Υπάρχει τελικά κάποιο πρόβλημα με την Gen Z;

Τα τελευταία χρόνια η περιέργεια και η ανησυχία για την Gen Z έχουν γίνει κάποιου είδους χόμπι για τους μεγαλύτερους.

Η Γενιά Ζ, η οποία περιλαμβάνει τους νέους που γεννήθηκαν περίπου από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 έως τις αρχές του 2010, κατηγορείται συχνά για χαρακτηριστικά όπως υπερβολική ευαισθησία, ατομικισμό και έλλειψη κοινωνικών δεξιοτήτων.

Οι επικριτές ισχυρίζονται ότι οι νέοι σήμερα δεν μπορούν να συμμετάσχουν σε απλές κοινωνικές συζητήσεις, δεν πίνουν ή δεν διασκεδάζουν όπως οι προηγούμενες γενιές. Ωστόσο, πίσω από αυτές τις επιφανειακές κρίσεις, αναδύονται σημαντικές αλλαγές στις ηθικές αξίες, στον τρόπο σκέψης και στις κοινωνικές προτεραιότητες της νέας γενιάς.

Το ενδιαφέρον γύρω από τη Gen Z συχνά παίρνει την μορφή οικογενειακών συζητήσεων ή κοινωνικών σχολίων, ιδιαίτερα κατά περιόδους όπως οι γιορτές. Πολλοί νέοι νιώθουν την ανάγκη να υπερασπιστούν τη γενιά τους απέναντι σε κριτικές που μοιάζουν στερεοτυπικές ή υπερβολικές.

Ωστόσο, σύμφωνα με το Vox, η έρευνα δείχνει ότι πίσω από τα στερεότυπα υπάρχουν πραγματικές κοινωνικές και πολιτιστικές τάσεις που αξίζει να εξεταστούν.

Ατομικισμός και προσωπική ευελιξία

Σύμφωνα με τον Daniel A. Cox, διευθυντή του Κέντρου Ερευνών American Enterprise Institute, η Γενιά Ζ παρουσιάζει μια έντονη τάση προς τον ατομικισμό.

Από την εκπαίδευση έως τη θρησκεία, τις οικογενειακές σχέσεις και τις απόψεις για τον γάμο, οι νέοι αξιολογούν θεσμούς και σχέσεις κυρίως με βάση το πόσο εξυπηρετούν τις προσωπικές τους ανάγκες.

Αυτή η προσέγγιση σηματοδοτεί μια θεμελιώδη αλλαγή στην κοινωνική κουλτούρα, όπου οι νέοι επιδιώκουν ευελιξία και αυτονομία.

Η τάση αυτή αντικατοπτρίζεται και στις σχέσεις: η απομάκρυνση από «τοξικούς» φίλους ή συγγενείς θεωρείται σωστή εφόσον η σχέση δεν καλύπτει τις προσωπικές ανάγκες.

Οι σχέσεις πλέον δεν αξιολογούνται με βάση την κοινωνική συνοχή , αλλά σύμφωνα με την άμεση ικανοποίηση των ατομικών στόχων. Αυτή η νέα προσέγγιση οδηγεί σε μια μορφή κοινωνικής αποστασιοποίησης, όπου η ατομική αυτοπροστασία και η προσωπική ανάπτυξη έρχονται πρώτα.

Η αποτύπωση της αυτοεκτίμησης

Ένας παράγοντας που ενισχύει αυτή την τάση είναι η ανατροφή. Τα παιδιά της Γενιάς Ζ μεγαλώνουν σε μικρότερες οικογένειες και λαμβάνουν περισσότερη προσοχή και πόρους από τους γονείς τους.

Η επένδυση αυτή οδηγεί σε μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση και την πεποίθηση ότι είναι ξεχωριστά και ικανά για όλα. Το φαινόμενο αυτό δεν σημαίνει ότι η γενιά αυτή είναι εγγενώς ναρκισσιστική, αλλά ότι η κουλτούρα της παιδικής ανατροφής ενισχύει την αίσθηση ατομικής σπουδαιότητας.

Στην πράξη, αυτό μεταφράζεται σε έντονη εστίαση στην αυτοβελτίωση και την προσωπική ανάπτυξη.

Οι νέοι επενδύουν χρόνο και ενέργεια σε δραστηριότητες που ενισχύουν τον εαυτό τους, όπως η γυμναστική, η ψυχική υγεία και η διατροφή, ενώ λιγότερο συχνά εστιάζουν στην κοινωνική δέσμευση ή στη βοήθεια της κοινότητας.

Η λογική είναι απλή: συμβαίνουν τόσα πολλά εκεί έξω, ότι ο κόσμος είναι πραγματικά σκληρός και ότι χρειάζομαι ένα πλεονέκτημα, πρέπει να αφιερώσω όλους τους πόρους μου, όλη μου την προσοχή, στη βελτίωση του εαυτού μου.

Πώς επηρελαζονται οι απόψεις των νέων για το σεξ, το φύλο και τις κοινωνικές σχέσεις;

Αυτό που είναι πραγματικά ενδιαφέρον είναι να συγκρίνουμε τη γενιά των millennials με τη γενιά Z.

Για τους millennials, υπήρχε μια αυξανόμενη ανοιχτότητα σε διαφορετικούς τρόπους ζωής, διαφορετικές σεξουαλικές ταυτότητες, και όταν σκέφτεσαι τη σεξουαλική ηθική, ήταν μια είδος ριζικής αλλαγής σε σχέση με τη γενιά των baby boomers.

Το προγαμιαίο σεξ, το σεξ μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου, ήταν όλα πιο αποδεκτά για τη γενιά των millennials. Μερικοί πίστευαν ότι αυτό θα συνεχιζόταν και με τη γενιά Z, ότι βλέπουμε αυτή τη μακροχρόνια τάση προς την αυξανόμενη αποδοχή μιας ποικιλίας διαφορετικών προσωπικών συμπεριφορών, μιας ποικιλίας διαφορετικών σεξουαλικών συμπεριφορών.

Αλλά υπάρχει ένα πρόβλημα όταν δεν υπάρχουν τέτοια όρια, υποστηρίζει ο Cox.

Μερικές από τις πιο ηδονιστικές, εγωιστικές και καταστροφικές συμπεριφορές, που πιθανώς θα έπρεπε να κριθούν ως ακατάλληλες ή επιβλαβείς, εμπλέκονται στο ίδιο ήθος του «πρέπει να δεχόμαστε τους ανθρώπους που παίρνουν διαφορετικές αποφάσεις».

Και έτσι, μέρος του προβλήματος με το οποίο παλεύει τώρα η γενιά Z είναι πού να τραβήξει κάποια από αυτά τα όρια.

Έτσι, βλέπουμε πολλούς νέους να αγωνίζονται με ζητήματα ηθικής και δεοντολογίας σε μέρη όπως το Reddit — για παράδειγμα, στο subreddit «Am I the Asshole?» (Είμαι ο μαλάκας;).

Οι νέοι ουσιαστικά αναζητούν ηθικές αξίες μέσω του κοινού. Αλλά υπάρχει μια ένταση: η ιδέα ότι όλοι θέλουμε να ζούμε μια ζωή χωρίς περιορισμούς και με απόλυτη προσωπική ελευθερία έρχεται σε αντίθεση με την αντίληψη των νέων ότι αυτό έχει και πραγματικά μειονεκτήματα.

Σε ποιους άλλους τομείς διαφέρει η Gen Z;

Ένας τομέας είναι η ελεύθερη έκφραση και η ελευθερία του λόγου. Διαπιστώθηκε ότι οι νέες γυναίκες είναι πιο πιθανό να πουν ότι πρέπει να νιώθεις ελεύθερος να εκφράζεις τον εαυτό σου, ακόμα και αν αυτό κάνει τους άλλους γύρω σου να νιώθουν άβολα. Και πάλι, είναι η ιδέα ότι οι ατομικές μου ανάγκες υπερισχύουν οποιουδήποτε είδους κοινωνικών συνεπειών.

Υπάρχει επίσης μείωση στην κατανάλωση αλκοόλ μεταξύ της Γενιάς Z και των νεότερων ενηλίκων. Γνωρίζαμε αυτή την τάση εδώ και κάποιο καιρό, αλλά αποδεικνύεται ότι υπάρχει και μια ηθική διάσταση σε αυτό. Έτσι, πολλοί νέοι άνδρες θεωρούν ότι η κατανάλωση αλκοόλ είναι ηθικά λάθος.

Διαπιστώθηκε ότι περίπου το 27% των νέων ανδρών ηλικίας 18 έως 29 ετών είχαν αυτή την άποψη, σε σύγκριση με το 14% των ηλικιωμένων (65+).

Αυτό μπορεί να συνδέεται με τον πιο υγιεινό τρόπο ζωής και τις εμπειρίες των νέων.

Θεωρούν ότι υπάρχουν επιχειρήσεις που έχουν ως μοναδικό σκοπό την πώληση προϊόντων που δεν είναι καλά για την υγεία.

Πολιτική ταυτότητα και δυσπιστία

Η πολιτική ταυτότητα της Gen Z αντικατοπτρίζει όχι μόνο την φερόμενη ατομικιστική τους νοοτροπία, αλλά και την κοινωνική πραγματικότητα.

Οι νέοι είναι συχνά δύσπιστοι απέναντι στα πολιτικά κόμματα και προτιμούν να αυτοπροσδιορίζονται ως ανεξάρτητοι. Η απογοήτευση αυτή συνδέεται με την πτώση της εμπιστοσύνης στους θεσμούς και με την έμφαση στην προσωπική ελευθερία.

Η πολιτική απογοήτευση είναι ιδιαίτερα εμφανής στους νέους άνδρες, οι οποίοι μεγαλώνουν σε εποχές έντονης πόλωσης και κοινωνικής δυσπιστίας. Και ίσως γι’ αυτό στρέφονται πιο εύκολα σε ακραίες ιδεολογίες.

Η έρευνα δείχνει ότι η Gen Z βλέπει τις θεσμικές δομές περισσότερο ως εργαλεία προσωπικής προόδου παρά ως μέσα κοινωνικής συνοχής.

Αυτή η στάση επηρεάζει τις επιλογές τους στην εργασία, στην πολιτική και στην κοινωνική αλληλεπίδραση. Το αποτέλεσμα είναι μια γενιά που θέλει να συμμετέχει ενεργά στην κοινωνία, αλλά υπό όρους που εστιάζουν πρώτα στις δικές της ανάγκες.

Μία νέα γενιά σ’ έναν κόσμο που αλλάζει

Η Gen Z δεν είναι απλώς «μαλακή» ή «κακομαθημένη», όπως συχνά ακούγεται. Αντιθέτως, η νέα γενιά αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα που έχουν κληρονομίσει από τις προηγούμενες γενιές και τις βαθιές αλλαγές στις αξίες και την ηθική σκέψη.

Η έμφαση στην ατομική ανάπτυξη, η απομάκρυνση από τους παραδοσιακούς θεσμούς και η αναζήτηση προσωπικής ελευθερίας είναι βασικά χαρακτηριστικά που καθορίζουν τον τρόπο που οι νέοι αλληλεπιδρούν με τον κόσμο.

Οι κοινωνικές προκλήσεις που προκύπτουν από αυτές τις αλλαγές απαιτούν κατανόηση και προσαρμογή.

Οι νέοι μπορεί να δείχνουν διαφορετικά χαρακτηριστικά από τις προηγούμενες γενιές, αλλά η προσπάθεια να οικοδομήσουν μια ζωή που ανταποκρίνεται στις προσωπικές τους ανάγκες και αξίες είναι μια φυσική συνέπεια των κοινωνικών και πολιτιστικών συνθηκών στις οποίες μεγαλώνουν.

Η Γενιά Ζ αλλάζει τη σχέση της με την κοινωνία, τα θεσμικά πλαίσια και την πολιτική, όχι επειδή δεν θέλει να συμμετάσχει, αλλά επειδή επαναπροσδιορίζει τι σημαίνει να συμμετέχει κανείς με βάση τις σύγχρονες αξίες και προτεραιότητες.