Οι γάτες – λεοπαρδάλεις ζούσαν μαζί με τον άνθρωπο στην Κίνα για 3.500 χρόνια

Οι γάτες – λεοπαρδάλεις ζούσαν μαζί με τους ανθρώπους στην αρχαία Κίνα για περισσότερα από 3.500 χρόνια, πριν φτάσουν οι οικιακές γάτες από την Ευρώπη μέσω του Δρόμου του Μεταξιού. Νέα έρευνα δείχνει ότι οι άνθρωποι ζούσαν μαζί με τις λεοπαρδάλεις σε οικισμούς στην αρχαία Κίνα για περισσότερα από 3.500 χρόνια πριν φτάσουν οι οικιακές γάτες.

Τα ευρήματα αποκαλύπτουν ότι οι άνθρωποι της περιοχής είχαν μια μακροχρόνια και πολύπλοκη σχέση με αυτά τα ζώα για χιλιάδες χρόνια πριν φτάσουν οι οικιακές γάτες με τους εμπόρους κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού πριν από 1.400 χρόνια.

«Τώρα, αυτές (οι λεοπαρδάλεις) είναι οι κρυμμένοι γείτονές μας, αλλά πριν από χιλιάδες χρόνια ζούσαν σε στενότερη σχέση με τους ανθρώπους», δήλωσε στο Live Science η συν-συγγραφέας της μελέτης Σού-Τζιν Λούο, κύρια ερευνήτρια στη Σχολή Βιολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Πεκίνου στην Κίνα.

Οι σύγχρονες οικιακές γάτες (Felis catus), που κατάγονται από τις αφρικανικές αγριόγατες (Felis lybica), έχουν προσαρμοστεί τόσο επιτυχώς στη ζωή με τους ανθρώπους που τώρα βρίσκονται σε όλες τις ηπείρους εκτός από την Ανταρκτική.

Οι γάτες ζούσαν με τον άνθρωπο στην Κίνα – Ποιές γάτες

Ωστόσο, δεν είναι σίγουρο πότε και πού εξημερώθηκαν αρχικά, με τους ερευνητές να προτείνουν προηγουμένως τη Λεβαντίνη πριν από 9.500 χρόνια και την Αίγυπτο πριν από περίπου 3.500 χρόνια. Μία από τις κύριες υποθέσεις είναι ότι εξαπλώθηκαν στην Ευρώπη με τους νεολιθικούς αγρότες πριν από περίπου 2.500 χρόνια και στη συνέχεια μεταφέρθηκαν μέσω του Δρόμου του Μεταξιού στην Ευρασία και την Κίνα.

Ωστόσο, το 2013, ήρθαν στο φως στοιχεία που αποδεικνύουν ότι οι γάτες ζούσαν μαζί με τους ανθρώπους στη δυτική Κίνα χιλιάδες χρόνια πριν, περίπου το 3300 π.Χ., θέτοντας υπό αμφισβήτηση αυτή την ιδέα.

Το 2022, η ανάλυση του DNA των γατών αποκάλυψε ότι αυτές οι αρχαίες γάτες στην Κίνα δεν ήταν οικιακές γάτες, αλλά γάτες – λεοπαρδάλεις (του γένους Prionailurus bengalensis), μια μικρή άγρια γάτα που προέρχεται από τη Νότια, Νοτιοανατολική και Ανατολική Ασία.

Αντί να ξεκαθαρίσει τα πράγματα, το αποτέλεσμα οδήγησε σε περισσότερες απορίες: πόσο καιρό ζούσαν οι γάτες – λεοπαρδάλεις μαζί με τους ανθρώπους, πότε και πώς έφτασαν οι οικιακές γάτες στην Κίνα και τι δράμα εκτυλίχθηκε όταν οι οικιακές γάτες εμφανίστηκαν και ανακάλυψαν ότι δεν ήταν οι μόνες γάτες στην πόλη;

Οι οικιακές γάτες ήταν ευκολότερο να βρεθούν

Για να μάθουν περισσότερα, οι ερευνητές που πραγματοποίησαν τη νέα μελέτη χρησιμοποίησαν ραδιοχρονολόγηση και αλληλούχιση DNA πυρηνικών και μιτοχονδριακών γονιδιωμάτων από δείγματα 22 αρχαίων οστών αιλουροειδών, τα οποία ανακαλύφθηκαν σε 14 αρχαιολογικούς χώρους σε όλη την Κίνα και χρονολογούνται από το 3500 π.Χ. έως το 1800 μ.Χ.

Στη συνέχεια, οι επιστήμονες συνέκριναν τα αποτελέσματά τους με αρχαία και σύγχρονα γονιδιώματα γατών από όλο τον κόσμο που είχαν δημοσιευτεί προηγουμένως.

Από τα 22 άτομα, τα 14, που χρονολογούνται μεταξύ του 730 και του 1800 μ.Χ., ήταν οικιακές γάτες. Η παλαιότερη οικιακή γάτα ανακαλύφθηκε στην πόλη Τονγκουάν, ένα σημαντικό κέντρο κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού στη δυτική Κίνα. Προηγούμενη έρευνα εντόπισε μια άλλη οικιακή γάτα πιο δυτικά κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού στο Καζακστάν, που χρονολογείται μεταξύ του 775 και του 940 μ.Χ.

Οι παλαιότερες γνωστές απεικονίσεις οικιακών γατών στην Κίνα είναι ζωγραφισμένα μοτίβα σε δύο τάφους στην κεντρική Κίνα που χρονολογούνται περίπου στο 820 και 830 μ.Χ., ενώ υπάρχει και μια γραπτή αναφορά από την ίδια περίπου εποχή για την αυτοκράτειρα που χάρισε μια γάτα στους υπουργούς της (σ.σ. ωραίο δώρο για την εποχή).

Κοινή ιστορία με τις γάτες λεοπαρδάλεις για 3500 χρόνια

Αυτές οι αναφορές υποδηλώνουν ότι οι οικιακές γάτες έφτασαν στην Κίνα μέσω του Δρόμου του Μεταξιού σχετικά πρόσφατα, περίπου το 700 μ.Χ., και ως πρόσφατη εισαγωγή θεωρούνταν εξωτικά κατοικίδια και πιθανότατα διατηρούνταν μεταξύ της αρχαίας κινεζικής ελίτ, είπε η Λούο στο Live Science.

Οι γάτες ήταν συχνά λευκές, χρώμα που θεωρούνταν ιερό στα ζώα, είπε. Όλα τα παλαιότερα λείψανα ανήκαν σε γάτες – λεοπαρδάλεις, που χρονολογούνται από περίπου 5.400 χρόνια πριν έως περίπου το 150 μ.Χ.

Όταν οι ερευνητές μελέτησαν τις γάτες, συνειδητοποίησαν ότι η στενή σχέση μεταξύ των ανθρώπων και των γατών – λεοπαρδάλων δεν ήταν κάτι παροδικό και περιστασιακό, αλλά μια κοινή ιστορία που διήρκεσε πάνω από 3.500 χρόνια, είπε η Λούο.

Πρόσθεσε ότι οι γάτες – λεοπαρδάλεις στην αρχαία Κίνα μπορεί να κατείχαν κάποτε μια θέση παρόμοια με αυτή των οικιακών γατών, συνυπάρχοντας με τους ανθρώπους και κυνηγώντας μικρά τρωκτικά στα χωριά και τα χωράφια.

«Νομίζω ότι στην αρχαιότητα, οι άνθρωποι κρατούσαν τα μικρά και προσπαθούσαν να τα μεγαλώσουν για να μπορούν να κυνηγούν τρωκτικά. Δεν νομίζω ότι έχουν ποτέ εξημερωθεί πλήρως, αλλά σίγουρα είχαν μια πιο στενή σχέση με τους ανθρώπους από ό,τι οι σημερινές λεοπαρδάλεις γάτες», είπε η Λούο.

Συμβιωτική σχέση μεταξύ ανθρώπων και των γατιών αυτών

Η Εύα Μαρία Γκέιγκλ, παλαιογενετίστρια στο Ινστιτούτο Jacques Monod του Γαλλικού Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Έρευνας (CNRS), η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη, δήλωσε στο Live Science ότι τα ευρήματα αντικατοπτρίζουν τη διαδικασία εξημέρωσης των γατών στη Μεσόγειο.

«Είναι μια συμβιωτική σχέση, που εκμεταλλεύεται την ανθρώπινη θέση, και αυτό ήταν πολύ ευπρόσδεκτο από τους νεολιθικούς αγρότες, καθώς πραγματικά έπρεπε να παλέψουν με τα τρωκτικά και τα δηλητηριώδη ζώα», είπε στο Live Science. «Τέτοιες γάτες δεν ήταν εξημερωμένες με την έννοια που την αντιλαμβανόμαστε σήμερα — αυτές οι γάτες του καναπέ του σήμερα — ήταν ακόμα πραγματικές άγριες γάτες».

Τα αρχεία που συγκεντρώθηκαν μεταξύ του 5ου και του 3ου αιώνα π.Χ. στην Κίνα παρέχουν περαιτέρω αποδείξεις αυτής της σχέσης, είπε η Λούο, υποδεικνύοντας ότι οι άνθρωποι καλωσόριζαν τις άγριες γάτες στις φάρμες τους για τον έλεγχο των παρασίτων.

Αυτό σημαίνει ότι οι λεοπαρδάλεις γάτες μπορεί να είχαν μια σχέση με τους ανθρώπους που διήρκεσε περίπου 3.500 χρόνια, είπε. Ωστόσο, αυτή η σχέση τελικά έληξε και υπάρχει ένα κενό σχεδόν 600 ετών μεταξύ των τελευταίων λεοπαρδάλεων που ανακαλύφθηκαν και της πρώτης εμφάνισης των οικιακών γατών στην Κίνα.

Μετά τους πολέμους πολλών εκατονταετιών κατά τις οποίες οι καλλιέργειες μειώθηκαν στην Κίνα, με αποτέλεσμα να μειωθεί ο κυνηγότοπος των γατών λεοπαρδάλων, η τελική τους εξαφάνιση από το πλευρό του ανθρώπου ήρθε όταν οι άνθρωποι άρχισαν να εκτρέφουν κότες και έτσι οι κτηνοτρόφοι απέφυγαν τις άγριες αυτές γάτες υπέρ των οικόσιτων.