Τσάρλι Κάουφμαν της Αιώνιας Λιακάδας και της Αθήνας: «Οι κατεστραμμένοι άνθρωποι κάνουν κουμάντο»

O Τσάρλι Κάουφμαν είναι σε κακή διάθεση. Ο ιδιοφυής σεναριογράφος πίσω από τις ταινίες «Στο Μυαλό του Τζον Μάλκοβιτς», «Adaptation», «Αιώνια Λιακάδα ενός Καθαρού Μυαλού» και «Η συνεκδοχή της Νέας Υόρκης», την καταστροφική κωμωδία του Μπουνουέλ για τη θνητότητα, την οποία σκηνοθέτησε επίσης, αδυνατεί να ξεκινήσει μια ταινία.

«Αντιμετωπίζω μεγάλες δυσκολίες», αναστενάζει. «Δεν είμαι άτομο στο οποίο οι άνθρωποι θέλουν να εμπιστευτούν τα χρήματά τους. Είναι πολύ απογοητευτικό».

Νωρίτερα φέτος, η παραγωγή μιας ταινίας που ετοίμαζε – το Later the War, με πρωταγωνιστή τον Έντι Ρέντμεϊν στο ρόλο ενός κατασκευαστή ονείρων που διαφοροποιείται σε εφιάλτες – σταμάτησε στο Βελιγράδι. Ελπίζει ότι θα ξαναρχίσει.

Εντωμεταξύ, έχει απόλυτη ανάγκη να κοιμηθεί. «Δεν θέλω να το αναλύσω, αλλά δεν κοιμάμαι πολύ καλά», λέει στον Ryan Gilbey του Guardian, μέσω Zoom.

Photo: Wikimedia Commons

Στην Αθήνα με μπλε μαλλιά 

Μόλις επέστρεψε στο σπίτι του στη Νέα Υόρκη από το φεστιβάλ κινηματογράφου της Βενετίας, όπου παρουσίασε το How to Shoot a Ghost, τη δεύτερη από τις δύο λυρικές μικρού μήκους που έχει σκηνοθετήσει, και τα δύο γραμμένα από την ποιήτρια Εύα Χ.Δ.

Σε αυτή την ταινία πρωταγωνιστεί η Τζέσι Μπάκλεϊ, ηθοποιός της ταινίας του Κάουφμαν «I’m Thinking of Ending Things» (Σκέφτομαι να βάλω ένα Τέλος, 2020), στην οποία η ηρωίδα ανακατεύει μια ολόκληρη λίστα διαφορετικών ταυτοτήτων, ενώ ταξιδεύει μέσα σε μια χιονοθύελλα για να συναντήσει τους γονείς του νέου της φίλου.

Τώρα υποδύεται μια πρόσφατα αποθανόντα φωτογράφο που περιπλανιέται στην Αθήνα με μια μπλε περούκα, οπλισμένη με μια φωτογραφική μηχανή Polaroid και συνοδευόμενη από έναν queer μεταφραστή (Τζόσεφ Ακίκι) που επίσης έχει πεθάνει πρόσφατα. Μαζί, απολαμβάνουν τη ζωή από τον άλλο κόσμο.

Η ταινία είναι συγκινητική και παράξενα παρηγορητική. «Μου αρέσει αυτό που τα φαντάσματα καταλήγουν να νιώθουν και να βλέπουν τη ζωή και τον θάνατό τους», λέει ο 66χρονος Κάουφμαν. «Νομίζω ότι είναι μια ταινία που δίνει ελπίδα. Ίσως αυτό έχει να κάνει περισσότερο με την Εύα, αφού εκείνη την έγραψε. Νομίζω ότι βλέπει τόσο την ομορφιά όσο και τον πόνο, και καταλαβαίνει ότι το ένα εμπεριέχεται μέσα στο άλλο». Τον ρωτάω αν και εκείνος μπορεί να δει την ομορφιά. «Ναι», απαντά μετά από μια μακρά παύση. «Έχω πολύ άγχος. Και νομίζω ότι αυτό εμποδίζει την εμπειρία του να είσαι ζωντανός».

«Μου αρέσει αυτό που τα φαντάσματα καταλήγουν να νιώθουν και να βλέπουν τη ζωή και τον θάνατό τους», λέει ο 66χρονος Κάουφμαν. «Νομίζω ότι είναι μια ταινία που δίνει ελπίδα»

Η μικρού μήκους How to Shoot a Ghost με φόντο την Αθήνα

Εγκεφαλική καθαριότητα 

Αργότερα αυτό το μήνα, ο Κάουφμαν θα παρουσιάσει το How to Shoot a Ghost στο φεστιβάλ κινηματογράφου Encounters του Μπρίστολ, όπου θα εμφανιστεί επίσης στη σκηνή μαζί με τον Μισέλ Γκοντρί πριν από την προβολή της ταινίας Αιώνια Λιακάδα ενός Καθαρού Μυαλού, την οποία σκηνοθέτησε ο Γκοντρί. Αυτή η συγκλονιστική ερωτική ιστορία του 2004, που χάρισε στον Κάουφμαν το Όσκαρ για το καλύτερο πρωτότυπο σενάριο, έχει πρωταγωνιστή τον Τζιμ Κάρεϊ ως μια θλιμμένη ψυχή που υποβάλλεται σε εγκεφαλική καθαριότητα για να διαγράψει όλες τις αναμνήσεις από την πρώην κοπέλα του (που υποδύεται η Κέιτ Γουίνσλετ, η οποία πρόλαβε την Μπάκλεϊ με τα μπλε μαλλιά κατά δύο δεκαετίες).

Ο Κάουφμαν και ο Γκοντρί πέρασαν αρκετές μέρες το 1998 οδηγώντας στο Χόλιγουντ, προωθώντας την ιδέα για το Αιώνια Λιακάδα στους διευθυντές των στούντιο. «Είχα ένα μολυσμένο δόντι», λέει ο Κάουφμαν με γκριμάτσα. «Ποτέ δεν είχα νιώσει τόσο πόνο. Αλλά δεν είχα χρόνο να πάω στον οδοντίατρο επειδή ήμασταν απασχολημένοι με αυτό». Οι θετικές αντιδράσεις των στούντιο αντιστάθμισαν την αγωνία του. «Όλοι έλεγαν: “Είναι ένας νέος τρόπος να διηγηθείς μια ιστορία αγάπης”. Ήξεραν πώς να το πουλήσουν και αυτό τους ενθουσίαζε».

Το Αιώνια Λιακάδα ήταν μια καινοτομία: ο πιο ειλικρινής και αποτελεσματικός συνδυασμός mainstream και avant-garde στοιχείων από το Η Μέρα της Μαρμότας, και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία.

Ίσως η επιτυχία της Αιώνιας Λιακάδας ήταν μια ανάμεικτη ευλογία και για τους δύο άνδρες. Όταν ρωτήθηκε ο Γκοντρί το 2023 γιατί δεν είχε κάνει περισσότερες ταινίες στο Χόλιγουντ, απάντησε: «Είναι πολύ δύσκολο να δουλέψεις μετά από τη συνεργασία με τον Τσάρλι Κάουφμαν». Τα σενάρια άλλων σεναριογράφων είπε «φαίνονται όλα πολύ βαρετά».

Το Αιώνια Λιακάδα ήταν μια καινοτομία: ο πιο ειλικρινής και αποτελεσματικός συνδυασμός mainstream και avant-garde στοιχείων από το Η Μέρα της Μαρμότας, και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία

Σκούρα τα πράγματα 

Το 2008 ήρθε η παγκόσμια οικονομική κρίση – «Από την οποία, κατά τη γνώμη μου, η κινηματογραφική βιομηχανία δεν έχει ακόμη ανακάμψει» λέει ο Κάουφμαν – και η κυκλοφορία της ταινίας Η συνεκδοχή της Νέας Υόρκης.

Η ταινία, με πρωταγωνιστή τον Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν στο ρόλο ενός γεμάτου άγχος και τρελά φιλόδοξου θεατρικού σκηνοθέτη που στήνει μια αναπαράσταση της δικής του ζωής μέσα σε μια τεράστια αποθήκη, δεν απέφερε κέρδη. «Δεν με νοιάζει», λέει ο Κάουφμαν προκλητικά. «Είμαι πολύ ευχαριστημένος με αυτό».

Ωστόσο, η αποτυχία της ταινίας στο box office είχε σαφείς συνέπειες. «Οι ταινίες μου έχουν καλή φήμη, αλλά συνεχώς αντιμετωπίζω το πρόβλημα της αδυναμίας χρηματοδότησης. Και δεν ζητάω πολλά». Πώς θα αλλάξει ποτέ η κατάσταση; «Μάλλον αν σκηνοθετήσω κάτι που θα αποφέρει κέρδη», προτείνει.

Θα ήταν απαράδεκτο για αυτόν να αναλάβει μια ταινία στην οποία δεν πιστεύει, μόνο και μόνο για να αποκτήσει επιρροή για τα δικά του έργα; «Νομίζω ότι ο κόσμος βρίσκεται σε μια τρομερή, τρομερή κατάσταση αυτή τη στιγμή», λέει, με τον τόνο του να γίνεται ξαφνικά σοβαρός. «Δεν νομίζω ότι το Χόλιγουντ δεν έχει καμία σχέση με αυτό. Θα μπορούσα να υποστηρίξω ότι το Χόλιγουντ έχει απόλυτη σχέση με αυτό.

»Και έχω την ευθύνη, όπως το βλέπω εγώ, να μην βάζω σκουπίδια στον κόσμο. Δεν πρόκειται να το κάνω αυτό. Αν αρχίσεις να προσπαθείς να καταλάβεις τι θέλουν οι άνθρωποι, κάνεις αυτό που κάνει η τεχνητή νοημοσύνη. Η ιδέα της τεχνητής νοημοσύνης προηγείται της ίδιας της τεχνητής νοημοσύνης, γιατί αυτή είναι η μηχανή του Χόλιγουντ. Γι’ αυτό αναπαράγουν τις ίδιες πέντε ταινίες κάθε δέκα χρόνια. Γι’ αυτό έχουν μια φόρμουλα για το τι είναι μια ταινία».

«Ανησυχώ πολύ για το μέλλον από πολλές απόψεις, και αν δεν επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να συνδεθούμε με άλλους ανθρώπους που έχουν τις ίδιες εμπειρίες με εμάς, τότε νομίζω ότι είμαστε χαμένοι»

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Emily McCann Lesser (@mccannlesser)

Οι κατεστραμμένοι άνθρωποι που κάνουν κουμάντο

Η απειλητική φρίκη της τεχνητής νοημοσύνης απασχολεί πολύ το μυαλό του. «Το πιο πολύτιμο πράγμα για μένα όσον αφορά την ψυχική μου υγεία είναι να διαβάζω ένα ποίημα ή να βλέπω έναν πίνακα ή να ακούω μουσική που μου μιλάει, που με συγκινεί για μια στιγμή και όπου νιώθω μια εμπειρία που απεικονίζεται με ειλικρίνεια και ευαισθησία.

»Αυτός είναι ένας άλλος λόγος για τον οποίο η τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορεί ποτέ να δημιουργήσει κάτι καλλιτεχνικό. Μπορεί να μας ξεγελάσει και να μας κάνει να πιστέψουμε ότι έχει δημιουργήσει κάτι, αλλά δεν έχει την εμπειρία του να είναι ζωντανή. Δεν γνωρίζει την απώλεια, τη χαρά, την αγάπη και το πώς είναι να αντιμετωπίζεις τη θνητότητα. Ανησυχώ πολύ για το μέλλον από πολλές απόψεις, και αν δεν επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να συνδεθούμε με άλλους ανθρώπους που έχουν τις ίδιες εμπειρίες με εμάς, τότε νομίζω ότι είμαστε χαμένοι».

Τα αποδεικτικά στοιχεία είναι ήδη γύρω μας, υποστηρίζει. «Από εκεί προέρχονται η απληστία, η φιλαργυρία και όλα αυτά τα σκουπίδια. Είναι άνθρωποι που είναι πραγματικά χαμένοι και δεν έχουν τίποτα, οπότε προσπαθούν απεγνωσμένα να νιώσουν καλύτερα αποκτώντας, εξουσιάζοντας τους άλλους, γίνοντας ισχυροί και πλούσιοι. Είναι κατεστραμμένοι άνθρωποι που προκαλούν τόση ζημιά».

Ανασηκώνει τα χέρια του. «Κι εγώ είμαι ένας κατεστραμμένος άνθρωπος!» λέει. «Αλλά προσπαθώ, καταλαβαίνεις; Προσπαθώ να είμαι ειλικρινής».

*Οι ταινίες Αιώνια Λιακάδα ενός Καθαρού Μυαλού και How to Shoot a Ghost θα προβληθούν στο φεστιβάλ κινηματογράφου Encounters, στο Μπρίστολ, στις 24 και 25 Σεπτεμβρίου αντίστοιχα.