Εκπρόσωποι κυβερνήσεων από όλο τον κόσμο συμμετείχαν τη Δευτέρα σε συνάντηση των Ηνωμένων Εθνών για τα λεγόμενα «killer robots», με τους ειδικούς να προειδοποιούν ότι ο χρόνος τελειώνει για την ρύθμιση των αυτόνομων οπλικών συστημάτων.
Από την Ουκρανία μέχρι τη Γάζα, όπλα που βασίζονται σε συστήματα τεχνητής νοημοσύνης για τη λήψη αποφάσεων χρησιμοποιούνται ήδη ευρέως σε συγκρούσεις. Και η αύξηση των αμυντικών δαπανών σε όλο τον κόσμο δεν αποκλείεται να δώσει νέα ώθηση στις αυτόνομες πολεμικές μηχανές.
Παρόλα αυτά, η πρόοδος στην καθιέρωση κοινά αποδεκτών κανόνων είναι περιορισμένη.
Από το 2014, οι χώρες που έχουν επικυρώσει τη Συνθήκη για τα Συμβατικά Όπλα συναντώνται τακτικά στη Γενεύη με αντικείμενο μια ενδεχόμενη απαγόρευση των αυτόνομων συστημάτων που λειτουργούν χωρίς ανθρώπινη εποπτεία.
Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες έχει θέσει προθεσμία έως το 2026 προκειμένου να αναγνωριστούν κανόνες. Ωστόσο οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα προειδοποιούν ότι δεν υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των κυβερνήσεων.
«Ο χρόνος τελειώνει προκειμένου να ορίσουμε δικλείδες ασφαλείας και να μην γίνουν πραγματικότητα τα εφιαλτικά σενάρια για τα οποία μας προειδοποιούν οι κορυφαίοι ειδικοί» δήλωσε στο Reuters ο Αλεξάντερ Κμεντ, επικεφαλής του τμήματος ελέγχου εξοπλισμών στο αυστριακό υπουργείο Εξωτερικών.
Η σύγκληση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ τη Δευτέρα στη Νέα Υόρκη ήταν η πρώτη συνάντηση του οργανισμού που αφιερώνεται στα killer robots.
«Το θέμα πρέπει να αποσαφηνιστεί μέσω μιας νομικά δεσμευτικής συνθήκης» δήλωσε ο Πάτρικ Ουίλκεν της οργάνωσης Amnesty International.
Διαφωνίες
Η συνάντηση στη Νέα Υόρκη έρχεται μετά το ψήφισμα του ΟΗΕ που υιοθέτησαν 164 χώρες το 2023, καλώντας τη διεθνή κοινότητα να εξετάσει άμεσα τους κινδύνους των αυτόνομων όπλων.
Αν και αρκετές χώρες επιδιώκουν ένα δεσμευτικό, διεθνές πλαίσιο, οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα και η Ινδία προτιμούν να εφαρμόσουν μόνο κατευθυντήριες γραμμές ή να περιοριστούν στο υφιστάμενο διεθνές Δίκαιο.
«Δεν έχουμε πειστεί ότι η υφιστάμενη νομοθεσία είναι ανεπαρκής» δήλωσε στο Reuters εκπρόσωπος του Πενταγώνου. Υποστήριξε επίσης ότι τα killer robots είναι λιγότερο επικίνδυνα από τα συμβατικά όπλα για τον άμαχο πληθυσμό.
Τέτοια όπλα χρησιμοποιούνται ήδη ευρέως. Η δεξαμενή σκέψης Future of Life Institute παρακολούθησε την ανάπτυξη περίπου 200 αυτόνομων οπλικών συστημάτων στην Ουκρανία, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική.
Η Ρωσία, για παράδειγμα, έχει αναπτύξει στην Ουκρανία περίπου 3.000 drone Veter, ικανά να αναγνωρίζουν μόνα τους τον στόχο. Η Ουκρανία, από την πλευρά της, χρησιμοποιεί ημι-αυτόνομα drone στα πεδία μαχών.
Στο Ισραήλ, εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης χρησιμοποιούνται ευρέως για την αναγνώριση στόχων στη Γάζα. Η ισραηλινή αντιπροσωπεία στη Γενεύη δήλωσε ότι στηρίζει τις διεθνείς συνομιλίες και διαβεβαίωσε ότι χρησιμοποιεί την τεχνολογία σύμφωνα με το διεθνές Δίκαιο.
Η οργάνωση Human Rights Watch, πάντως, επισημαίνει ότι το ζήτημα της απόδοσης ευθυνών σύμφωνα με το διεθνές Δίκαιο παραμένει ανεπίλυτο. Με έκθεσή της τον περασμένο μήνα, η οργάνωση προειδοποίησε ότι τα αυτόνομα όπλα εγκυμονούν μια γκάμα κινδύνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε νέες κούρσες εξοπλισμών.
Κανείς δεν μπορεί να ελπίζει ότι οι εταιρείες αμυντικών συστημάτων θα αντιμετωπίσουν το θέμα με υπεθυνότητα, είπε η Λόρα Νόλαν της οργάνωσης Stop Killer Robots.
«Γενικά δεν εμπιστευόμαστε τις βιομηχανίες όταν λένε ότι θα αυτορυθμιστούν» είπε. Δεν βλέπω για ποιον λόγο οι εταιρείες άμυνας ή τεχνολογίας είναι πιο άξιες εμπιστοσύνης».