Βούλα Δαμιανάκου: Ο Σαίξπηρ, ο Ρώτας και οι… αναμορφωτές τους
Όταν μια Ελληνίδα αγωνίστρια υπερασπίζεται τους νεκρούς της και το δίκιο τους, δε μπορεί κανείς να την προσβάλει
Στις 19 Σεπτεμβρίου 2016 έφυγε από τη ζωή, πλήρης ημερών, η συγγραφέας και μεταφράστρια Βούλα Δαμιανάκου, αφού προηγουμένως διήγαγε ένα βίο ταραχώδη, με ενεργό συμμετοχή στα γράμματα και στους κοινωνικούς αγώνες, προπάντων όμως με αταλάντευτη πίστη στον αξιακό της κώδικα.
Η μανιάτισσα Δαμιανάκου έλαβε μέρος στην Εθνική Αντίσταση και υπήρξε επί μακρόν σύντροφος και συνεργάτιδα του Βασίλη Ρώτα (1889-1977), μιας πολυσχιδούς και αξιομνημόνευτης προσωπικότητας (ποιητή, δοκιμιογράφου, μεταφραστή, θεατρικού συγγραφέα, θιασάρχη και σκηνοθέτη).
Ανάμεσα στα πολλά και σημαντικά που άφησε πίσω του ο Ρώτας, κτήμα εσαεί για τους επιγενομένους, την κορυφαία πιθανώς θέση κατέχουν οι —υποδειγματικές κατά κοινή παραδοχή— μεταφράσεις των έργων του Σαίξπηρ.
Όπως έγραφε χαρακτηριστικά ο σημαντικότερος ίσως ιστορικός του νεοελληνικού θεάτρου, ο Γιάννης Σιδέρης (1898-1975), «οι στίχοι του [του Ρώτα] οι ελληνικοί ρέουν ανεμπόδιστα, εύστροφα, φτάνουν, επί πλέον, να είναι τέρψη να τους διαβάζεις ή να τους ακούς, καθώς επίσης και για τους ηθοποιούς, απάνω στη Σκηνή, είναι ένα σπουδαίο εφόδιο για τις δημιουργίες τους».
Παρά ταύτα, ο Μιχάλης Κακογιάννης, ο διακεκριμένος ελληνοκύπριος θεατρικός και κινηματογραφικός σκηνοθέτης, σεναριογράφος και μεταφραστής, είχε διατυπώσει τις ενστάσεις του για τις μεταφράσεις των σαιξπηρικών αριστουργημάτων από τον Βασίλη Ρώτα.
«ΤΑ ΝΕΑ», 20.9.1979, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
Η Βούλα Δαμιανάκου, με επιστολή της που είχε ως αποδέκτη την εφημερίδα «Τα Νέα» και είχε δημοσιευτεί στο φύλλο της 20ής Σεπτεμβρίου 1979, είχε δώσει τη δική της απάντηση στον Κακογιάννη, ο οποίος είχε κάνει τη χρονιά εκείνη την πρώτη δική του μετάφραση έργου του Σαίξπηρ (είχε μεταφράσει το «Aντώνιος και Kλεοπάτρα», έργο το οποίο επρόκειτο να σκηνοθετήσει στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών).
«ΤΑ ΝΕΑ», 20.9.1979, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
Ιδού όσα είχε γράψει η Δαμιανάκου, τιμώντας το έργο του εκλιπόντος συντρόφου της (είχε αποβιώσει στις 30 Μαΐου 1977), τους κοινούς αγώνες τους και την κοινή πορεία τους στη ζωή:
«Αγαπητά ΝΕΑ,
Κι εγώ, όπως κι ο Βασίλης Ρώτας, ανήκω σε κείνο το είδος των αγωνιστών που οι αγώνες τους τούς εξασφάλισαν περισσότερες γνωριμίες με τις αστυνομίες και λιγότερες με τις διασημότητες. Δεν είναι πρέπον λοιπόν να βγαίνω να λέω από τις στήλες των εφημερίδων σαν να ’χω τα προνόμια βεντέτας. Γι’ αυτό αλλού, αλλιώς και σύντομα θ’ απαντήσω στο όλον ζήτημα: Σαίξπηρ, Ρώτας και… αναμορφωτές τους. Όμως για χάρη όσων αγωνίζονται για τις ίδιες αξίες που αγωνίστηκε κι ο Ρώτας, παρακαλώ φιλοξενήστε τα λίγα παρακάτω:
Για τον Γιάννη Τσαρούχη, που λησμόνησε όταν δεν έπρεπε κι εθυμήθη πάλι όταν δεν έπρεπε, παραδέχομαι ότι υπάρχουν αμαρτίες που έχουν προνόμιο σε τούτον τον κόσμο, αλλά μ’ αυτό δεν παύουν να ’ναι αμαρτίες.
Ο Βασίλης Ρώτας και η Βούλα Δαμιανάκου το 1953
Για τον κ. Κακογιάννη: α) Αν οι καταγγελίες μας είχαν την έγκριση των αδικητών μας, τότε δε θα ’ταν καταγγελίες. β) Όταν μια Ελληνίδα αγωνίστρια υπερασπίζεται τους νεκρούς της και το δίκιο τους, δε μπορεί κανείς, μ’ όλα τ’ αγγλικά που σέρνει ο Τάμεσης, να την προσβάλει. Γιατί εδώ δεν πρόκειται για τ’ άσχημα αγγλικά της Δαμιανάκου και τα ωραία του κ. Κακογιάννη, δεν είταν της Δαμιανάκου η μετάφραση. Πρόκειται για τ’ αγγλικά, για την ποίηση του Σαίξπηρ και τα ελληνικά του Ρώτα. Αυτά κακόπαθαν. γ) Πενήντα χρόνια, όσο ζούσε ο Β. Ρ. κι επάλευε με τον Σαίξπηρ, δε βρέθηκε κανείς σκηνοθέτης ή άλλης λογής αναμορφωτής να τον διορθώσει. Και μόλις πέθανε, πριν προφτάσουμε να τον θάψουμε, να του κάνουμε τα πρέποντα, να τον νεκρολογήσουμε, πλάκωσαν, όπως το ξαναγράψαμε, χαϊμός σαιξπηρολόοι κι έχομε το ’να κρούσμα μετά το άλλο, κάπου τέσσερα πέντε στη σειρά, κάθε τελευταίο χειρότερο απ’ το προηγούμενο. δ) Συμπέρασμα: Όταν οι συνταγματάρχες παίζουν τους πολιτικούς, οι έμποροι της εθνικοφροσύνης τους πατριώτες, οι σκηνοθέτες τους ποιητές και τα πάντα, τότε σκοτώνονται σε βάθος κι έκταση ανυπολόγιστη όλες οι προϋποθέσεις για οτιδήποτε καλό, τόσο πολύ που για πολλές δεκαετίες όχι ανανέωση, όχι ποιητής, αλλά ούτε αγριάδα να μη μπορεί να φυτρώσει σε τούτον τον κακότυχο τόπο.
Ευχαριστώ για τη φιλοξενία
ΒΟΥΛΑ ΔΑΜΙΑΝΑΚΟΥ»
- Συνομιλία Ερντογάν με Μαδούρο για την έκρυθμη κατάσταση ανάμεσα στην Βενεζουέλα και τις ΗΠΑ
- Ο CEO της Magnum συμμαχεί με τον Κένεντι για μια «πιο υγιή Αμερική»
- Τουλάχιστον 23 νεκροί εξαιτίας πυρκαγιάς σε νυχτερινό κέντρο στην Ινδία στο κρατίδιο της Γκόα [βίντεο]
- Νέες απαγωγές στη Νιγηρία – Κακοποιοί απήγαγαν χωρικούς και ζητούν λύτρα
- Η Χαμάς είναι έτοιμη να παραδώσει τα όπλα της σε μια παλαιστινιακή αρχή, «αν σταματήσει η κατοχή»
- Οι ΗΠΑ θέτουν προς πώληση 250 τεθωρακισμένα στην Πολωνία για… 1 δολάριο!
- Η Ιαπωνία προς μια νέα πυρηνική εποχή
- Αθλέτικ Μπιλμπάο – Ατλέτικο Μαδρίτης 1-0: Σπουδαία νίκη για τους Βάσκους του Βαλβέρδε
Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
![Άκρως Ζωδιακό: Τα Do’s και Don’ts στα ζώδια σήμερα [Κυριακή 07.12.2025]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/12/milky-way-4006343_1920-1-315x220.jpg)
![Τουλάχιστον 23 νεκροί εξαιτίας πυρκαγιάς σε νυχτερινό κέντρο στην Ινδία στο κρατίδιο της Γκόα [βίντεο]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/12/goa-fire-109x85.jpg)
![Τουλάχιστον 23 νεκροί εξαιτίας πυρκαγιάς σε νυχτερινό κέντρο στην Ινδία στο κρατίδιο της Γκόα [βίντεο]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/12/goa-fire-315x220.jpg)
![Επιθέσεις σε σιδηροδρομικό σταθμό και άλλες υποδομές στην Ουκρανία [βίντεο]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/12/photo_5305686788993126405_x-315x220.jpg)
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232442