Η χαμηλού κόστους στρατηγική της Ρωσίας στον πόλεμο – «Δεν θα αντέξουν οι Δυτικοί έτσι»

Ποτέ άλλοτε η Ουκρανία δεν δέχτηκε τόσο μαζική επίθεση με ρωσικά drones όσο τη νύχτα της 7ης Σεπτεμβρίου, όταν 860 Shahed και πύραυλοι έπλητταν τη χώρα. Τα «σκάγια», μάλιστα, φαίνεται να πήραν και τη γειτονική Πολωνία, αναγκάζοντας μαχητικά αεροσκάφη του ΝΑΤΟ να σηκωθούν για αναχαίτιση. Είναι μια εξέλιξη που ανησυχεί ιδιαίτερα Δυτικούς αμυντικούς αναλυτές λόγω της αποτελεσματικότητας της στον πόλεμο.

Σύμφωνα με δεδομένα της Πολεμικής Αεροπορίας της Ουκρανίας που ανάλυσε το αμερικανικό Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών (Center for Strategic and International Studies), τα τελευταία τρία χρόνια, η Ρωσία έχει αυξήσει σημαντικά τις εκτοξεύσεις των «one-way» επιθετικών drone.

Όπως αναφέρει σε ανάλυσή του στο περιοδικό Foreign Policy ο ειδικός ερευνητής στο CSIS Γιασίρ Αταλάν, μόνο το 2025, η Ρωσία έχει εκτοξεύσει περισσότερα από 33.000 Shahed και τις παραλλαγές τους εναντίον της Ουκρανίας. Αυτός ο αριθμός ήταν μόλις 4.800 για την ίδια περίοδο πέρυσι.

Εν τω μεταξύ, οι εκτοξεύσεις κρουζ και βαλλιστικών πυραύλων έχουν παραμείνει σχετικά σταθερές, όπως φαίνεται στο γράφημα παρακάτω.

«Η αλλαγή δείχνει καθαρά τη μεταβαλλόμενη στρατηγική της Ρωσίας, που περιλαμβάνει κορεσμό των αεράμυνας, πίεση στα κέντρα πόλεων και υποχρέωση της Ουκρανίας να υποχωρήσει. Η Μόσχα εκτιμά ότι θα κερδίσει τον πόλεμο όχι μέσω αποφασιστικών τεθωρακισμένων επιθέσεων και ακριβείας, αλλά μέσω ατελείωτης φθοράς με όπλα χαμηλού κόστους και μεγάλης ποσότητας» αναφέρει ο Αταλάν.

Σήμερα, παράγει και αναπτύσσει σχεδόν 5.000 μηνιαίως, με μέσο όρο πάνω από 1.000 ανά εβδομάδα.

Παράγει και χτυπάει

Όπως λέει ο ειδικός, καίριος παράγοντας για τη ρωσική στρατηγική χαμηλού κόστους είναι η κλιμάκωση. Ενώ στην αρχή τα Shahed έρχονταν από το Ιράν, στη συνέχεια άρχισαν να παράγονται εντός Ρωσίας.

Η κατασκευή επεκτάθηκε περαιτέρω τους τελευταίους μήνες, ειδικά στη μονάδα IEMZ Kupol, όπου αναπτύσσονται πιο προχωρημένες παραλλαγές όπως το Shahed-238 loitering munition, σύμφωνα με αναφορές.

«Αυτή η παραγωγική ικανότητα επέτρεψε στη Ρωσία να καινοτομήσει, να αναπτύξει διαφορετικές παραλλαγές και να προσθέσει συστήματα παραπλάνησης στις εκτοξεύσεις της βάσει των εμπειριών του πεδίου μάχης» λέει.

Η πιο προχωρημένη παραλλαγή Geran-3, για παράδειγμα, λέγεται ότι έχει εμβέλεια έως και 2.500 χιλιόμετρα (1.550 μίλια). Πλέον, σημειώνει ότι Στόχοι στις Βαλτικές χώρες και σε μέρη της Κεντρικής Ευρώπης είναι τώρα μέσα στο βεληνεκές.

Κλειδί η κλιμάκωση

Για τη Ρωσία, η κλιμάκωση της παραγωγής drones έχει αναδιαμορφώσει τη στρατηγική του πεδίου μάχης, λέει ο Αταλάν εξηγώντας πως λειτουργούν οι Ρώσοι εξαπολύουν τα drones με δύο μορφές, επιθέσεις ρουτίνας και μαζικές αψιμαχίες (salvos).

«Οι ρουτίνας επιθέσεις περιλαμβάνουν μικρότερες, καθημερινές εκτοξεύσεις πυρομαχικών, σχεδιασμένες να ασκούν σταθερή πίεση στην Ουκρανία. Οι μαζικές αψιμαχίες, από την άλλη πλευρά, είναι πολύ μεγαλύτερες και συντονισμένες και συχνά συνοδεύονται από κρουζ και βαλλιστικούς πυραύλους για να υπερφορτώσουν την άμυνα».

Η ανάλυσή στο Center for Strategic and International Relations αποκάλυψε ότι το 2022, μια τυπική αψιμαχία περιλάμβανε περίπου 100 drones και πυραύλους και συνέβαινε μία φορά το μήνα. Ωστόσο, μέχρι τα μέσα του 2025, ο μέσος όρος ανέβηκε σε σχεδόν 370 βλήματα, με αψιμαχίες να πραγματοποιούνται περίπου κάθε οκτώ ημέρες.

Η στρατηγική: ψυχολογικός πόλεμος

Ο κύριος στόχος των Ρώσων, λέει ο ειδικός, δεν είναι η καταστροφή συγκεκριμένων στόχων, αλλά το ψυχολογικό κόστος στους αμυνόμενους και τους πολίτες.

«Όταν η Ρωσία στέλνει πάνω από 500 σε μία νύχτα, οι ρίψεις χτυπούν συχνά κέντρα πόλεων όπως το Κίεβο, διασπείροντας φόβο και αβεβαιότητα. Οι κάτοικοι δεν ρωτούν πόσα drones καταρρίφθηκαν. Αυτό που βιώνουν είναι οι σειρήνες, οι εκρήξεις και οι άυπνες νύχτες. Αυτή η ατμόσφαιρα εξάντλησης και τρόμου είναι ακριβώς αυτό που προσπαθεί να δημιουργήσει η Μόσχα, αποδυναμώνοντας το ηθικό των πολιτών και δοκιμάζοντας την αποφασιστικότητα της Ουκρανίας».

Επιπλέον οι μαζικές επιθέσεις drones επιτρέπουν στη Μόσχα να ασκήσει πίεση σε πολλαπλές περιοχές ταυτόχρονα, αφήνοντας το αποτύπωμα του πολέμου σε εδάφη του ΝΑΤΟ.

«Ορισμένα συστήματα-παραπλάνησης δεν φέρουν ωφέλιμο φορτίο, και η Μόσχα μπορεί να αρνηθεί την ευθύνη όταν αυτά χάνονται ή παρασύρονται πιο δυτικά των ουκρανικών συνόρων» προσθέτει.

Ο Αταλάν θεωρεί αποτελεσματική αυτή τη στρατηγική. Τα Shahed είναι αργά και έχουν μικρή πιθανότητα να πλήξουν και να καταστρέψουν τον στόχο. Η ακρίβειά τους είναι συχνά φτωχή, και η ταχύτητά τους είναι κάτω από 200 χλμ/ώρα. Για μεγάλο μέρος του πολέμου, το ποσοστό επιτυχίας τους ήταν κάτω του 10%.

Επιπλέον, διατηρώντας αυτή την πίεση, η Μόσχα στοχεύει να φθείρει το ηθικό, να στραγγίξει αμυντικούς πόρους και να αναγκάσει τους υποστηρικτές της Ουκρανίας να αμφισβητήσουν το μακροπρόθεσμο κόστος της στήριξης του Κιέβου. Ακόμα και αν τα περισσότερα drones καταστρέφονται, το Shahed παραμένει οικονομικά αποδοτικό επειδή ο σκοπός του είναι η φθορά και όχι η ακρίβεια.

Γιατί δυσκολεύεται η Δύση

Τέλος, για τον ειδικό, η πρόκληση για τη Δύση δεν έγκειται στην αναχαίτιση των drones όσο το να το κάνει με βιώσιμο κόστος.

«Το να τα καταρρίπτεις με μαχητικά του ΝΑΤΟ ή να στέλνεις ακριβά αντιαεροπορικά, όπως έκανε η Πολωνία, μπορεί να δείχνει αποφασιστικότητα, αλλά είναι οικονομικά μη βιώσιμο. Αυτό συμβαίνει επειδή το κόστος κατάρριψης με πυραύλους ή με πτήσεις μαχητικών είναι ασύμμετρο» σημειώνει.

Πράγματι, η Ρωσία μπορεί να παράγει αυτές τις ιπτάμενες βόμβες για κάπου μεταξύ 20.000 και 50.000 δολαρίων, και ορισμένες παραλλαγές-παραπλάνησης κοστίζουν ακόμα λιγότερο. Οι αμυνόμενοι δεν μπορούν να αντέξουν να ξοδεύουν εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια για να εξουδετερώσουν το καθένα.

Η Ουκρανία το έχει μάθει αυτό στο πεδίο. Τα περισσότερα από αυτά τα Shahed (Geran) drones καταρρίπτονται από ουκρανούς κινητούς αντιαεροπορικούς πυροβολητές, αφού είναι αργά. Άλλες πιο φθηνές επιλογές, όπως τα drones-αναχαιτιστές και οι ενεργειακές ακτίνες λέιζερ, γίνονται η κύρια επιλογή.

«Οι δυτικές χώρες θα χρειαστεί να ακολουθήσουν παρόμοιο δρόμο αν θέλουν να αντέξουν μαζικές επιθέσεις drones» προειδοποιεί το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών.