Μηνάς Παπάζογλου: «Είσαι η ελπίδα μας…»

Δέκα χρόνια πριν την παγωμένη ατμόσφαιρα της Αθήνας διαποτίζει η παθιασμένη φωνή των φοιτητών από την ταράτσα της Νομικής «Ε-λευ-θε-ρί-α». Η αντιδικτατορική Ελλάδα «ακουμπάει» στη Νομική εκείνο το βράδυ, ενώ οι σπασμωδικές ενέργειες της χούντας μαρτυρούν τον πανικό της. Λίγους μήνες πρωτύτερα (25 Οκτωβρίου 1972) το κτίριο της Νομικής (Σόλωνος και Μασσαλίας) δονείται από το δημοκρατικό, το αντιχουντικό πάθος των φοιτητών. Το τέχνασμα της χούντας για «ελεύθερες» εκλογές δίνει την ευκαιρία στους φοιτητές και αντιπαρατάσσονται ανοιχτά πλέον με τη δικτατορία.

Στο αμφιθέατρο «Ν. Πολίτη» η συνέλευση της Φιλοσοφικής. Μέσα σ’ ένα δημοκρατικό παραλήρημα ακόμη και ο διορισμένος από τη χούντα πρόεδρος του «Πλάτωνα» Δημ. Βενιέρης εξαναγκάζεται σε έγγραφη δήλωση στο προεδρείο της συνέλευσης ότι θα σεβασθεί τις αποφάσεις της. Ο επόπτης καθηγητής στην αίθουσα Ε. Μουτσόπουλος βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Οι φοιτητές προχωρούν. Απ’ τη μισάνοιχτη πόρτα του αμφιθεάτρου προβάλλει το κεφάλι του γνωστού στους φοιτητές, αστυνόμου και βασανιστή Κ. Σμαΐλη, που απευθυνόμενος στον αντιπρόεδρο της συνέλευσης φωνάζει:

— Εσένα θα σου σπάσω δυο παΐδια.

«ΤΑ ΝΕΑ», 9.3.1982, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Η συνέλευση τελειώνει. Το κτίριο της Νομικής πλημμυρισμένο από τα όργανα του «Γραφείου Πνευματικών Σχέσεων» του περιβόητου «Σπουδαστικού». Έξω, οι γύρω δρόμοι, γεμάτοι αστυφύλακες εν στολή και κάτι περίεργες φυσιογνωμίες που κρατούν αλυσίδες και απειλούν τους πάντες.

Οι φοιτητές βγαίνουν από το αμφιθέατρο. Δεκάδες απ’ αυτούς, ήδη από τις εσωτερικές σκάλες του κτιρίου, οδηγούνται στις κλούβες.

Τα μέλη του αντιχουντικού προεδρείου της συνέλευσης βλέπουν από την έδρα του αμφιθεάτρου τον Κ. Σμαΐλη και τους περί αυτόν να αδημονούν.

Στην αίθουσα ξαφνικά μπαίνει ο Μηνάς Παπάζογλου.

— Μηνά, μ’ ένα στόμα τού λένε οι φοιτητές, συνόδεψέ μας να βγούμε σώοι στη Σόλωνος. Μηνά, είσαι η ελπίδα μας…

«ΤΑ ΝΕΑ», 9.3.1982, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Δέκα χρόνια από την κατάληψη της Νομικής. Ένα ηθικό χρέος του αντιφασίστα φοιτητή, των μαύρων χρόνων της χούντας, στο συμμαχητή δημοσιογράφο, έστω και με καθυστέρηση δέκα χρόνων, σήμερα εκπληρώνεται.

Ο Μηνάς Παπάζογλου

Η απόσταση του χρόνου, το καταστάλαγμα του πάθους, η ομαλή δημοκρατική ζωή, η «μετάταξη» πολλών από τους πρωταγωνιστές των φοιτητικών αγώνων εκείνων των δύσκολων χρόνων στο δημόσιο βίο επιτρέπουν μια αντικειμενική και νηφάλια αποτίμηση της συμβολής ενός ειδικού στοιχείου, της στήλης «Νέα Γενιά» των «ΝΕΩΝ» και του υπεύθυνου συντάκτη της Μηνά Παπάζογλου, στην αντιδικτατορική φοιτητική πάλη κατά την εφταετία.

Ο ρόλος της στήλης του Μηνά Παπάζογλου, επισημαίνει σήμερα το τότε στέλεχος του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος Γ. Μαντζουράνης, ήταν ρόλος πληροφόρησης φοιτητών και λαού, συσπείρωσης των δημοκρατικών φοιτητών, μαζικοποίησης του φοιτητικού κινήματος και πολιτικοποίησης των στόχων του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος.

«Ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», 17.9.1966, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Και προσθέτει:

«Εξ ίσου σημαντική υπήρξε και η προσωπική προσφορά του φίλου και συναγωνιστή όλων μας Μηνά Παπάζογλου, που σ’ όλες τις δύσκολες στιγμές του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος προκινδύνευσε δίπλα στους δημοκράτες φοιτητές και στάθηκε όρθιος στις πιέσεις, τις προκλήσεις και τη βία της χούντας. Τα τελευταία αυτά λόγια δεν αποτελούν πράξη προσωπικής αβροφροσύνης προς τον φίλο και συναγωνιστή Μηνά Παπάζογλου, είναι η αναγνώριση και δικαίωση ενός αγωνιστή».

[…]

Η στήλη «Νέα Γενιά», συμπληρώνει ο Βαγγέλης Τσεκούρας, δικηγόρος σήμερα, φοιτητής τότε της Νομικής, που για τη δράση του «φιλοξενήθηκε» επί τετραήμερο στην ΕΣΑ, αποτέλεσε όχι ένα απλό επιβοηθητικό στοιχείο, αλλά ένα λειτουργικό κομμάτι του φοιτητικού κινήματος.

«Στον τομέα της πληροφόρησης», συνεχίζει ο κ. Τσεκούρας, «κρίσιμο σε μια εποχή γέννησης και άνδρωσης ενός κινήματος, βρήκαμε τότε δίαυλο μέσα στη στήλη του Μηνά Παπάζογλου. Η τόσο πολύτιμη είδηση, που αφορούσε τα γεγονότα που εξελίσσονταν στις διάφορες σχολές, οι ανακοινώσεις των επιτροπών αγώνα, δηλαδή οι διακηρυγμένες θέσεις των εξεγερμένων φοιτητών, εύρισκαν θέση σ’ αυτή τη στήλη, και ό,τι γραφόταν ήταν συνηθέστατα και καρπός της δικής μας συνεργασίας και συνεννόησης με τον υπεύθυνο της στήλης. Το φοιτητικό κίνημα χρησιμοποίησε τη στήλη σαν το καθημερινό του δημοσιογραφικό όργανο, φυσικά κινούμενο μέσα στις συμπληγάδες του στρατιωτικού νόμου».

[…]

Ο Μηνάς Παπάζογλου

Ο Νίκος Μπίστης, φοιτητής της Νομικής την περίοδο της χούντας, κρατούμενος στο ΕΑΤ/ΕΣΑ το 1973 και παράνομος μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου, δηλώνει τα εξής: «Η στήλη της Νέας Γενιάς έπαιξε θετικό ρόλο στην ανάπτυξη του φοιτητικού κινήματος. Θα ήθελα να σημειώσω την αγωνιστική και όχι μόνο δημοσιογραφική προσφορά του συντάκτη της στήλης Μηνά Παπάζογλου. Προσφορά που βγαίνει πολύ έξω από τα όρια της στήλης που έγραφε…»

«Ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», 5.9.1969, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

«Είναι δύσκολο να μιλώ για τον εαυτό μου» είναι η σταθερή αντίδραση του Μηνά, όταν έστω και συναδελφικά τού ζητείται να αποτιμήσει τη συμβολή της στήλης της «Νέας Γενιάς» στον αντιδικτατορικό φοιτητικό αγώνα. «Η στιγμή για την αξιοποίηση της στήλης στα πλαίσια του αντιδικτατορικού αγώνα ήρθε στις αρχές του 1972. Αγκαλιάσαμε την πρωτοπορία του φοιτητικού κινήματος, που άρχισε να ενεργεί τότε πιο έντονα και μαζικά μέσα στη νομιμότητα και την ημιπαρανομία. […] Την ώρα που το φοιτητικό κίνημα άρχισε να μαζικοποιείται και να έρχεται σε απ’ ευθείας σύγκρουση με το δικτατορικό καθεστώς, η εφημερίδα ξεπέρασε και τα πλαίσια της στήλης με μια μεγάλη έρευνα για τη σπουδάζουσα νεολαία σ’ όλα τα πανεπιστήμια της χώρας με τον τίτλο Προδομένη Νεολαία. […] Το γραφείο μου στα ΝΕΑ ήταν το αντιδικτατορικό – δημοκρατικό στέκι για τους αγωνιστές φοιτητές, ιδιαίτερα από τα τέλη 1971 με αρχές 1972 και ύστερα. Γι’ αυτό κάθε καινούργιος που ερχόταν από κει για να δώσει πληροφορίες ή ανακοινώσεις περνούσε από κρησάρα, ας πούμε. Ποτέ δεν άφηνα να μπουν στο γραφείο μου δύο ή περισσότεροι. Ένας-ένας περνούσαν μέσα, και ας είχαν έρθει μαζί για το ίδιο θέμα. Θυμάμαι ότι τον Παπαχρήστο (τον μετέπειτα εκφωνητή στον φοιτητικό σταθμό του Πολυτεχνείου) και τον Μπαλαούρα, που δεν τους γνώριζα και ήρθαν μαζί στα ΝΕΑ, τους είχα σε απόσταση επί ένα μήνα περίπου, για να σιγουρευτώ ότι είναι εντάξει. Έπρεπε δηλαδή να ελέγχουμε και τον ίσκιο μας ακόμη τότε…»

Υ.Γ.: Οι γραμμές αυτές δεν γράφονται από τον επαγγελματία δημοσιογράφο, αλλά από τον φοιτητή, που στα χρόνια της εφταετίας βρέθηκε στο αντιχουντικό μετερίζι. Τώρα, ύστερα από δέκα χρόνια, ο φοιτητής τού τότε αναθυμάται εκείνες τις σκέψεις του, που συμπυκνώνονται στα κάπως παραφρασμένα λόγια του ποιητή «Η Νέα Γενιά στάθηκε η Ελπίδα μας…»

*Άρθρο με την υπογραφή του Θανάση Αντωνόπουλου, που είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Τα Νέα» την Τρίτη 9 Μαρτίου 1982.

Ο Μηνάς Παπάζογλου, διακεκριμένος δημοσιογράφος, συγγραφέας και ποιητής, έφυγε από τη ζωή στις 17 Ιουλίου 2025, σε ηλικία 90 ετών.

«Ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», 8.5.1965, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ο Παπάζογλου, «ο Μηνάς της Καισαριανής» κατά τον Λευτέρη Παπαδόπουλο, εργάστηκε επί μακρόν στην εφημερίδα «Τα Νέα» και στον «Ταχυδρόμο» του ΔΟΛ (διακρίθηκε ιδιαίτερα στο εκπαιδευτικό ρεπορτάζ), ενώ πρόσφερε σημαντικές υπηρεσίες και στην εκπαιδευτική τηλεόραση της ΕΡΤ ως διευθυντής της.

Η κεντρική φωτογραφία του παρόντος δημοσιεύματος προέρχεται από άρθρο του Μηνά Παπάζογλου στον «Ταχυδρόμο» της 12ης Φεβρουαρίου 1966.