Λαβρέντι Μπέρια: Η «Επιχείρησις Κουμπί»

[…]

Ιδιαίτερον ενδιαφέρον παρουσιάζει την παρούσαν στιγμήν της μεγάλης εχθρότητος μεταξύ Κρεμλίνου και Τίτο η εξιστόρησις μερικών λεπτομερειών από την πρώτην επίσκεψιν του στρατάρχου της Γιουγκοσλαβίας εις το Φρούριον του Στάλιν (σ.σ. το Κρεμλίνο). Τας λεπτομερείας αυτάς, ως εικός, τας κατέχω από πρώτο χέρι, από την ιδικήν μου δηλαδή προσωπικήν γνώσιν των πραγμάτων, δεδομένου ότι ευρισκόμην τότε μεταξύ των ολίγων που συνώδευσαν τον στρατάρχην (σ.σ. τον Τίτο) κατά την επίσκεψίν του εις Μόσχαν.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 21.12.1950, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ως κατάλυμα του στρατάρχου Τίτο είχεν ορισθή το ευρύχωρον μέγαρον «Ποτέσνοϋ Ντόρεντς», το παλαιόν τσαρικόν «Μέγαρον των Διασκεδάσεων», που έχει σήμερον διασκευασθή από τους Μπολσεβίκους εις πολυτελέστατον μέγαρον φιλοξενίας επιφανών και ιδιαιτέρως… πιστών και αφοσιωμένων ξένων. Ένας από αυτούς εθεωρείτο τότε ο Τίτο, δι’ αυτό και του έγινεν η ιδιαιτέρα αυτή τιμή και χάρις από τον Ερυθρόν Τσάρον (σ.σ. τον Στάλιν). Διότι διά τους άλλους, τους πολλούς επιφανείς ξένους, ορίζονται συνήθως καταλύματα τα «βασιλικά» λεγόμενα διαμερίσματα εις ένα από τα ξενοδοχεία πολυτελείας της Μόσχας, το «Μετροπόλ» ή το «Μόσκβα». Εις την διάθεσιν της ακολουθίας του στρατάρχου —και εμού, συνεπώς— είχαν τεθή διαμερίσματα εις το λεγόμενον Μέγαρον των Τσαρικών Σταύλων, όπου έχουν επίσης την κατοικίαν των ανώτεροι αξιωματούχοι της ΕΜ-ΒΕ-ΝΤΕ (σ.σ. το υπουργείο Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΣΣΔ, διάδοχο σχήμα της διαβόητης «Νικαβεντέ»). Το ιδικόν μου διαμέρισμα απετελείτο από τρία πολυτελέστατα επιπλωμένα δωμάτια —κοιτώνα, γραφείον και λίβινγκρουμ— και λουτρώνα. Προσωπικός ξεναγός και… φρουρός είχεν ορισθή ένας νεαρός συνταγματάρχης της ΕΜ-ΒΕ-ΝΤΕ.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 21.12.1950, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Εις τον Τίτο υπεδείχθη μίαν ημέραν, από αυτόν τούτον τον υψηλόν, σιωπηλόν και διοπτροφόρον αρχηγόν της Πολιτικής Αστυνομίας, τον Λαβρέντι Πάβλοβιτς Μπέρια, το κρυφόν σύστημα συναγερμού του Κρεμλίνου. Ο Μπέρια, ως γνωστόν, Γεωργιανός και αυτός, όπως ο Στάλιν, ωνομάσθη υπαρχηγός της… μάμμης (σ.σ. γιαγιάς) της ΕΜ-ΒΕ-ΝΤΕ, της φοβεράς και τρομεράς Τσέκας (σ.σ. η Τσέκα υπήρξε η πρώτη υπηρεσία εσωτερικής ασφαλείας του σοβιετικού καθεστώτος), το 1922 ήδη, εις ηλικίαν… 23 ετών! Απόλυτος κύριος της Μυστικής Σοβιετικής Αστυνομίας ο Μπέρια έχει καταστή από το 1936, αφού πρώτον «εξεκαθάρισε» τον προκάτοχόν του Γιέζωφ, εκτελεσθέντα ως… προδότην. Ο Μπέρια είναι ο πλέον μορφωμένος, ίσως, από όλους τους ηγέτας του Πολιτμπυρό, η επιρροή δε την οποίαν εξασκεί επί του Στάλιν παραμένει αμείωτη. Όλοι εις το Κρεμλίνον τρέμουν τον άνδρα. Ο Μπέρια υπήρξεν, εξ άλλου, ο απολύτως ενδεικνυόμενος διά την μετατροπήν του Κρεμλίνου —εις το εσωτερικόν, ιδία, των κτιρίων του— εις συγχρονισμένον οχυρόν, διότι είναι ο ίδιος αρχιτέκτων. Ο Μπέρια επίσης υπήρξεν εκείνος τον οποίον ο Στάλιν απέστειλε τον Αύγουστον του 1945 εις το Βερολίνον, διά να εξακριβώση τα του μυστηρίου του θανάτου του Χίτλερ, που πολύ είχεν ανησυχήσει τον Άρχοντα του Κρεμλίνου. Εκτός των άλλων συναφών προς την αποστολήν του αυτήν πληροφοριών, ο Μπέρια έφερεν επίσης από το Βερολίνον όλα τα σχέδια των διαφόρων μέτρων που ο τρέμων διά την ζωήν του «Φύρερ» είχε λάβει διά την εξασφάλισίν του έναντι ενδεχομένων αποπειρών δολοφονίας του, και δη τόσον εις το Βερολίνον όσον και εις την περιβόητην «Αετοφωλιάν» του εις το Μπέργκχοφ, εις τα ύψη του Μπέρχτεσγκαντεν.

Εις τον κατάπληκτον Τίτο ο Μπέρια έδειξε και επέδειξεν ένα βράδυ ολόκληρον το σύστημα ασφαλείας που αυτομάτως θα ετίθετο εις ενέργειαν, εάν ένας «εσωτερικός εχθρός» επιχειρούσε να καταλάβη το Κρεμλίνον διά της βίας. Ως «Επιχείρησις Κουμπί» χαρακτηρίζεται επισήμως η λήψις των μέτρων αυτών ασφαλείας, δεδομένου ότι αύτη ημπορεί να τεθή αυτομάτως εις κίνησιν με την πίεσιν ενός κρυφού κουμπιού μυστικού συστήματος συναγερμού, από τον ίδιον τον Στάλιν, τον Μπέρια ή τον στρατηγόν Σμερκίν.

Από το παράθυρον του ιδιαιτέρου γραφείου του Μπέρια, που ευρίσκεται εις το μέγαρον που ωνομάζετο επί των Τσάρων «Διαμερίσματα των Αξιωματικών», ο στρατάρχης Τίτο παρηκολούθησεν εκείνο το βράδυ όλην την εκτέλεσιν της «Επιχειρήσεως Κουμπί». Είδε κρυφά πυροβολεία να… αναδύωνται από την γην, είδε πολυβολεία εις τα τείχη του Κρεμλίνου να τίθενται εις θέσιν μάχης, είδε διαφόρους θύρας να καλύπτωνται αυτομάτως από… σιδηρά παραπετάσματα και είδε τανκς να κινούνται προς όλας τας κατευθύνσεις επί της Οδού των Κομμουνιστών. Είδε σινιάλα οπτικού τηλεγράφου να αναβοσβύνουν και τεραστίας δυνάμεως προβολείς να φωτίζουν, ωσάν να ήταν ημέρα, ολόκληρην την έκτασιν του Κρεμλίνου, και ήκουσε σειρήνας να εκπέμπουν τους πλέον διαφοροτρόπους τόνους και ήχους. Είδε τους «Φρουρούς του Στάλιν» να περιστοιχίζουν τα διαμερίσματα του «Πολκόβοντγετς» —υπενθυμίζομεν: του «Ανωτάτου Αρχηγού Πολεμιστού», όπως επονομάζεται από τους οικείους ο Ιωσήφ Στάλιν— διά να «σταματήσουν με τα κορμιά των» τις σφαίρες που θα ήθελαν να πλήξουν τον Αρχηγόν, και είδε την «Χον», την Δύναμιν Κρούσεως της ΕΜ-ΒΕ-ΝΤΕ, να καταλαμβάνη τας θέσεις της.

Όλα αυτά έγιναν μηχανικά και αστραπιαία και απεδείκνυαν ότι πολλαί και πολλαί ασκήσεις είχαν προηγηθή διά να επιτευχθή η αστραπιαία και ακριβεστάτη αυτή λειτουργία του «μηχανισμού» ασφαλείας του Κρεμλίνου, ταυτοχρόνως όμως ήτο φανερόν ότι εγίνοντο με μίαν αγριωπήν, θα έλεγα, σοβαρότητα και με μίαν απερίγραπτην αποφασιστικότητα. Πάλιν επάτησεν ο Μπέρια ένα «κουμπί» και η γη άνοιξε διά να καταπιή όλο αυτό το… θέαμα. Το Κρεμλίνον είχεν επανέλθει εντός δευτερολέπτων εις την κανονικήν του ζωήν.

Ένα πράγμα όμως ταυτοχρόνως απεδείκνυε το… μεγαλειώδες αυτό θέαμα: ότι, ύστερα από ένα τέταρτον αιώνος πλήρους εξουσίας και δυνάμεως, ο Στάλιν φοβείται ακόμη το ενδεχόμενον ενός… πραξικοπήματος! Το φοβείται, διότι δεν εννοεί να λησμονήση το μάθημα που του έδωσεν η «εσωτερική στάσις» του 1932.

Ένοπλοι κομμουνισταί, εκ των αυτοονομαζομένων «Λενινιστών», που κατηγορούν ή κατηγορούσαν τότε τον Στάλιν ότι έχει καταπροδώσει την κληρονομίαν του Μαρξ και του Λένιν, είχαν κατορθώσει τότε να γίνουν κύριοι της Πύλης Νικόλσκαγια του Κρεμλίνου και είχαν κατορθώσει να προωθηθούν εντός του περιβόλου του Κρεμλίνου και να φθάσουν μέχρι του Ορουσέναγια Παλάτα, του θησαυροφυλακείου των Τσάρων και αργότερα και σήμερον έδρας του Αρχηγείου της ΕΜ-ΒΕ-ΝΤΕ, και να το καταλάβουν. Επί τέσσαρας ολοκλήρους ημέρας διήρκεσε τότε ο αγών εναντίον των στασιαστών, οι οποίοι είχαν κατορθώσει να φθάσουν μέχρι των κλιμάκων του μεγάρου όπου ευρίσκονται τα ιδιαίτερα διαμερίσματα του Στάλιν, μέχρις ότου, χάρις εις ενισχύσεις που κατέφθασαν, να πνιγή εις το αίμα της η ανταρσία. Ο Στάλιν εν τω μεταξύ είχεν… «αποσυρθή» εις την «ντάτσα» του, εις την εξοχικήν του κατοικίαν.

Ο Ιωσήφ Στάλιν

Το 1932 αυτό δεν το ξεχνά ο Στάλιν, αν και πράγμαι δεν έχει λόγον να το φοβήται πλέον. Διότι όντως από τότε, όπως καυχάται ο στρατηγός Σμερκίν, «κανείς εχθρός» δεν κατώρθωσε να περάση την εξωτερικήν γραμμήν της… αμύνης του Κρεμλίνου. Διότι όντως κανείς εκτός από αυτήν την ιδίαν την ΕΜ-ΒΕ-ΝΤΕ δεν έχει σήμερον την δυνατότητα να ανατρέψη διά της βίας τους Δεκατέσσαρας Άρχοντας του Κρεμλίνου (σ.σ. ο Στάλιν και τα υπόλοιπα δεκατρία μέλη του Πολιτμπυρό).

*Άρθρο που ήταν αφιερωμένο στον Λαβρέντι Μπέρια και στο σύστημα ασφαλείας του Κρεμλίνου επί Στάλιν. Συντάκτης του κειμένου, που είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Το Βήμα» την Πέμπτη 21 Δεκεμβρίου 1950, ήταν ο λοχαγός της μυστικής κρατικής υπηρεσίας της Γιουγκοσλαβίας Μίρκο Γέλαντιτς (Mirko Jeladitch).

Ο γεωργιανός —όπως και ο Στάλιν— Λαβρέντι Παύλοβιτς Μπέρια, που είχε γεννηθεί στις 29 Μαρτίου 1899, υπήρξε επικεφαλής της διαβόητης «Νικαβεντέ», της μυστικής αστυνομίας του σταλινικού καθεστώτος.

«ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», 18.11.1982, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Διετέλεσε, επίσης, υπουργός Εσωτερικών και αντιπρόεδρος της σοβιετικής κυβέρνησης μετά το θάνατο του Στάλιν (Μάρτιος 1953).

Ακολουθώντας την κοινή μοίρα των ζηλωτών της σταλινικής διαστροφής, ο Μπέρια περιέπεσε σε δυσμένεια και εκτελέστηκε. Ο θάνατός του ανακοινώθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 1953.