Εάν ταξιδεύετε συχνά και υποφέρετε από jet lag δεν είστε οι μόνοι. Το 94% των ταξιδιωτών έπειτα από πολύωρες πτήσεις μεταξύ χωρών με μεγάλη διαφορά ώρας παρουσιάζει λίγο έως πολύ συμπτώματα του φαινομένου αυτού. Ακολουθούν χρήσιμες οδηγίες και συμβουλές που θα σας δώσουν κάποια ανακούφιση και θα σας βοηθήσουν να είστε ξεκούραστοι κατά τη διάρκεια των διακοπών ή των επαγγελματικών σας υποχρεώσεων.
Εάν ταξιδεύετε συχνά και υποφέρετε από jet lag δεν είστε οι μόνοι. Το 94% των ταξιδιωτών έπειτα από πολύωρες πτήσεις μεταξύ χωρών με μεγάλη διαφορά ώρας παρουσιάζει λίγο έως πολύ συμπτώματα του φαινομένου αυτού. Ακολουθούν χρήσιμες οδηγίες και συμβουλές που θα σας δώσουν κάποια ανακούφιση και θα σας βοηθήσουν να είστε ξεκούραστοι κατά τη διάρκεια των διακοπών ή των επαγγελματικών σας υποχρεώσεων.
Το κλινικό φαινόμενο του jet lag προκαλείται από το γεγονός ότι το αεροπλάνο διασχίζει σε σύντομο χρονικό διάστημα περιοχές με διαφορετικές ωρολογιακές ζώνες. Τα τυπικά συμπτώματα του JL περιλαμβάνουν την κόπωση, τη νευρικότητα, την αϋπνία, την κεφαλαλγία, την ευερεθιστότητα και την αδυναμία συγκέντρωσης της προσοχής. Μερικοί ταξιδιώτες αναφέρουν επίσης στομαχικά ενοχλήματα, διάρροια, δυσκοιλιότητα, οίδημα στα σφυρά των ποδιών και πόνο στις αρθρώσεις. Το πρόβλημα αρχίζει, όταν η φυσιολογική αλληλουχία ημέρας και νύχτας μεταβάλλεται απότομα, μαζί με την καθιερωμένη χρονική σειρά των συνηθειών της διατροφής, του ύπνου και των άλλων δραστηριοτήτων.
Τα φυσικά επακόλουθα της παρατεταμένης παραμονής σε καθιστή θέση, καθώς και οι πολλές ώρες έκθεσης των επιβατών στον ξηρό, συνεχώς ανακυκλούμενο αέρα του αεροπλάνου εντείνουν το πρόβλημα. Το JL είναι συνήθως πιο αισθητό όταν ταξιδεύετε ανατολικά και λιγότερο όταν ταξιδεύετε δυτικά. Το ταξίδι με βόρεια ή νότια κατεύθυνση δεν επηρεάζει το βιορυθμό ύπνου-εγρήγορσης, επειδή οι ωρολογιακές ζώνες παραμένουν οι ίδιες. Ορισμένα κλινικά συμπτώματα όμως μπορεί να εμφανιστούν εξαιτίας της σωματικής και ψυχοσυναισθηματικής έντασης του ταξιδιού. Σύμφωνα με τη NASA, χρειάζεστε μία ημέρα προσαρμογής και ξεκούρασης για κάθε ωρολογιακή ζώνη που διασχίζετε. Επομένως, μια διαφορά πέντε ωρών ισοδυναμεί με πέντε ημέρες προσαρμογής στη χώρα προορισμού σας. Για να περιορίσετε την ένταση και τη διάρκεια των συμπτωμάτων του JL, μπορείτε να ακολουθήσετε τις παρακάτω συμβουλές.
Αν ξεκινήσετε το ταξίδι σας κουρασμένοι, θα εντείνετε τις επιπτώσεις από τα συμπτώματα του jet lag. Το ιδανικό είναι να έχετε κοιμηθεί αρκετές ώρες τα δύο βράδια πριν από την πτήση. (Συμβουλευτείτε τις αναλυτικές on-line οδηγίες ύπνου). Πριν επιβιβαστείτε, ρυθμίστε το ρολόι σας στην ώρα της χώρας που πρόκειται να επισκεφθείτε. Αυτό θα σας βοηθήσει να κάνετε επιλογές στις ώρες του ύπνου και των γευμάτων σας σύμφωνα με τη νέα ωρολογιακή ζώνη, προτού ακόμα φτάσετε στον προορισμό σας. Την ημέρα του ταξιδιού φορέστε άνετα ρούχα και αναπαυτικά παπούτσια. Αυτό θα σας ανακουφίσει στην περίπτωση που θα αναπτυχθεί οίδημα στα πόδια σας κατά τη διάρκεια της πτήσης, λόγω ακινησίας και μεταβολών της πίεσης στο αεροπλάνο.
Η καλή φυσική κατάσταση ενισχύει τη σωματική αντοχή και περιορίζει την ψυχοσυναισθηματική ένταση και κόπωση που προκαλούνται από το ταξίδι. Εφόσον ήδη γυμνάζεστε, θα πρέπει να συνεχίσετε να το κάνετε και κατά τη διάρκεια του ταξιδιού σας. Ακόμα και αν δεν ασκείστε σε τακτική βάση, καλό είναι να μάθετε μερικές τεχνικές τεντώματος και χαλάρωσης και να τις εφαρμόζετε όταν χρειάζεται. Στο αεροπλάνο θα πρέπει να κάνετε συχνά διαλείμματα για να τεντώνετε τα μέλη του σώματός σας, να περπατάτε στην καμπίνα και να ασκείστε ενώ κάθεστε στη θέση σας.
Ο αέρας στα αεροπλάνα είναι ξηρός και είναι πιθανόν να αφυδατωθείτε προτού ακόμα υπάρξει το αίσθημα της δίψας. Θα πρέπει λοιπόν να πίνετε αρκετό νερό, δύο ποτήρια πριν επιβιβαστείτε και ένα ή περισσότερα λίτρα κατά τη διάρκεια της πτήσης, για να περιορίσετε τα προβλήματα που οφείλονται στην αφυδάτωση, όπως η ζάλη, το αίσθημα αδυναμίας και η δυσκοιλιότητα.
Τα πλούσια γεύματα και η υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στον ύπνο και ενοχλήσεις στο στομάχι. Καλό είναι λοιπόν να τρώτε ελαφρά και να αποφεύγετε ή να περιορίζετε την κατανάλωση του καφέ.
Όταν ταξιδεύετε μην καπνίζετε, μην πίνετε μεγάλες ποσότητες αλκοολούχων ποτών και μην παίρνετε φάρμακα (ιδίως υπνωτικά χάπια) που δεν είναι απαραίτητα. Το μεγάλο υψόμετρο και η αφυδάτωση μπορεί να ενισχύσουν τη δράση οποιουδήποτε φαρμάκου.
Αν το ταξίδι σας διαρκεί ημέρες, θα πρέπει να παίρνετε υπνάκους διάρκειας μικρότερης των 45 λεπτών. Αυτοί θα περιορίσουν το αίσθημα της μέθης, το οποίο προκαλείται από το βαθύ ύπνο, και θα σας επιτρέψουν να κοιμηθείτε ευκολότερα το βράδυ. Γενικότερα, ξεκουραστείτε αρκετά στο αεροπλάνο, εάν πρόκειται να προσγειωθείτε πρωί, και προσπαθήστε να μείνετε όσο το δυνατόν περισσότερη ώρα ξύπνιοι, εάν φτάσετε βράδυ στον προορισμό σας.
Καλό θα είναι να περάσετε κάποια ώρα στο φως του ήλιου όσο το δυνατόν νωρίτερα με την άφιξή σας. Εάν ταξιδεύετε προς τα ανατολικά, θα πρέπει να εκτεθείτε στο πρωινό φως, ενώ, αν ταξιδεύετε δυτικά, στο απογευματινό φως. Αυτό θα σας βοηθήσει να εγκλιματιστείτε πιο εύκολα.
Προσαρμόστε τις ώρες των γευμάτων σας και τις άλλες καθημερινές δραστηριότητές σας στα νέα δεδομένα το συντομότερο δυνατόν μετά την άφιξή σας. Επίσης γευματίστε και κοιμηθείτε τη «σωστή» ώρα σε σχέση με τη χώρα που επισκέπτεστε, για να εναρμονίσετε το βιολογικό σας ρολόι με τις νέες συνθήκες. Εναλλακτικά, μπορείτε να προχωρήσετε σε αυτές τις αλλαγές σταδιακά, ξεκινώντας λίγες ημέρες πριν από το ταξίδι σας.
Ο οργανισμός σας αξιοποιεί τρεις παραμέτρους για να ρυθμίσει το βιολογικό σας ρολόι: το φως της ημέρας, τις ώρες φαγητού και τις ώρες ύπνου.
Εφόσον είναι δυνατόν, περιορίστε τις δραστηριότητές σας την πρώτη μέρα μετά την άφιξη στον τόπο προορισμού σας. Χαλαρώστε, μάθετε καλά το περιβάλλον σας και αυξήστε το ρυθμό της δραστηριότητάς σας έπειτα από έναν καλό βραδινό ύπνο. Όταν φτάσετε στον προορισμό σας, κάντε μια βόλτα και ασκηθείτε όσο μπορείτε, αν βέβαια το επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες. Προσπαθήστε να προσαρμοστείτε στο νέο σας πρόγραμμα και όχι να διατηρήσετε αυτό που ακολουθούσατε στη χώρα σας.
Παρά το γεγονός ότι πολλά άτομα συνηθίζουν να χρησιμοποιούν μελατονίνη για να ανακουφιστούν από την αϋπνία και τα κλινικά συμπτώματα του JL, η σκοπιμότητα της λήψης της εξακολουθεί να συζητείται στην ιατρική κοινότητα. Η μελατονίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται από το ανθρώπινο σώμα και παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του κύκλου ύπνου-εγρήγορσης. Τα συνθετικά και τα προερχόμενα από ζώα παράγωγα της μελατονίνης είναι ευρέως διαδεδομένα. Εφόσον όμως το κράτος δεν ελέγχει την παραγωγή τους, δεν υπάρχει καμία εγγύηση για την καθαρότητα και τη δραστικότητά τους. Εάν σκοπεύετε να τη χρησιμοποιήσετε, συζητήστε το και ενημερωθείτε σχετικά από τον γιατρό σας.
Οι θεραπείες με διάφορες δίαιτες που περιλαμβάνουν εναλλασσόμενες περιόδους πλούσιων γευμάτων και νηστείας, βιταμίνες και ομοιοπαθητικά δισκία, οι οποίες υποστηρίζεται ότι περιορίζουν τα κλινικά συμπτώματα του JL, δεν έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές για όλους.