Στο μυαλό του Δημήτρη Καραντζά – «Πλήξη ίσον δυστυχία»
Με αφορμή την παράσταση Έντα Γκάμπλερ του Ερρίκου Ίψεν, παίξαμε με τον σκηνοθέτη Δημήτρη Καραντζά ένα παιχνίδι συνειρμών με λέξεις-κλειδιά από το κλασικό έργο του 19ου αιώνα, το οποίο φτάνει στο σήμερα περνώντας μέσα από τον άχρονο χρόνο.
«Είναι συγκλονιστικό… γιατί μελετάς το έργο, έχεις μια εικόνα, αρχίζεις πρόβες, έχεις μια άλλη εικόνα όσο προχωράς και βλέπεις τους κύκλους τους οποίους κάνει. Είναι όλο και πιο συγκινητικό…». Αυτές είναι οι πρώτες λέξεις του Δημήτρη Καραντζά περιγράφοντας τη σκηνοθετική διαδρομή που ακολούθησε για να επαναπροσδιορίσει το κλασικό έργο, Έντα Γκάμπλερ, του Ερρίκου Ίψεν, το οποίο γράφτηκε τον 19ο αιώνα και κάνει πρεμιέρα στις 30 Ιανουαρίου στο θέατρο Προσκήνιο.
«Δηλαδή το ότι αυτή η ηρωίδα, η οποία είναι ένα αντιπαθές πρόσωπο, το οποίο πλήττει, το όποιο βαριέται, το οποίο μιλάει άσχημα, φέρεται προσβλητικά, είναι κατά τη γνώμη μου μια λανθασμένη εντύπωση. Βλέπεις ότι είναι στα αλήθεια ένα πρόσωπο που η κοινωνική νόρμα στην οποία εντάσσεται είναι τόσο ασφυκτική που, τελικά, κάνει την ελάχιστη αντίδραση.
»Είναι σαν απλώς να προσπαθεί να αρθρώσει έναν λόγο, έναν αντίλογο βασικά, σε μια κοινωνία που έχει μάθει να λειτουργεί πάρα πολύ προγραμματισμένα και μέσα από πολύ στενά όρια αποστολής» συνεχίζει ο Δημήτρης Καραντζάς και δεν μπορούμε παρά να σκεφτούμε πώς το θέμα της γυναικείας χειραφέτησης, το οποίο είχε απασχολήσει έντονα τον Ίψεν παραμένει ανησυχητικά διαχρονικό και επίκαιρο, ειδικά αυτές τις ημέρες που όλοι συζητάμε για την ανήκουστη και ανατριχιαστικά σκοταδιστική φράση του «αγέννητου παιδιού».
«Το ότι αυτή η ηρωίδα, η οποία είναι ένα αντιπαθές πρόσωπο, το οποίο πλήττει, το όποιο βαριέται, το οποίο μιλάει άσχημα, φέρεται προσβλητικά, είναι κατά τη γνώμη μου μια λανθασμένη εντύπωση»
«Το έργο δεν είναι τοποθετημένο ούτε στο τώρα ούτε στο τότε» εξηγεί ο Δημήτρης Καραντζάς
Η ρευστή φύση της Έντα Γκάμπλερ
«Δεν αντιμετωπίζουμε το έργο σαν να επισκεπτόμαστε τον Ίψεν στην εποχή του» διευκρινίζει ο Δημήτρης Καραντζάς και περιγράφει ένα μέρος από το όραμά του:
«Η Έντα με τον Τέσμαν μόλις επιστρέφουν από ένα γαμήλιο ταξίδι σε μια βίλα των ονείρων τους. Αυτό σε εμάς είναι υπό κατασκευή, δηλαδή είναι ένα σπίτι υπό ανακαίνιση κι αυτό συμβαίνει για διάφορους λόγους.
»Αφενός είναι σαν μια ζωή που περιμένει να αρχίσει και βλέπεις το δυνάμει ενός πράγματος που θα γίνει, αλλά τελικώς δεν γίνεται λόγω της πλοκής και του έργου και αφετέρου η απόφαση αυτού του χώρου έχει να κάνει και με το ότι, όπως ο χώρος είναι υπό διαμόρφωση και ρευστός, το ίδιο ακριβώς είναι και η Έντα.
»Είναι δηλαδή σαν μια αποτύπωση ενός κάποιες φορές παγωμένου, άλλες φορές ζεστού περιβάλλοντος, γιατί έχει διάφορα μικροπράγματα ο χώρος, τα οποία λειτουργούν ως ανάσα για την Έντα, σαν να εκφράζει τη δική της ρευστότητα και πιθανότητα εξέλιξης. Γι’ αυτό δεν είναι τοποθετημένο ούτε στο τώρα ούτε στο τότε.
»Ας πούμε, ενδυματολογικά και σκηνογραφικά, είναι σαν ένας άνθρωπος, που θα μπορούσε κανείς να συναντήσει τα τελευταία εκατό χρόνια οπουδήποτε. Είναι ένα υπαρξιακό δωμάτιο για να τεθούν αυτά τα ερωτήματα».
«-Κόρη: Δύσκολα / -Σύζυγος: Μακριά»
Ανθή Ευστρατιάδου και Ιωάννα Δεμερτζίδου. Όπως λέμε Έντα Γκάμπλερ και Τέα Έλβστεντ.
Το πινγκ-πονγκ των συνειρμών
Αντλώντας λέξεις-κλειδιά από το ίδιο το έργο της Έντα Γκάμπλερ ζητήσαμε από τον Δημήτρη Καραντζά να παίξουμε ένα παιχνίδι μονολεκτικών ερωτοπαντήσεων προσπαθώντας έτσι να μπούμε στο μυαλό του σκηνοθέτη.