Γερμανία: Άγνωστο μυθιστόρημα δημοσιογράφου που κατέγραψε την άνοδο του Χίτλερ γίνεται μπεστ σέλερ

Ένα άγνωστο μέχρι σήμερα μυθιστόρημα ενός από τους σημαντικότερους μεταπολεμικούς δημοσιογράφους της Ευρώπης, το οποίο αποτυπώνει το μεθυστικό αλλά και εύθραυστο πνεύμα των τελευταίων ημερών της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, εκδόθηκε στη Γερμανία, αφού τα παιδιά του ανακάλυψαν το χειρόγραφο στο γραφείο του.

Περισσότερο από εννέα δεκαετίες αφότου το έγραψε, το βιβλίο του Σεμπάστιαν Χάφνερ Abschied ή Parting (Αποχαιρετισμός, Αποχωρισμός) εκτοξεύτηκε στην κορυφή της λίστας των μπεστ σέλερ του Spiegel μετά το ντεμπούτο του νωρίτερα αυτό το μήνα.

Ο Ράιμουντ Πρέτσελ γίνεται Σεμπάστιαν Χάφνερ

Ο Χάφνερ, ο οποίος διέφυγε από το ναζιστικό Βερολίνο με την εβραία αρραβωνιαστικιά του το 1938, πέτυχε άμεση αναγνώριση το 1940 με το διεισδυτικό κλασσικό βιβλίο του Germany: Jekyll and Hyde. Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ λέγεται ότι είπε στο υπουργικό συμβούλιο να το διαβάσει για να κατανοήσει τη ναζιστική απειλή.

Ο Χάφνερ, ο οποίος άλλαξε το όνομά του στο Ηνωμένο Βασίλειο από Ράιμουντ Πρέτσελ για να προστατεύσει την οικογένειά του που ζούσε ακόμη στη Γερμανία, εργάστηκε ως δημοσιογράφος στο Λονδίνο για τον Observer. Αναγνωρίστηκε ως ένας από τους κορυφαίους αναλυτές του ναζισμού και των όσων έφεραν τον Χίτλερ στην εξουσία, επέστρεψε στο Βερολίνο για τον Observer το 1954 και αργότερα έγινε εξέχων αρθρογράφος του ειδησεογραφικού περιοδικού Stern.

«Λογοτεχνικό απρόοπτο»

Ο γιος του, Όλιβερ Πρέτσελ, 86 ετών, δήλωσε ότι η οικογένειά του σκεφτόταν επί χρόνια αν θα κυκλοφορήσει το Parting μετά το θάνατο του Χάφνερ στο Βερολίνο σε ηλικία 91 ετών το 1999. Ανησυχούσαν, είπε, ότι το έργο, μια ερωτική ιστορία, μπορεί να φαινόταν πολύ μικρό και να επισκίαζε την φήμη του πατέρα τους ως σχολιαστή «βαριάς» θεματολογίας.

«Η αδελφή μου δεν πίστευε ότι το μυθιστόρημα ήταν πολύ καλό», δήλωσε ο Πρέτσελ, καθηγητής μαθηματικών με έδρα το Λονδίνο, στη Süddeutsche Zeitung. «Αρχικά συμμεριζόμουν κάπως αυτή την άποψη. Αλλά όταν το ξαναδιάβασα και από τότε που ξεκίνησα να το μεταφράζω στα αγγλικά, συνειδητοποίησα ξαφνικά πόσο ιδιοφυώς δομημένο είναι».

Ευτυχώς, οι κριτικοί φαίνεται να συμφωνούν. Στη Γερμανία έχουν εκθειάσει το 181σέλιδο έργο, χαρακτηρίζοντάς το «λογοτεχνικό απρόοπτο», ένα «απίστευτα γρήγορο, ανάλαφρο και ζωντανό κείμενο» και «ένα όμορφο βιβλίο με νεανική λάμψη και μεγάλο συναισθηματικό αντίκτυπο».

Το μυθιστόρημα διαδραματίζεται την τελευταία ημέρα μιας δεκαπενθήμερης παραμονής του πρωταγωνιστή, του Τέντι, στο Παρίσι, πριν επιστρέψει σε ένα Βερολίνο που κατακλύζεται από ένα αυξανόμενο αίσθημα φόβου και πολιτικής αβεβαιότητας, και είναι «συγκλονιστικά διαυγές», έγραψε η Μαρί Σμιντ στην Süddeutsche.

Το μυθιστόρημα αντανακλούσε την ίδια «έντονη ιστορική επίγνωση που εξέπληξε και γοήτευσε τον κόσμο» στο άλλο μεταθανάτιο έργο του Χάφνερ, την Ιστορία ενός Γερμανού, πρόσθεσε η ίδια. Το βιβλίο αυτό γράφτηκε το 1939 αλλά εκδόθηκε για πρώτη φορά στα γερμανικά το 2000 και στα αγγλικά, με τον τίτλο Defying Hitler, το 2002. Υπεραμύνθηκε για τη διορατική εξέτασή του και πιστώθηκε ότι έσβησε τους επανειλημμένους ισχυρισμούς των συγχρόνων του Χάφνερ ότι δεν γνώριζαν για τα ναζιστικά εγκλήματα.

Το Jekyll and Hyde εκδόθηκε για πρώτη φορά στη Γερμανία το 1996 με τον τίτλο: 1939 – Deutschland von innen betrachtet (Η Γερμανία παρατηρείται από μέσα). Και τα δύο βιβλία βρέθηκαν επίσης στην κορυφή των γερμανικών λιστών μπεστ σέλερ όταν εκδόθηκαν.

Οι αποτυχημένες προσπάθειες έκδοσης

Ο Χάφνερ ήταν 24 ετών όταν έγραψε το Parting μέσα σε λίγες εβδομάδες, τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 1932, λίγους μήνες πριν από την ανάληψη της εξουσίας από τους Ναζί. Οι προσπάθειές του να το εκδώσει απέτυχαν.

Ο αφηγητής του, Ράιμουντ, είναι ένας μαθητευόμενος δικηγόρος που καπνίζει Gitanes Rouge και διαβάζει Άλντους Χάξλεϋ. Στο Παρίσι, την άνοιξη του 1931, συναντά τον Τέντι, ο οποίος έχει εγκαταλείψει το Βερολίνο, περιγράφοντας την εποχή αυτή ως μια εποχή κατά την οποία «η κρίση δεν είχε ακόμη εφευρεθεί».

Η Τέντι πιστεύεται ότι βασίζεται στην Γκερτούντε Τζόσεφ, μια Εβραία από τη Βιέννη με την οποία ο Χάφνερ ήταν ερωτευμένος. Στο αυτοβιογραφικό του βιβλίο «Ιστορία ενός Γερμανού» περιγράφει πώς εκείνη επέστρεψε για τελευταία φορά στο ναζιστικό Βερολίνο από το Παρίσι το καλοκαίρι του 1933, φέρνοντας μαζί της «έναν αέρα που μπορούσε να αναπνεύσει κανείς και τον οποίο εισέπνεε άπληστα». Ο Ράιμουντ στο μυθιστόρημα περιγράφει την αυξανόμενη καχυποψία ότι έπρεπε να «φύγει για ένα κρύο Βερολίνο».

Η Χάφνερ και ο Γιόζεφ, που κατέληξαν στη Σουηδία, διατηρούσαν επαφή μέχρι το τέλος των ημερών τους. Είκοσι επιστολές του προς αυτήν βρέθηκαν στην κατοχή της κατά τον θάνατό της.

Μια σύνθεση ιστοριών

Σε έναν επίλογο του μυθιστορήματος, ο κριτικός λογοτεχνίας Φόλκερ Βάιντερμαν αναφέρει ότι οι φόβοι της οικογένειας για τη δημοσίευσή του ήταν αβάσιμοι.

«Ολοκληρώνει (σ.σ. το Abschied) την ιστορική εικόνα που μας παρουσίασε ο Χάφνερ στα … ιστορικά του κείμενα, διότι περιγράφει τη βασική αιτία της θλίψης στην οποία στηρίζονται τα μεταγενέστερα βιβλία του, όλα όσα από την καλή Γερμανία χάθηκαν – ο κοσμοπολιτισμός, η ανεκτικότητα και η ανθρωπιά. Ο ίδιος ο Χάφνερ τόνισε επανειλημμένα ότι η ιστορία εκτυλίσσεται σε ιδιωτικές μικροϊστορίες που, όλες μαζί, συνθέτουν τη μεγαλύτερη παγκόσμια ιστορία. Στο Parting έχει εκθέσει αυτή τη βασική ιδέα».

Η αγγλική έκδοση του Parting, σε μετάφραση του Όλιβερ Πρέστελ, αναμένεται να εκδοθεί από τον εκδοτικό οίκο Weidenfeld & Nicolson.

*Πηγή: The Guardian