23 Ιουλίου 1974: Το μυστικό σχέδιο του Δημητρίου Ιωαννίδη

Υπό τον τίτλο «Η μυστική συνωμοσία πίσω από την γρήγορη και ήσυχη αποχώρηση της ελληνικής χούντας», δημοσιεύθηκε στους «Κυριακάτικους Τάιμς» του Λονδίνου ανταπόκριση του κ. Μάικλ Μάννινγκ από την Αθήνα, με αποκαλύψεις για τα σχέδια του Ιωαννίδη και για τον τρόπο επιστροφής του κ. Κ. Καραμανλή στην Αθήνα ύστερα από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο και την κατάρρευση της κυβερνήσεως Ανδρουτσοπούλου και της χούντας, την οποία αυτή η κυβέρνηση υπηρετούσε.

«Επί επτά χρόνια», γράφει ο κ. Μάννινγκ, «οι στρατιωτικοί κυβερνούσαν  την Ελλάδα. Ξαφνικά, στις 23 Ιουλίου αυτού του χρόνου, παρέδωσαν την εξουσία στους πολιτικούς. Το ότι τα γεγονότα στην Κύπρο ακολουθούσαν καταστροφική τροπή για την χούντα, δεν απετέλεσε ποτέ επαρκή εξήγηση».

«ΤΑ ΝΕΑ», 22.10.1974, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ο κ. Μάννινγκ σημειώνει τα εξής στην ανάλυσή του:

1. Τρεις ημέρες ύστερα από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο η κυβέρνηση Ανδρουτσοπούλου έπαυσε να υπάρχη, αφού έγινε, κατά την έκφραση ενός από τους υπουργούς του, του καθηγητού Τσάκωνα (σ.σ. ο πανεπιστημιακός δάσκαλος και συγγραφέας Δημήτριος Τσάκωνας, 1921-2004, με καταγωγή από τη Δημητσάνα, διετέλεσε υπουργός Πολιτισμού και Επιστημών στην κυβέρνηση Ανδρουτσόπουλου), «η πιο γελοία κυβέρνηση στον κόσμο».

2. Όταν ο πρόεδρος στρατηγός Γκιζίκης πρότεινε στους στρατιωτικούς να γίνη άμεση μεταβίβαση της εξουσίας στους πολιτικούς, ο Ιωαννίδης συμφώνησε, αλλά με το μυστικό σχέδιο —και την ελπίδα— να σχηματίσουν οι πολιτικοί κυβέρνηση, να συνάψουν ατιμωτική συμφωνία για την Κύπρο, να τους κατηγορήση για προδοσία γι’ αυτό και να ξανακινηθή για κατάληψη της εξουσίας. Το σχέδιο αυτό, κατά τον κ. Μάννινγκ, ανακοινώθηκε σε οκτώ μέλη της χούντας, που συνήλθαν, υπό τον Ιωαννίδη, στο Πεντάγωνο. Ένας από τους μετασχόντας στην σύσκεψη αυτή είπε: «Γιατί να χάνουμε την ψυχραμία μας; Ας αφήσουμε τους πολιτικούς να χειρισθούν την κυπριακή κρίση και ύστερα, αφού τους επιρρίψουμε την ευθύνη της συνθηκολογήσεως, τους ανατρέπουμε». Ο Ιωαννίδης υπολόγιζε ότι αυτό θα γινόταν μέσα σε τρεις εβδομάδες, αλλά απατήθηκε.

3. Ο κ. Αβέρωφ ήταν εκείνος που πρότεινε σε μέλη της χούντας, που δεν συμφωνούσαν πλέον με τον Ιωαννίδη, να μετακληθή ο κ. Καραμανλής και να αναλάβη την εξουσία. Ο κ. Αβέρωφ είδε έναν από τους ισχυρούς της χούντας, τον συνταγματάρχη Πηλιχό (σ.σ. ο Μιχαήλ Πηλιχός ήταν έμπιστος του Ιωαννίδη), και του είπε: «Νομίζω ότι εκείνος τον οποίο χρειαζόμαστε τώρα είναι ο Κων. Καραμανλής». Ο Πηλιχός απάντησε: «Συμφωνώ. Πρότεινα, μάλιστα, την ιδέα αυτή στον Ιωαννίδη». Υποσχέθηκε, επίσης, να χρησιμοποιήση την επιρροή του στον στρατηγό Γκιζίκη προς την κατεύθυνση αυτή.

4. Όταν ο κ. Καραμανλής ήλθε, ο στρατηγός Γκιζίκης τού είπε: «Ελπίζω να δείξετε καλωσύνη στον στρατό».

5. Ο κ. Αβέρωφ, σαν υπουργός Αμύνης και εκτελώντας εντολές του κ. Καραμανλή, κατήργησε το καθεστώς του Ιωαννίδη μέσα στον στρατό και αυτό «υπήρξε μέγα έργο». Σε μια περίπτωση, μάλιστα, συνέβη ένα επεισόδιο με τον Ιωαννίδη, που εισέβαλε απρόσκλητος και απειλητικός στο γραφείο του υπουργού Αμύνης, για να φύγη ζητώντας συγγνώμη.

*Άρθρο που έφερε τον τίτλο «Ο Ιωαννίδης συνωμοτούσε και μετά την αλλαγή» και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Τα Νέα» την Τρίτη 22 Οκτωβρίου 1974.

Τη νύχτα της 23ης προς την 24η Ιουλίου 1974 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επέστρεψε από το Παρίσι στην Αθήνα, γεγονός που σηματοδότησε την πτώση της χούντας, την αποκατάσταση της Δημοκρατίας και τη σταδιακή επάνοδο της χώρας στην ομαλότητα.