Ναγίμπ Μπουκέλε: Ο «κουλ δικτάτορας» του Ελ Σαλβαδόρ εξασφάλισε το δικαίωμα να εκλέγεται επ’ αόριστον

Το κυβερνών κόμμα «Νέες Ιδέες» του Ελ Σαλβαδόρ προχώρησε σε συνταγματική αλλαγή. Ενέκρινε την αύξηση της θητείας του προέδρου στα 6 χρόνια, αλλά και το δικαίωμα της εκλογής ενός προσώπου σε αυτή τη θέση χωρίς όριο θητειών.

Οι αλλαγές, σε πέντε άρθρα του Συντάγματος, που προκάλεσαν την αντίδραση της αντιπολίτευσης, πέρασαν με τις ψήφους των βουλευτών του προέδρου Ναγίμπ Μπουκέλε και των συμμάχων του: 57 υπέρ, 3 κατά.

Στις αλλαγές περιλαμβάνεται και η κατάργηση του δεύτερου γύρου των εκλογών, όπου αναμετρούνται οι δύο υποψήφιοι με τις περισσότερες ψήφους από τον πρώτο γύρο. Επίσης, τη δυνατότητα της λήξης της θητείας του Ναγίμπ Μπουκέλε, αντί την 1η Ιουνίου 2029, την 1η Ιουνίου 2027. Ώστε προεδρικές και βουλευτικές εκλογές να γίνονται μαζί. Αλλά και ο πρόεδρος του Ελ Σαλβαδόρ να μπορέσει να επιδιώξει επανεκλογή για μεγαλύτερη θητεία δύο χρόνια νωρίτερα.

Τραμπ και Μπουκέλε

Η αλλαγή του Συντάγματος χάρη στην υπερπλειοψηφία που διαθέτει το κόμμα «Νέες Ιδέες» μαζί με τους συμμάχους του, ήταν ένα δώρο στον Ναγίμπ Μπουκέλε. Ο πρόεδρος του Ελ Σαλβαδόρ, από τους μεγαλύτερους συμμάχους του Ντόναλντ Τραμπ στη Λατινική Αμερική, εξελέγη για πρώτη φορά το 2019. Τα μέλη του Ανώτατου Δικαστηρίου, τα οποία είχαν διοριστεί από τον ίδιο, το 2021 του αναγνώρισαν το δικαίωμα να θέσει υποψηφιότητα για μια ακόμη πενταετή θητεία. Και το κατάφερε.

Το 2024 επανεξελέγη, έχοντας κερδίσει ευρεία υποστήριξη χάρη στη σκληρή καταστολή των συμμοριών, ακόμη και με μη σύννομα μέσα, που οδήγησε σε κατακόρυφη πτώση των ποσοστών ανθρωποκτονιών. Μέσα σε τρία χρόνια, οδήγησε το 2% του ενήλικου πληθυσμού στη φυλακή.

Αυτή η τακτική πάντως τον κατέστησε πρότυπο για πολλούς δεξιούς πολιτικούς της Λατινικής Αμερικής, ενώ έχει πολλούς οπαδούς και μεταξύ των μελών του κινήματος MAGA. Των θερμών υποστηρικτών του του Ντόναλντ Τραμπ.

Τίποτα βέβαια δεν είναι τυχαίο. Επιστρέφοντας στον Λευκό Οίκο ο Ντόναλντ Τραμπ βρήκε έναν ισχυρό σύμμαχο στη μάχη του κατά των μεταναστών. Ο Μπουκέλε επέτρεψε την απέλαση περισσότερων από 200 μεταναστών –κυρίως από τη Βενεζουέλα- στο Ελ Σαλβαδόρ. Και εκεί φυλακίστηκαν στη διαβόητη φυλακή CECOT, που σύμφωνα με τις καταγγελίες, υφίσταντο σκληρά βασανιστήρια και περιορισμούς, έως ότου επιστρέψουν στην πατρίδα τους.

Με τον Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο / REUTERS/Kevin Lamarque

Πρόεδρος όπως… δήμαρχος

Η αντιπολίτευση αντέδρασε στην αλλαγή του Συντάγματος.

Η Μαρσέλα Βιγιατόρο της Εθνικιστικής Ρεπουμπλικανικής Συμμαχίας (Arena), μία από τις τρεις βουλευτές που ψήφισαν κατά, είπε στο Κοινοβούλιο: «Η Δημοκρατία στο Ελ Σαλβαδόρ έχει πεθάνει!»

Και τόνισε ότι το δικαίωμα στην επ’ αόριστον επανεκλογή «φέρνει συγκέντρωση εξουσίας και αποδυναμώνει τη δημοκρατία… υάρχει διαφθορά και πελατειακός προσανατολισμός επειδή ο νεποτισμός αναπτύσσεται και σταματά τη δημοκρατία και την πολιτική συμμετοχή».

«Όταν όλες οι εντολές προέρχονται από ένα μόνο άτομο και όλα περιστρέφονται γύρω από ένα μόνο άτομο, η δημοκρατία δεν υπάρχει πια. Και όταν χάνεις τη δημοκρατία… χρειάζονται χρόνια για να την ανακτήσεις», προειδοποίησε.

Αλλά η Άνα Φιγκερόα, η βουλευτής που έφερε τις προτάσεις στη Βουλή, υποστήριξε ότι οι ομοσπονδιακοί νομοθέτες και οι δήμαρχοι μπορούν ήδη να επιδιώξουν επανεκλογή όσες φορές θέλουν. «Όλοι τους είχαν τη δυνατότητα επανεκλογής μέσω λαϊκής ψήφου, η μόνη εξαίρεση μέχρι τώρα ήταν η προεδρία».

Επίσης, η Σουίσι Καγιέχας, αντιπρόεδρος της συνέλευσης, δήλωσε ότι «η εξουσία έχει επιστρέψει στο μόνο μέρος που πραγματικά ανήκει… στον λαό του Ελ Σαλβαδόρ».

«Ο πιο κουλ δικτάτορας»

Ο Ναγίμπ Μπουκέλε απέφυγε να σχολιάσει τις αλλαγές. Ωστόσο, χαριτολογώντας, έχει χαρακτηρίσει ο ίδιος τον εαυτό του «πιο κουλ δικτάτορα στον κόσμο».

Η δράση τους εναντίον των συμμοριών του έχει εξασφαλίσει μεγάλη ανοχή. Οι ψηφοφόροι ήταν πρόθυμοι να παραβλέψουν τα στοιχεία ότι η κυβέρνησή του, όπως και άλλες πριν, είχε διαπραγματευτεί με τις συμμορίες. Όταν απέτυχε, επέβαλε στη χώρα κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ανέστειλε συνταγματικά δικαιώματα και επέτρεψε στις αρχές να συλλαμβάνουν αδιακρίτως και να φυλακίσουν δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους.

Ωστόσο αυτό το κύμα καταστολής έχει προκαλέσει και διεθνείς αντιδράσεις. Έχει επικριθεί για τις συλλήψεις γνωστών δικηγόρων που έχουν ασκήσει κριτική στην κυβέρνησή του. Μία από τις πιο εξέχουσες ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων της χώρας ανακοίνωσε τον Ιούλιο ότι μεταφέρει τις δραστηριότητές της εκτός Ελ Σαλβαδόρ.

«Θα γράψω βιβλίο»

Σε μια σπάνια συνέντευξη που έδωσε το 2024 σε ξένα μέσα ενημέρωσης, ο Ναγίμπ Μπουκέλε δήλωνε ότι δεν θα επιδιώξει την επανεκλογή του, επικαλούμενος τη συνταγματική «απαγόρευση». Επίσης, μιλώντας στο Time, υποστήριξε, «έχουμε κάνει μια συμφωνία με τη σύζυγό μου, ότι αυτή είναι η τελευταία μου θητεία». Και πρόσθεσε ότι μπορεί να γράψει ένα βιβλίο μετά την αποχώρησή του από την εξουσία.

Τώρα όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει. Η συνταγματική απαγόρευση δεν υπάρχει πια. Άλλωστε κανείς δεν πίστεψε, από την αρχή, ότι θα τηρούσε την υπόσχεσή του.

Ο Κάρλος Φερνάντο Τσαμόρο, δημοσιογράφος από τη Νικαράγουα, που ζει στην εξορία, έγραψε στο Χ ότι ο Μπουκέλε είναι έτοιμος να μπει στο κλαμπ των άλλων δικτατόρων της Λατινικής Αμερικής.