Η φιλοζωία εντάσσεται στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση – Τα οφέλη για τα παιδιά μας

Στο ΦΕΚ 710/19-2-2025 δημοσιεύθηκε υπουργική απόφαση που αφορά προγράμματα για τη φιλοζωία και την υπεύθυνη κηδεμονία ζώων συντροφιάς στα σχολεία.
Μια υπουργική απόφαση που, για όσους αγαπούν τα ζώα, ήταν… όνειρο ζωής. Γιατί τα παιδιά είναι το μέλλον για ένα καλύτερο «αύριο», και για τα ζώα.

Το in απευθύνθηκε στη διευθύντρια του Δημοτικού Σχολείου Νησίου Ημαθίας – Ζωοθεραπεύτρια (IFZ), Κατερίνα Παπαποστόλου. Μια γυναίκα που αγαπά βαθιά τα ζώα και τα παιδιά.
«Η ενσωμάτωση της φιλοζωίας στην εκπαίδευση αποτελούσε, για πάρα πολλά χρόνια, ένα αίτημα όλων όσων εκπονούσαμε εκπαιδευτικά περιβαλλοντικά και φιλοζωικά προγράμματα στα σχολεία. Καθώς είναι ολοφάνερο, πως η σχέση των ανθρώπων με τα ζώα μπορεί να εξελιχθεί σημαντικά μονάχα από τη σταθερή εκπαίδευση. Δηλαδή, από τα σχολεία», τονίζει η διευθύντρια του Δημοτικού Σχολείου Νησίου Ημαθίας – Ζωοθεραπεύτρια (IFZ), Κατερίνα Παπαποστόλου.

Τα εκπαιδευτικά προγράμματα φιλοζωίας ενδυναμώνουν τη συνεργασία μεταξύ σχολείου, οικογένειας και τοπικής κοινότητας

Στα παιδιά μιλάμε για τη φιλοζωία με απλές, κατανοητές λέξεις και με σύντομες προτάσεις

Είναι γεγονός, όπως επισημαίνει, ότι τα τελευταία χρόνια έχουν σημειωθεί πολύ σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Η κοινωνία αποδέχεται περισσότερο τα ζώα και να τα θεωρεί μέλη της οικογένειας. Αλλά και οι εκπαιδευτικοί, που εκπονούν φιλοζωικά προγράμματα και οργανώνουν φιλοζωικές δράσεις, έχουν αυξηθεί σημαντικά.
Παράλληλα, σύμφωνα με την κα Παπαποστόλου, περισσότερα άστεγα ζώα φροντίζονται σε αυλές σχολείων. Οι σχολικές μονάδες που έχουν αποφασίσει να υιοθετήσουν ένα αδέσποτο ζώο σημειώνουν αύξηση, ενώ οι γονείς που υποστηρίζουν τέτοιες πρωτοβουλίες είναι σίγουρα περισσότεροι. Φυσικά, εξακολουθούν να υπάρχουν και εκείνοι που αντιδρούν και δημιουργούν «άλυτα», συχνά, προβλήματα.

Η υποστήριξη φιλοζωικών προγραμμάτων από το κράτος

«Τα τελευταία χρόνια, το υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού και το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής δείχνουν να στηρίζουν ενεργά,και επίσημα, την φιλοζωία στα σχολεία.

Με τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων που περιλαμβάνουν θεματικέςενότητες που ενισχύουν την υπεύθυνη στάση απέναντι στα ζώα. Όπως «Φροντίζω το Περιβάλλον» και «Ενδιαφέρομαι και Ενεργώ – Κοινωνική Συναίσθηση και Ευθύνη» μέσω των Δράσεων Ενεργού Πολίτη. Αλλά και με την καθιέρωση της 4ης Απριλίου ως Πανελλήνιας Σχολικής Ημέρας Φιλοζωίας, με βιωματικές δράσεις σε όλες τις σχολικές μονάδες. Ενώ η Ειδική Γραμματεία για την Προστασία Ζώων Συντροφιάς έχει δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην εκπαίδευση των παιδιών στα σχολεία, ενισχύοντας τη φιλοζωία και την υπεύθυνη στάση απέναντι στα ζώα. Η συνεργασία της με το υπουργείο Παιδείας και με άλλους φορείς έχει οδηγήσει σε σημαντικές πρωτοβουλίες για την ευαισθητοποίηση των μαθητών. Επιπλέον, η Ειδική Γραμματεία ετοιμάζει νέες, σημαντικές ανακοινώσεις και δράσεις που θα ενισχύσουν περαιτέρω την εκπαίδευση γύρω από τη φιλοζωία στα σχολεία. Θα προσφέρει τα κατάλληλα εργαλεία στους εκπαιδευτικούς και στους μαθητές για την ανάπτυξη υπεύθυνων και συνειδητοποιημένων πολιτών. Είναι μεγάλη η τιμή και η χαρά να συνεργαζόμαστε ως Ζω.Ε.Σ. σε αυτή την τόσο αξιόλογη προσπάθεια», επισημαίνει η κα Παπαποστόλου.

Στόχος η φιλοζωία να γίνει υποχρεωτικό μάθημα

Αν και υπάρχει ακόμα δρόμος, όπως λέει η κα Παπαποστόλου, μέχρι να επιτευχθεί η πλήρης αποδοχή των ζώων ως ισότιμα όντα και να εξαλειφθούν περιστατικά κακοποίησης, η πρόοδος είναι αισθητή.
Ο αγώνας τους όμως, συνεχίζεται μέχρι να καταφέρουν να ενταχθεί η φιλοζωία ως υποχρεωτικό μάθημα στο σχολείο. Θεωρούν ότι δεν είναι απλώς μια ηθική υποχρέωση, αλλά και μια στρατηγική επένδυση για το μέλλον.

Οι πολίτες που θα έχουν μάθει από το σχολείο να σέβονται και να φροντίζουν τα ζώα, θα αναπτύξουν σημαντικές κοινωνικές δεξιότητες. Θα συμπεριφέρονται με ενσυναίσθηση, κατανόηση, αποδοχή και υπευθυνότητα προς όλους. Θα κατανοήσουν πως τα ζώα ζουν μαζί μας και έχουν δικαιώματα όπως εμείς, αλλά και φωνή – τη δική μας. Θα τους γίνει κατανοητό πως η ευημερία των ζώων εξασφαλίζει μια κοινωνία ισότητας για όλους.

Ένα «ξεκάθαρο» ΦΕΚ για τη φιλοζωία

Σύμφωνα με την κα Παπαποστόλου, η Κοινή Υπουργική Απόφαση – δημοσιεύθηκε σε ΦΕΚ και υπογράφηκε από το ΥΠΑΙΘΑ και το υπουργείο Εσωτερικών- θεσπίζει Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα.
Συνεχίζει λέγοντας ότι, καθορίζονται όσα πρέπει να γνωρίζουν, να κατανοούν και να εφαρμόζουν οι μαθητές και οι μαθήτριες μετά την ολοκλήρωση της μαθησιακής διαδικασίας. Σαφέστατα διατυπωμένα, ενισχύουν την εκπαίδευση σχετικά με τη φιλοζωία και την υπεύθυνη κηδεμονία ζώων σε όλες τις βαθμίδες. Από το Νηπιαγωγείο έως το Λύκειο, έχοντας στόχο την ανάπτυξη συνείδησης και υπεύθυνης στάσης απέναντι στα ζώα.
Διαβάζοντας κανείς το ΦΕΚ, όπως λέει η κα Παπαποστόλου, αντιλαμβάνεται πως έχει γίνει πια απόλυτα κατανοητό, σε όλη την εκπαιδευτική κοινότητα,πως τα προγράμματα που προωθούν τη φιλοζωία μπορεί να έχουν πολλαπλά οφέλη.

Επίσης, ξεκινά να γίνεται αντιληπτό πως τα ζώα έχουν αξία, συναισθήματα, ανάγκες και εμείς υποχρεώσεις απέναντί τους. Δεν είναι αντικείμενα διασκέδασης και εκμετάλλευσης, αλλά ούτε και παιχνίδια.

Παράλληλα, η κα Παπαποστόλου υποστηρίζει ότι τα εκπαιδευτικά προγράμματα φιλοζωίας ενδυναμώνουν τη συνεργασία μεταξύ σχολείου, οικογένειας και τοπικής κοινότητας. Έτσι προάγεται μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στην ευαισθητοποίηση των παιδιών, καθώς και στις τρεις αυτές πλευρές υπάρχουν άνθρωποι που αγαπούν και σέβονται τα ζώα.
Επιπλέον, οι μαθητές -και μελλοντικοί πολίτες-, αλλά και οι εκπαιδευτικοί, γίνονται ακόμη περισσότερο ενεργοί πολίτες. Καθώς σέβονται και φροντίζουν το περιβάλλον, που είναι το σπίτι όλων μας.

«Στόχος μας είναι να καλλιεργήσουμε την ενσυναίσθηση και να διαμορφώσουμε ευσυνείδητους πολίτες»

«Γνωρίζουμε πως τα παιδιά, από πολύ μικρή ηλικία,είναι γεμάτα ευαισθησίες, συμπόνια και περιέργεια για να ανακαλύψουν τον κόσμο. Είναι λίγα τα μικρά παιδιά που αποφεύγουν ή φοβούνται πολύ τα ζώα. Και είναι σημαντικό να ακούσουν για αυτά δίχως προκαταλήψεις και στερεότυπα, που κουβαλά η κοινωνία από τα πολύ παλιά χρόνια», τονίζει η κα Παπαποστόλου.
Επισημαίνει ότι στο σχολείο – μιλώντας επίσημα πια για τη φιλοζωία- είναι υψίστης σημασίας να επιλέγουμε προσεκτικές προσεγγίσεις. Έτσι, ώστε να αποφύγουμε συναισθηματικές επιβαρύνσεις, ιδιαίτερα σε θέματα κακοποίησης, κυρίως όταν μιλάμε σε πολύ μικρά παιδιά.
Ο στόχος μας είναι να καλλιεργήσουμε την ενσυναίσθηση και να διαμορφώσουμε ευσυνείδητους πολίτες που θα νοιάζονται και δεν θα μένουν αδιάφορο.

Στο σημείο αυτό η κα Παπαποστόλου, υπογραμμίζει ότι στα παιδιά μιλάμε για τη φιλοζωία με απλές, κατανοητές λέξεις και με σύντομες προτάσεις. Αποφεύγουμε τους δύσκολους επιστημονικούς όρους και τις αρκετά πολύπλοκες έννοιες.
Παράλληλα, εστιάζουμε σε θετικές εμπειρίες και συναισθήματα που σχετίζονται με τα ζώα. Μιλάμε για την αγάπη, τη φροντίδα και τη χαρά που μας προσφέρουν – πραγματικά είναι ψυχικά «δώρα» για τη ζωή μας.

«Συνδυάζουμε τη θεωρία με πρακτικές δραστηριότητες, ώστε να γίνεται το μάθημα διαδραστικό, όπως με τη ζωγραφική, τις κατασκευές, τα παιχνίδια ρόλων. Αλλά και με επισκέψεις σε καταφύγια ζώων. Εξίσου θεραπευτικό είναι να αφηγούμαστε παραμύθια με ήρωες ζώα -κάποια είναι υπαρκτά. Έτσι δίνουν τη χαρά στο παιδί να συνδεθεί με τον ήρωα», αναφέρει η κα Παπαποστόλου.
Είναι καλό, όπως λέει, να ενθαρρύνουμε με κάθε τρόπο τη συμμετοχή. Και έτσι να δίνουμε την ευκαιρία στα παιδιά να εκφράζουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους.

Η αξία του εθελοντισμού

Η σημασία του εθελοντισμού είναι επίσης σημαντική να τονιστεί από πολύ μικρή ηλικία, υπογραμμίζει η κα Παπαποστόλου. Σε μια κοινωνία που παρατηρούνται συχνά φαινόμενα κακοποίησης – κυρίως σκύλων και γατιών-, είναι τεράστιας σημασίας να εκπαιδεύσουμε τη σχολική κοινότητα. Ως προς τον σεβασμό και την αγάπη για όλα τα ζώα, τα οποία επίσης υποφέρουν.

«Ένας πολύ καλός τρόπος επίτευξης είναι να δείχνουμε έμπρακτα ότι αντιμετωπίζουμε όλα τα ζώα με την ίδια αγάπη και αποδοχή. Και να ενθαρρύνουμε παράλληλα τη γνώση και την κατανόηση για κάθε είδος», λέει η κα Παπαποστόλου.

Μαθαίνουμε στα παιδιά τον ρόλο της πρόληψης

Εξαιρετικής σημασίας είναι να καλλιεργούμε στα παιδιά τις σκέψεις πρόληψης, τονίζει η κα Παπαποστόλου, και να μην παρουσιάζουμε μονάχα τα προβλήματα και τις λύσεις τους. Τους δείχνουμε πώς οι μικρές καθημερινές αλλαγές στο σχολείο και στο σπίτι μπορούν να οδηγήσουν σε θετικές εξελίξεις για το σύνολο.
Όμως, για να είναι οι αλλαγές αυτές αποτελεσματικές, είναι προτιμότερο να ξεκινούν σταδιακά. Πρώτα από τις απλές και εύκολες συνήθειες, ώστε να μην απογοητευτούμε και να μπορέσουμε να συνεχίσουμε με μεγαλύτερες αλλαγές στο μέλλον.

Βήμα προόδου η υλοποίηση των προγραμμάτων φιλοζωίας στα σχολεία

Η εφαρμογή του ΦΕΚ, λοιπόν είναι, όπως λέει η κα Παπαποστόλου, μια αναγκαία και θετική εξέλιξη για τη χώρα μας. Δείχνει πως η εκπαίδευση μπορεί να αποτελέσει τον πυρήνα της κοινωνικής αλλαγής. Να σταθεί ο πιο σημαντικός αρωγός στη ριζική ανατροπήτων αντιλήψεων για τα ζώα και το περιβάλλον.
Συνεχίζει, λέγοντας ότι η ενσωμάτωση της φιλοζωίας στην εκπαίδευση αποτελεί επένδυση για το μέλλον. Δημιουργεί κοινωνίες πιο δίκαιες, πιο ανθρωπιστικές και πιο βιώσιμες για όλους.

Τέλος, η κα Παπαποστόλου υπογραμμίζει: «Η ένταξη πιστοποιημένων σκύλων εκπαιδευτικής διαμεσολάβησης – ζωοθεραπείας στα σχολεία του εξωτερικού είναι μια συνηθισμένη μέθοδος καινοτομίας. Αν εδραιωθεί και στη χώρα μας, τότε θα δούμε την παύση περιστατικών βίας και σχολικού εκφοβισμού. Και τα σχολεία θα είναι γεμάτα με χαρούμενα πρόσωπα που θα «προχωρούν» μαζί, ενωμένα προς έναν κοινό στόχο: μια κοινωνία ευημερίας και ισότητας για όλους».

Η διευθύντρια του Δημοτικού Σχολείου Νησίου Ημαθίας – Ζωοθεραπεύτρια (IFZ), Κατερίνα Παπαποστόλου

● Η κυρία Κατερίνα Παπαποστόλου είναι διακεκριμένη εκπαιδευτικός, πιστοποιημένη ζωοθεραπεύτρια, ιδρύτρια της αμκε Ζω.Ε.Σ.

Συγγραφέας εννέα εκπαιδευτικών φιλοζωικών βιβλίων. Το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων τους στηρίζουν φιλοζωικούς σκοπούς.

Είναι διευθύντρια του δημοτικού σχολείου Νησίου, υλοποιεί προγράμματα εκπαιδευτικής διαμεσολάβησης με τους πιστοποιημένους σκύλους της και δεν σταματά να δημιουργεί εκπαιδευτικό φιλοζωικό υλικό.

Είναι δημιουργός εκπαιδευτικών φιλοζωικών προγραμμάτων εγκεκριμένων από το Υ.ΠΑΙ.Θ.Α που εκπονούν οι Ζω.Ε.Σ. σε σχολεία της Ελλάδας, αλλά και του εξωτερικού.

Διοργανώνει βιωματικά εργαστήρια επιμόρφωσης εκπαιδευτικών σε θέματα φιλοζωίας για εκπαιδευτικούς, συμμετέχει με εισηγήσεις της σε συνέδρια.

Είναι καθηγήτρια στη Zero Stray Academy για την εκπαίδευση Δήμων σχετικά με τη σημασία της φιλοζωίας στα σχολεία.

Επίσης, είναι μέλος του μητρώου εκπαιδευτών του ΕΚΔΔΑ.