίας προβλέπει δαπάνες 4,8 τρισ.  γρίβνα (97 δισ. ευρώ) έναντι εσόδων 2,9 τρισ. γρίβνα (58 δισ. ευρώ).

Το έλλειμα αντιστοιχεί στο 18,5% του ουκρανικού ΑΕΠ, και ο υπουργός Οικονομικών Σέρχι Μαρτσένκο δήλωσε ότι η χώρα θα χρειαστεί εξωτερική χρηματοδότηση 45 δισ. δολαρίων για το 2026.

Η έγκριση του δανείου επανορθώσεων από την ΕΕ θα έδινε πρόσβαση και σε άλλες πηγές χρηματοδότησης

Χωρίς σχέδιο για άμεση ειρηνευτική συμφωνία με τη Ρωσία, η Ουκρανία σκοπεύει να δαπανήσει το μεγαλύτερο μέρος των κρατικών εσόδων -2,8 τρισ. γρίβνα ή περίπου το 27,2% του ΑΕΠ- για άμυνα το 2026.

Το μέτωπο του πολέμου εκτείνεται σε μήκος άνω των 1.200 χιλομέτρων στα ανατολικά και τα νότια, ενώ περίπου ένα εκατομμύριο άτομα συμμετέχουν στην άμυνα της Ουκρανίας.

Οι ανάγκες για όπλα και πυρομαχικά μεγαλώνουν και το ημερήσιο κόστος του πολέμου εκτιμάται πλέον στα 172 εκατ. δολάρια, συγκριτικά με 140 εκατ. δολάρια πριν από έναν χρόνο.

Πέρα από τις αμυντικές ανάγκες, η Ουκρανία χρειάζεται εξωτερική βοήθεια για τις κοινωνικές και ανθρωπιστικές δαπάνες.

Από την έναρξη της ρωσικής εισβολής τον Φεβρουάριο του 2022, η χώρα έχει λάβει πάνω από 160 δισ. δολάρια ως οικονομική βοήθεια.

Ακόμα και μια ειρηνευτική συμφωνία δεν θα ελάφρυνε άμεσα τις οικονομικές πιέσεις που δέχεται το Κίεβο, εκτιμούν αναλυτές. Οι στρατιωτικές δαπάνες θα σταθεροποιούνταν, δεν θα υποχωρούσαν όμως γρήγορα, αφού ο στρατός θα χρειαζόταν εξοπλισμό, εκσυγχρονισμό και μακροπρόθεσμη υλικοτεχνική υποστήριξη.

Η Ροκσάνα Πιντλάσα, πρόεδρος της κοινοβουλευτικής επιτροπής προϋπολογισμού, δήλωσε πως η Ουκρανία μπορεί να αντεπεξέλθει οικονομικά το πρώτο τρίμηνο του 2026, οπότε η ΕΕ θα έπρεπε να καταβάλει την πρώτη δόση της χρηματοδότησης.

Η έγκριση του δανείου επανορθώσεων από την ΕΕ θα έδινε πρόσβαση και σε άλλες πηγές χρηματοδότησης: τον περασμένο μήνα, η Ουκρανία εξασφάλισε την προκαταρκτική έγκριση του ΔΝΤ για ένα τετραετές πρόγραμμα 8,2 δισ. δολαρίων για την μακροοικονομική της σταθερότητα.

Όπως είπε η Πιντλάσα, η τελική έγκριση εξαρτάται από την απόφαση για το δάνειο επανορθώσεων.