Πολυτεχνείο: Μαζί αντέξαμε

«Ο Διομήδης ήταν στρατευμένος στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Και έπεσε για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, εθελοντής τραυματιοφορέας.

[…]

Ο Διομήδης διέθετε ακεραιότητα, αξία, αρρενωπότητα, θάρρος. Αυτά ήταν τα όπλα του αγοριού. Ανάγκη μου να του ζητήσω από εδώ συγγνώμη που δεν μπορώ παρά γενικά και μόνο να αναφερθώ στους άλλους συνομηλίκους του, με τα αυτά ή και περισσότερα προσόντα και με την ίδια μοίρα. Γιατί θα ντρεπόταν για μένα αν έβλεπα στο πρόσωπό του αυτόν μονάχα».

Λίγα από τα λόγια που είπε ο Γιάννης Κομνηνός πάνω στον τάφο του γιου του, του Διομήδη, που φονεύθηκε στην περιοχή του Πολυτεχνείου τη μεγάλη εκείνη νύχτα του ’73, 16 προς 17 Νοεμβρίου (το σχετικό άρθρο δημοσιεύτηκε προ ολίγων μόλις ωρών).

Στην περίφημη ανθρώπινη αξιοπρέπεια —εγγενές γνώρισμα όσων διαθέτουν όντως ευαισθησία, ηθικότητα και τόλμη— βρίσκει ο χαροκαμένος πατέρας το καταφύγιο που ζητά τις ώρες της ανείπωτης τραγωδίας, ταπεινόφρων και γενναιόφρων καθώς είναι και ο ίδιος.

Στην αξιοπρέπεια του ανθρώπου στραμμένη η σκέψη και ενός άλλου θύματος της χούντας, που φυλακίστηκε και βασανίστηκε από τους Απριλιανούς εξαιτίας της αντιστασιακής δράσης του.

Ο Γεώργιος – Αλέξανδρος Μαγκάκης, ο διαπρεπής επιστήμονας και πολιτικός, στο συγκλονιστικό «Γράμμα απ’ τη φυλακή για τους Ευρωπαίους» —που γράφτηκε κρυφά και βγήκε κρυφά από τις φυλακές, ενόσω εκείνος παρέμενε έγκλειστος—, σημείωνε τα εξής:

«Μιλάμε για την αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Την έζησα. Υπάρχει πραγματικά σαν ευαίσθητο, ατσάλινο ελατήριο στο βυθό του εαυτού μας. Είναι κάτι τέλεια άσχετο με την ατομική μας αξιοπρέπεια. Βρίσκεται ριζωμένη μέσα μας πολύ βαθιά απ’ αυτήν. Στην κόλαση της ανάκρισης είχα χάσει την προσωπική μου αξιοπρέπεια. Αντί γι’ αυτήν είχα τόσο πόνο. Όμως η αξιοπρέπεια του ανθρώπου ήτανε μέσα μου χωρίς να το ξέρω. Κάποια ώρα την αγγίξανε. Σε μια προχωρημένη φάση της ανάκρισης. Δεν την γνωρίζουνε κι’ έτσι δεν μπορούνε να την υπολογίσουνε. Λειτούργησε σαν ελατήριο που τίναξε πάνω μου τα σκορπισμένα ψυχικά μέλη μου. Δεν ήμουνα εγώ που ανασηκώθηκα, ήταν ο ένας οποιοσδήποτε του γένους μου. Η αξιοπρέπεια αυτή είναι ο πιο ουσιαστικός σύνδεσμος μεταξύ μας. Χάρις σ’ αυτήν δεν είμαστε όντα κατάμονα. Ανήκουμε σ’ ένα ευαίσθητο γένος. Αυτή την ευαισθησία του γένους μου μόλις ένοιωσα άρχισα να υπερνικώ την ανάκριση. Δεν ήταν πια μια προσπάθεια μονάχα για μένα. Ήταν για όλους μας. Μαζί αντέξαμε.

[…]

Το έχω πια ξεδιαλύνει. Δε γινότανε αλλοιώς. Ήταν αναπόφευκτο το πέρασμά μου στην αντίσταση από την ώρα που ταπείνωσαν τη χώρα μου. Ήταν άκαμπτη ψυχική νομοτέλεια. Αφού όλη μου η ζωή εκεί μ’ ωδηγούσε. Από παιδί έμαθα να κοιτώ τον ανοικτό ορίζοντα, ν’ αγαπώ το ανθρώπινο πρόσωπο, να σέβωμαι τα προβλήματα και να τιμώ την ελεύθερη στάση. Έφηβος τον καιρό του μεγάλου πολέμου, έζησα και μ’ έζησε ηθικά η αντίσταση. Αυτή με σφράγισε. Απλώς δεν ήξερα, τα χρόνια που ακολουθήσανε, πόσο βαθύ ήταν αυτό το σφράγισμα. Αποδείχτηκε πως ήταν ο ζωτικός μύθος της ζωής μου. Τώρα ξηγηθήκανε και πολλά που μου τύχανε στο μεταξύ. Έτσι, όταν κάνανε τη δικτατορία ήμουν, χωρίς να το ξέρω, ταμένος στην αντίσταση. Είχα τη μοίρα μέσα μου. Τίποτε λοιπόν δεν ήτανε σύμπτωση. Τυχαίες ήτανε μονάχα οι λεπτομέρειες των περιστατικών. Αυτές βέβαια σατανικά τυχαίες. Η κατεύθυνση όμως φώλιαζε μέσα μου. Μαζί με τη συγκίνηση που ένοιωθα πάντοτε για κείνη τη γνωστή φράση: Ελευθερία, αγάπη μου. Δε βρίσκομαι συνεπώς από λάθος μου στη φυλακή. Σωστά είμαι εδώ. Το φριχτό λάθος είναι ότι υπάρχει αυτή η φυλακή».