Ουκρανία: Ο Ζελένσκι αποκαθιστά τις αρχές κατά της διαφθοράς μετά από πολυήμερες διαδηλώσεις

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι υπέγραψε νόμο που ψηφίστηκε από το κοινοβούλιο στις 31 Ιουλίου και αποκαθιστά την ανεξαρτησία των δύο κύριων φορέων καταπολέμησης της διαφθοράς, μετά από μια ψηφοφορία που παρακολουθήθηκε με μεγάλο ενδιαφέρον, όπως αναφέρει η Kyiv Independent.

Στην πρώτη ψηφοφορία που μεταδόθηκε ζωντανά από την έναρξη της πλήρους εισβολής της Ρωσίας, 331 βουλευτές ενέκριναν το νομοσχέδιο σε δύο διαδοχικές αναγνώσεις, χωρίς καμία αρνητική ψήφο. Ο νέος νόμος δημοσιεύθηκε στην επίσημη εφημερίδα του κοινοβουλίου Holos Ukrainy, πράγμα που σημαίνει ότι θα τεθεί σε ισχύ την επόμενη μέρα, την 1η Αυγούστου.

Ο νόμος ανατρέπει τη νομοθεσία που ψηφίστηκε την περασμένη εβδομάδα και που ουσιαστικά ήρε την ανεξαρτησία του Εθνικού Γραφείου Καταπολέμησης της Διαφθοράς (NABU) και της Εξειδικευμένης Εισαγγελίας Καταπολέμησης της Διαφθοράς (SAPO), δύο οργανισμών που ιδρύθηκαν στο πλαίσιο των μετα-EuroMaidan μεταρρυθμίσεων κατά της διαφθοράς.

«Θέλω να ευχαριστήσω όλους τους νομοθέτες για την ψήφιση του νομοσχεδίου μου, που τώρα είναι νόμος. Μόλις υπέγραψα το έγγραφο και το κείμενο θα δημοσιευτεί αμέσως», δήλωσε ο Ζελένσκι στο κανάλι του στο Telegram. «Υπάρχουν εγγυήσεις για την ορθή και ανεξάρτητη λειτουργία των φορέων κατά της διαφθοράς και όλων των αρχών επιβολής του νόμου του κράτους μας».

Οι αντιδράσεις εναντίον της κυβέρνησης Ζελένσκι ήταν άμεσες

Το αρχικό αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο, το οποίο προωθήθηκε γρήγορα από τους νομοθέτες του Ζελένσκι και υπογράφηκε από τον πρόεδρο στις 22 Ιουλίου, προκάλεσε μαζικές διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα και αντίδραση από τους διεθνείς εταίρους της Ουκρανίας.

Μετά την αρνητική αντίδραση στο εξωτερικό και στο εσωτερικό, ο Ζελένσκι πρότεινε ένα νέο νομοσχέδιο μόλις δύο ημέρες αργότερα για την αποκατάσταση της ανεξαρτησίας των οργάνων καταπολέμησης της διαφθοράς.

Το Κέντρο Δράσης κατά της Διαφθοράς της Ουκρανίας (AntAC), ένα όργανο εποπτείας, υποστήριξε την πρωτοβουλία του Ζελένσκι, λέγοντας ότι θα «αποκαταστήσει τις αρχές που είχαν προηγουμένως καταργηθεί από τη Βερχόβνα Ράντα (σ.σ. Ουκρανικό Κοινοβούλιο)».

Ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη διεύρυνση, Γκιγιόμ Μερσιέ, δήλωσε ότι με την ψηφοφορία, η Βερχόβνα Ράντα αποκατέστησε βασικές εγγυήσεις που διασφαλίζουν την ανεξαρτησία των φορέων καταπολέμησης της διαφθοράς.

«Κατά την άποψή μας, ο νόμος αντιμετωπίζει τις βασικές προκλήσεις για την ανεξαρτησία της NABU και της SAPO. Ωστόσο, θα πρέπει να ελέγξουμε το τελικό κείμενο», δήλωσε ο Μερσιέ. Ο Μερσιέ πρόσθεσε ότι η ΕΕ αναμένει από την Ουκρανία να «εκπληρώσει γρήγορα αυτές τις δεσμεύσεις και να λάβει αποφασιστικά μέτρα για το κράτος δικαίου».

Γιατί ο νόμος της περασμένης εβδομάδας ήταν αμφιλεγόμενος;

Ο νόμος της περασμένης εβδομάδας επέκτεινε την εξουσία του γενικού εισαγγελέα σε υποθέσεις που χειρίζεται η SAPO και η NABU. Επιπλέον, επέτρεπε στον γενικό εισαγγελέα να εκδίδει δεσμευτικές οδηγίες προς τη NABU, να αναθέτει υποθέσεις εκτός της υπηρεσίας και να εκχωρεί την εξουσία της SAPO σε άλλους εισαγγελείς. Ουσιαστικά έπαυε το αυτοδιοίκητο και η ανεξαρτησία της αρχής.

Ακτιβιστές κατά της διαφθοράς και βουλευτές της αντιπολίτευσης δήλωσαν ότι οι αλλαγές αυτές κατάργησαν τις διασφαλίσεις που προστατεύουν και τους δύο φορείς από πολιτικές παρεμβάσεις, ενώ οι υποστηρικτές του νομοσχεδίου ισχυρίστηκαν ότι στόχος του ήταν η καταπολέμηση της υποτιθέμενης ρωσικής επιρροής εντός των οργανισμών.

Μετά την ψήφιση του νόμου, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες κάλεσαν τον Ζελένσκι να τονίσει τη σημασία της υποδομής για την καταπολέμηση της διαφθοράς, μια βασική προϋπόθεση για τις προσπάθειες ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσε επίσης μια ιδιωτική προειδοποίηση προς το Κίεβο, αναφέροντας ότι η αποτυχία ανατροπής της αμφιλεγόμενης νομοθεσίας θα μπορούσε να οδηγήσει στην αναστολή ορισμένων προγραμμάτων χρηματοδότησης, σύμφωνα με τα ουκρανικά μέσα ενημέρωσης.

Η Ουκρανία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ξένη βοήθεια εν μέσω του πλήρους πολέμου της Ρωσίας. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν διαθέσει 180 δισεκατομμύρια δολάρια σε οικονομική, στρατιωτική και ανθρωπιστική βοήθεια προς τη χώρα που έχει καταστραφεί από τον πόλεμο από το 2022.

The Rada corrected last week’s damaging vote undermining NABU’s & SAPO’s independence. Today’s law restores key safeguards, but challenges remain.

The EU supports 🇺🇦 citizens’ demands for reform.

Upholding fundamental values & fighting corruption must remain the priority.

— Marta Kos (@MartaKosEU) July 31, 2025

Η ΕΕ έχει ήδη χαιρετίσει το τελευταίο νομοσχέδιο που ανατρέπει τη μεταρρύθμιση

«Η (Βερχόβνα) Ράντα διόρθωσε την καταστροφική ψηφοφορία της περασμένης εβδομάδας που υπονόμευε την ανεξαρτησία της NABU και της SAPO», δήλωσε η Μάρτα Κοσ, επίτροπος της ΕΕ για τη διεύρυνση. «Ο σημερινός νόμος αποκαθιστά βασικές διασφαλίσεις, αλλά οι προκλήσεις παραμένουν».

Τι λένε οι Ουκρανοί βουλευτές της κυβέρνησης

Την ψηφοφορία της 31ης Ιουλίου στο κοινοβούλιο προηγήθηκαν δηλώσεις τόσο των αντιπάλων όσο και των υποστηρικτών της μεταρρύθμισης της περασμένης εβδομάδας, καθώς και μια σωματική διαμάχη μεταξύ μιας ομάδας νομοθετών.

Ο Ντμίτρο Κοστιούκ, βουλευτής της κοινοβουλευτικής ομάδας «Υπηρέτης του Λαού» του Ζελένσκι, ο οποίος ψήφισε υπέρ του αμφιλεγόμενου νομοσχεδίου στις 22 Ιουλίου, ισχυρίστηκε ότι αυτός και οι συνάδελφοί του δέχθηκαν πιέσεις για να το υποστηρίξουν. Ανακοίνωσε επίσης ότι αποχωρεί από την κοινοβουλευτική ομάδα του Ζελένσκι σε ένδειξη διαμαρτυρίας.

«Υπάρχουν πολλά ερωτήματα σχετικά με το έργο της NABU και της SAPO, αλλά η δημιουργία μιας υποδομής για την καταπολέμηση της διαφθοράς ήταν το κύριο αποτέλεσμα της Επανάστασης του EuroMaidan», δήλωσε.

Νωρίτερα, ένας βουλευτής του κόμματος «Υπηρέτης του Λαού» δήλωσε στο Kyiv Independent υπό τον όρο της ανωνυμίας ότι τα περισσότερα μέλη του κόμματος — χωρίς να κατανοούν πλήρως τις λεπτομέρειες — πίστευαν ότι το νομοσχέδιο της 22ας Ιουλίου προήλθε από τον πρόεδρο και είχε συντονιστεί με τους εταίρους των ΗΠΑ και της Ευρώπης.

Τι αναφέρει βουλευτής της αντιπολίτευσης

Ο Γιάροσλαβ Γιουρτσίσιν, βουλευτής της αντιπολίτευσης για το κόμμα Holos, δήλωσε ότι η σημερινή ψηφοφορία είναι «μόνο το πρώτο βήμα προς την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του κοινού στην κυβέρνηση».

Μιλώντας στο Kyiv Independent μετά την ψηφοφορία, ο Γιουρτσίσιν σημείωσε ότι οι εκλογές είναι ο συνήθης τρόπος για την «αποκατάσταση της εμπιστοσύνης» στις δημοκρατίες, αλλά υπό το στρατιωτικό νόμο που επιβλήθηκε λόγω του πολέμου της Ρωσίας, δεν μπορούν να διεξαχθούν.

«Η εμπιστοσύνη του κοινού στην κυβέρνηση θα ενισχυθεί με την παραπομπή των κορυφαίων υποθέσεων διαφθοράς στα δικαστήρια και τον τερματισμό της πίεσης στα μέσα ενημέρωσης και τους ακτιβιστές της κοινωνίας των πολιτών, όπως στην περίπτωση του Βιτάλι Σαμπούνιν», δήλωσε ο Γιουρτσίσιν.

Ο Σαμπούνιν είναι ο κορυφαίος ακτιβιστής κατά της διαφθοράς στην Ουκρανία και συνιδρυτής της AntAC, ο οποίος αντιμετωπίζει κατηγορίες για απάτη και στρατιωτική αποφυγή, μια κατηγορία που η ομάδα του απέρριψε ως πολιτική εκδίκηση.

«Χρειαζόμαστε ενότητα για να νικήσουμε τη Ρωσία. Αλλά δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική ενότητα μεταξύ της κοινωνίας και της κυβέρνησης αν η κυβέρνηση επικεντρώνεται σε κλειστές συμφωνίες αντί να υπερασπίζεται το δημόσιο συμφέρον», πρόσθεσε ο Γιουρτσίσιν.