in.gr > Stories > To «Λιοντάρι, η Μάγισσα και η Ντουλάπα» έκλεισε 75 χρόνια: Πώς ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος «έγραψε» τη Νάρνια
Blitzkrieg20 Οκτωβρίου 2025 | 15:34
To «Λιοντάρι, η Μάγισσα και η Ντουλάπα» έκλεισε 75 χρόνια: Πώς ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος «έγραψε» τη Νάρνια
Τον Οκτώβριο του 1950, πριν από 75 χρόνια, κυκλοφόρησε στο Ηνωμένο Βασίλειο «Το λιοντάρι, η Μάγισσα και η Ντουλάπα» με πρωταγωνιστές τέσσερα παιδιά - μια ιστορία πολύ πιο «πραγματική» απ' όσο γνωρίζαμε
Είναι μια από τις πιο αξέχαστες εικόνες της παιδικής λογοτεχνίας: ένα κορίτσι ονόματι Λούσι περνά μέσα από μια ντουλάπα και βρίσκεται ξαφνικά σε ένα παγωμένο, ασημένιο δάσος, φωτισμένο από ένα μοναχικό φανάρι. Η σκηνή μοιάζει βγαλμένη από όνειρο —και όμως, πίσω από τη μαγεία της Νάρνια κρύβεται η σκληρή πραγματικότητα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Στις 16 Οκτωβρίου 1950, πριν από 75 χρόνια, κυκλοφόρησε στο Ηνωμένο Βασίλειο «Το Λιοντάρι, η Μάγισσα και η Ντουλάπα», το πρώτο βιβλίο της σειράς «Τα χρονικά της Νάρνια». Έκτοτε έχει πουλήσει πάνω από 115 εκατομμύρια αντίτυπα και μεταφραστεί σε περίπου 60 γλώσσες, καθιερώνοντας τον Κλάιβ Στέιπλς Λιούις (C.S. Lewis) ως έναν από τους πιο αγαπημένους συγγραφείς όλων των εποχών. Όμως η έμπνευσή του δεν γεννήθηκε σε ήρεμες εποχές, αλλά μέσα στη φρίκη του πολέμου.
Από τον βομβαρδισμό του Λονδίνου στη φαντασία
«Μια φορά κι έναν καιρό υπήρχαν τέσσερα παιδιά…» — έτσι ξεκινά το βιβλίο, με μια φαινομενικά απλή πρόταση. Στην πραγματικότητα, αυτή η φράση παραπέμπει σε ένα από τα μεγαλύτερα ανθρωπιστικά εγχειρήματα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου: την Επιχείρηση «Pied Piper», τον διωγμό περίπου 1,5 εκατομμυρίου ανθρώπων από τις πόλεις της Βρετανίας για να σωθούν από τις αεροπορικές επιδρομές των Ναζί.
Ανάμεσά τους ήταν περίπου 800.000 παιδιά, τα οποία στάλθηκαν στην ύπαιθρο — συχνά μόνα τους ή με αδέλφια, σε σπίτια αγνώστων που δεν είχαν επιλεγεί με κανένα αυστηρό κριτήριο. Ορισμένα παιδιά θυμούνταν την εμπειρία ως περιπέτεια, άλλα όμως την έζησαν ως εφιάλτη, σε οικογένειες σκληρές ή αδιάφορες.
Ο ίδιος ο Λιούις, που ζούσε τότε στην Οξφόρδη, φιλοξένησε παιδιά της εκκένωσης του Λονδίνου στο σπίτι του. Ήταν εκείνα που, λένε οι βιογράφοι του, του έδωσαν την ιδέα της εισαγωγικής σκηνής: τα παιδιά που φτάνουν σ’ ένα μεγάλο εξοχικό σπίτι και ανακαλύπτουν έναν άλλο κόσμο μέσα από μια ντουλάπα.
Η πραγματικότητα πίσω από τη Νάρνια
Η λέξη «Blitz» προέρχεται από τη γερμανική λέξη Blitzkrieg, που σημαίνει «πόλεμος-αστραπή». Η Μάχη του Λονδίνου —γνωστή ως London Blitz— κράτησε από τον Σεπτέμβριο του 1940 έως τον Μάιο του 1941 και στοίχισε τη ζωή σε πάνω από 43.000 αμάχους. Ήταν η εποχή που ο φόβος, η σιωπή και η αναμονή έγιναν μόνιμο υπόστρωμα της καθημερινότητας.
Αυτή τη σιωπή, μεταφορικά, κουβαλά και η Νάρνια του Λιούις —μια γη παγωμένη, όπου η Μάγισσα έχει επιβάλει «αιώνιο χειμώνα και ποτέ Χριστούγεννα». Στον αντίποδα, το λιοντάρι Άσλαν, σύμβολο ελπίδας και θυσίας, έρχεται να σπάσει τη σιωπή και να δώσει νόημα στο χάος.
«Σταθήκαμε τυχεροί»
Στο βιβλίο, τα τέσσερα παιδιά των Πέβενσι βρίσκουν καταφύγιο σε ένα άνετο σπίτι στην εξοχή, με βιβλιοθήκες και ραδιόφωνο, και έναν ευγενικό, εκκεντρικό καθηγητή ως οικοδεσπότη. Όπως σημειώνει η λογοτεχνική ερευνήτρια Νανέτ Νόρις, «όταν ο Πίτερ λέει πως ‘σταθήκαμε τυχεροί’, το εννοεί κυριολεκτικά —πολλά άλλα παιδιά δεν είχαν αυτή την τύχη».
Οι εμπειρίες των παιδιών διέφεραν δραματικά. Όπως εξηγεί η ιστορικός Γκρέις Χάξφορντ του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ σε άρθρο του 2019, για κάποια παιδιά της πόλης η ζωή στην εξοχή υπήρξε «μια ασύγκριτη περιπέτεια». Άλλα όμως θυμούνταν «σκληρούς ή αδιάφορους οικοδεσπότες».
Η εκκένωση δοκίμασε και την αντοχή της κοινωνίας, ασκώντας τεράστια πίεση στις υπηρεσίες παιδείας και πρόνοιας, γεγονός που, όπως έγραψε ο κοινωνικός ερευνητής Ρίτσαρντ Τίτμας το 1950, «προσέθεσε στη γενικευμένη αίσθηση εκνευρισμού και απογοήτευσης».
Όταν οι αναμενόμενοι βομβαρδισμοί δεν ήρθαν αμέσως, πολλές οικογένειες θεώρησαν ότι η εκκένωση δεν άξιζε τον κόπο· μέχρι το τέλος του 1939, πάνω από 900.000 μητέρες και παιδιά είχαν επιστρέψει στα σπίτια τους.
Έτσι, πίσω από τη μαγεία του φανταστικού κόσμου, ο Λιούις έκρυψε μια τρυφερή μαρτυρία για μια ολόκληρη γενιά παιδιών που μεγάλωσε με τον ήχο των σειρήνων και τα όνειρα της ειρήνης.
Η Νάρνια παραμένει ζωντανή
Εβδομήντα πέντε χρόνια μετά, Το λιοντάρι, η μάγισσα και η ντουλάπα εξακολουθεί να συγκινεί μικρούς και μεγάλους. Δεν είναι μόνο η ιστορία μιας μαγικής χώρας —είναι και η υπόμνηση ότι ακόμη και μέσα στον χειρότερο πόλεμο, η παιδική φαντασία μπορεί να ανοίξει μια πόρτα προς την ελπίδα.