Για πρώτη φορά: Στο βήμα του ΟΗΕ ένας πρώην… τζιχαντιστής

Δεν είναι μόνο ότι ο Αχμέντ αλ-Σάρα θα είναι ο πρώτος ηγέτης της Συρίας που θα μιλήσει από το βήμα του ΟΗΕ ύστερα από 58 χρόνια, αλλά ότι θα είναι ο μοναδικός επικηρυγμένος τρομοκράτης πρώην τζιχαντιστής που θα τουν ακούσουν οι αρχηγοί κρατών του πλανήτη.

Ο Αχμέντ αλ-Σάρα -όταν είχε το ψευδώνυμο Αμπού Μοχάμεντ αλ-Τζολάνι- ήταν ο άνθρωπος που οδήγησε μια εντυπωσιακή επίθεση που ανέτρεψε τον Μπασάρ αλ-Άσαντ το 2024 και έγινε ηγέτης της Συρίας.

Έκτοτε, άλλαξε τη στρατιωτική στολή με κομψά κοστούμια, υιοθετώντας ξανά το πραγματικό του όνομα, Αχμέντ αλ-Σάρα.

Οι New York Times, κάνουν λόγο για μια συγκλονιστική μεταμόρφωση για έναν άνδρα που εξακολουθεί επισήμως να θεωρείται τρομοκράτης από τις ΗΠΑ και τον ΟΗΕ.

Ωστόσο, τα κύματα σεκταριστικής βίας στη Συρία έχουν εντείνει τις αμφιβολίες για την ικανότητα του κ. αλ-Σάρα να ελέγξει τους πιο ακραίους ακολούθους του. Αυτό επίσης δυσχεραίνει την ένταξη μεγάλων περιοχών που διοικούνται από μειονότητες υπό την εξουσία του.

Δεδομένου του παρελθόντος του που φέρνει στην επιφάνεια η αμερικανική εφημερίδα, εξηγείται σε σημαντικό βαθμό γιατί πολλοί έχουν αμφιβολίες για τον άνθρωπο που έχει εντυπωσιακό ιστορικό μεταμορφώσεων.

«Με το πέρασμα του χρόνου, βλέπουμε ότι ο αλ-Σάρα είναι λιγότερο ένας σκληροπυρηνικός ισλαμιστής που προσπαθεί να εμφανιστεί πρακτικός και περισσότερο ένας αυταρχικός που προσπαθεί να εγκαθιδρύσει μια σταθερή κυβέρνηση», είπε ο Αμερικανός διπλωμάτης Ρόμπερτ Φορντ. «Είναι κυνηγός ισχύος.»

Σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το αμερικανικό δημοσίευμα, πρόκειται για έναν ευφυή, φιλόδοξο που μεταμορφώνεται και επιβιώνει με πονηριά, γοητεία, διπλωματία και αμείλικτη αποφασιστικότητα σε μερικά από τα πιο επικίνδυνα μέρη της Μέσης Ανατολής.

Ένας απίθανος δρόμος προς τη τζιχάντ

Ο αλ-Σάρα γεννήθηκε το 1982 στη Σαουδική Αραβία σε μια μεσοαστική συριακή οικογένεια που επέστρεψε στη Δαμασκό όταν ήταν παιδί. Ο πατέρας του ήταν οικονομολόγος και η μητέρα του δασκάλα. Στο σπίτι συζητούσαν πολιτικά, αλλά δεν υπήρχε ιστορικό ισλαμιστικής εξτρεμιστικής δράσης.

Ωστόσο, εκείνος φαίνεται πήρε άλλο μονοπάτι. Περίπου στα είκοσί του πέρασε παράνομα τα σύνορα στο Ιράκ λίγο πριν την αμερικανική εισβολή το 2003. Τότε μάλιστα πυροβολούσε τα τροχόσπιτα που διέμεναν Αμερικανοί αξιωματούχοι.

Συμμετείχε με αντάρτες που αργότερα αποτέλεσαν τον πυρήνα της Αλ Κάιντα στο Ιράκ, αν και δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι διεξήγαγε μεγάλης κλίμακας μάχες.

Η μεταμόρφωση του από Σύρο πολίτη σε τζιχαντιστή στο Ιράκ ήταν η πρώτη από πολλές μεταμφιέσεις, όπως αναφέρουν οι New York Times, καταφέρνοντας να εξαπατήσει πολλούς κατά τη διάρκεια των έξι ετών του στη ιρακινές φυλακές. Οι αμερικανικές και ιρακινές αρχές ποτέ δεν αντιλήφθηκαν ότι ήταν Σύρος, σύμφωνα με ιρακινά αρχεία.

Όταν απελευθερώθηκε στις 13 Μαρτίου 2011, λίγες μέρες αργότερα ξεκίνησαν αντιεξουσιαστικές διαδηλώσεις στη Συρία εμπνευσμένες από την Αραβική Άνοιξη, την πρώτη σπίθα του εμφυλίου που θα τον έφερνε πίσω στη Συρία.

2011 – Έχει τη δικιά του τζιχαντιστική οργάνωση

Στα τέλη του 2011, ο αλ-Σάρα και μερικοί σύντροφοί του πέρασαν κρυφά στη Συρία για να δημιουργήσουν μια νέα τζιχαντιστική οργάνωση στον επιταχυνόμενο εμφύλιο.

Πριν φύγει από το Ιράκ, στράφηκε στον Αμπού Μπακρ αλ-Μπαγκντάντι, που γνώριζε από τη φυλακή και που είχε γίνει ηγέτης της Αλ Κάιντα στο Ιράκ. Ο Ιρακινός του έδωσε περίπου 50.000 δολάρια για να επεκτείνει την Αλ Κάιντα στη Συρία, έχει πει ο ίδιος ο κ. αλ-Σάρα.

Η νέα του οργάνωση, το Μέτωπο αλ-Νούσρα, έκανε αισθητή την παρουσία της στις αρχές του 2012 στέλνοντας βομβιστές αυτοκτονίας να επιτεθούν σε προσωπικό ασφαλείας στις μεγαλύτερες πόλεις της Συρίας, σκοτώνοντας εκατοντάδες ανθρώπους.

Τότε, οι περισσότεροι Σύριοι αντάρτες θεωρούσαν τον αγώνα τους εξέγερση κατά μιας βίαιης δικτατορίας. Ωστόσο, όπως αναφέρουν οι New York Times, το Μέτωπο αλ-Νούσρα πρόσθεσε τις τακτικές βίαιου τζιχαντισμού και επιδίωκε να επιβάλει την αυστηρή ερμηνεία του Ισλάμ ως νόμο.

Ρήγμα με το Ισλαμικό Κράτος, αλλά παραμένει εξτρεμιστής

Ωστόσο εμφανίστηκε ρήγμα με τον ιρακινό προστάτη του, που το 2013 δημιούργησε το Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και τη Συρία (ISIS). Ο αλ-Σάρα αρνήθηκε να ενσωματώσει το Μέτωπο αλ-Νούσρα σε αυτό.

 «Δεν επιδιώκουμε να κυβερνήσουμε τη χώρα», είπε στην πρώτη του τηλεοπτική συνέντευξη στο αλ-Τζαζίρα το 2013. «Επιδιώκουμε ο νόμος του Θεού να κυριαρχήσει στη χώρα».

Οι δυνάμεις του εγκαταστάθηκαν στην επαρχία Ιντλίμπ, μια φτωχή γωνιά της βορειοδυτικής Συρίας. Εκεί συνέτριψαν άλλες φατρίες ανταρτών, συμπεριλαμβανομένων κάποιων που υποστηρίζονταν από την Ουάσινγκτον.

Ομάδες για τα δικαιώματα και Σύροι ακτιβιστές τους κατηγόρησαν για δολοφονίες και κρατήσεις αντιπάλων, και βίντεο στο διαδίκτυο έδειχναν εκτελέσεις γυναικών που τους κατηγορούσαν για πορνεία. Ήταν σκληροί απέναντι σε θρησκευτικές μειονότητες, που θεωρούσαν αιρετικές.

Απαγόρεψαν στους Χριστιανούς της Ιντλίμπ να εμφανίζουν σταυρούς ή να χτυπούν τις καμπάνες των εκκλησιών, και μαζί με άλλους αντάρτες κατέσχεσαν χριστιανικά σπίτια και χωράφια.

Στροφή από τον εξτρεμισμό

Περίπου το 2017 άρχισαν από την πλευρά αλ-Σάρα κάποιες κινήσεις συμφιλίωσης με τους Χριστιανούς, όπως αναφέρει το αμερικανικό δημοσίευμα. Το 2022, ο κ. αλ-Σάρα ζήτησε συγγνώμη από τον πάστορα και από άλλους Χριστιανούς, εκφράζοντας την ελπίδα να γυρίσουν σελίδα, είπε ο πάστορας, που είναι τώρα επίσκοπος του Χαλεπίου. Πολλά από τα ακίνητα των Χριστιανών έχουν από τότε επιστραφεί.

Η συμφιλίωση του κ. αλ-Σάρα με τους Χριστιανούς της Ιντλίμπ ήταν μέρος μιας ευρύτερης στροφής μακριά από τον εξτρεμισμό. Η ομάδα του σταμάτησε τις επιθέσεις αυτοκτονίας και επαναπροσδιόρισε τον αγώνα της κατά της δικτατορίας με πιο εθνικούς όρους.

Σε αυτή την μετριοπαθή πορεία, φέρεται να τον προώθησε η Τουρκία, καθώς ήρθε νωρίς σε επαφή μαζί του, σύμφωνα με αξιωματούχους που επικαλούνται οι Nyw York Times.

Ο πόλεμος της Συρίας ήταν εφιάλτης για την Τουρκία, καθώς ώθησε εκατομμύρια πρόσφυγες στο έδαφός της και δημιούργησε καταφύγιο κατά μήκος του νότιου συνόρου για τζιχαντιστές, συμπεριλαμβανομένου του Μετώπου αλ-Νούσρα.

Μέχρι το 2013, οι τουρκικές υπηρεσίες πληροφοριών είχαν αναπτύξει δεσμούς με τον αλ-Σάρα. Για να σταθεροποιήσει την περιοχή, η Τουρκία αναζήτησε έναν Σύρο εταίρο, και ο αλ-Σάρα φάνηκε ο πιο ικανός, σύμφωνα με πηγές πάντα των New York Times. Έτσι οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες αύξησαν την υποστήριξή τους προς αυτόν ενθαρρύνοντάς τον να απομακρυνθεί από τον εξτρεμισμό.

Με τον καιρό, ο αλ-Σάρα χρησιμοποίησε την αυξανόμενη ισχύ του στην Ιντλίμπ για να πολεμήσει ή να περιορίσει εξτρεμιστές, ενώ τμήματα της ομάδας του παρείχαν πληροφορίες που βοήθησαν ξένες υπηρεσίες πληροφοριών να κυνηγήσουν την Αλ Κάιντα και το ISIS, σύμφωνα με νυν και πρώην αξιωματούχους.

Τι πραγματικά θέλει

Ωστόσο, το αμερικανικό δημοσίευμα, υπογραμμίζει ότι οι πολλές του μεταμορφώσεις του αλ-Σάρα τροφοδότησαν ερωτήματα για το τι πιστεύει αληθινά και πώς σκοπεύει να ηγηθεί μιας χώρας που αναδύεται από τα ερείπια ενός 13ετούς εμφυλίου.

Τα κύματα σεκταριστικής βίας στη Συρία έχουν εντείνει τις αμφιβολίες για την ικανότητα του αλ-Σάρα να ελέγξει τους πιο ακραίους ακολούθους του. Αυτό επίσης δυσχεραίνει την ένταξη μεγάλων περιοχών που διοικούνται από μειονότητες υπό την εξουσία του.

Μπορεί να κέρδισε υποστήριξη από τις ΗΠΑ και άλλες δυνάμεις, επιδιώκοντας καλές σχέσεις με γείτονες, ωστόσο, η πρόσφατη σεκταριστική βία έχει στιγματίσει τη φήμη του. Χιλιάδες έχουν σκοτωθεί σε επιθέσεις που, σύμφωνα με ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τον ΟΗΕ, συμμετείχαν οι δυνάμεις ασφαλείας του.

Συγκέντρωσε την εξουσία στα χέρια του και αυτών που του είναι πιστοί, προκαλώντας ανησυχίες για το αν πραγματικά θέλει να δημιουργήσει κυβέρνηση που να εκπροσωπεί όλες τις διαφορετικές μειονοτικές ομάδες της Συρίας ή εάν έχει ως στόχο να γίνει ο νέος ισχυρός άνδρας, σημειώνουν οι New York Times.