Είναι αξιόπιστες οι εφαρμογές και τα wearables που παρακολουθούν τον ύπνο μας;

Οι περισσότεροι εξ ημών που έχουμε ένα έξυπνο ρολόι, έχουμε μπει στη διαδικασία να ελέγξουμε τα στατιστικά που μας δίνει για τα βήματα που έχουμε κάνει μέσα στην ημέρα ή για την ποιότητα του ύπνου μας. Σε κάθε περίπτωση η τεχνολογία έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας, με δυναμική παρουσία στον τομέα της ευεξίας και της υγείας, προσφέροντας συμβουλές και ένα εργαλείο παρακολούθησης της φυσικής μας κατάστασης.

Τα ποιο γνωστά από αυτά είναι οι εφαρμογές και τα έξυπνα wearables που καταγράφουν τα μοτίβα ύπνου, όπως τα smartwatches, τα fitness trackers και εφαρμογές κινητών τηλεφώνων που επικαλούνται ότι μπορούν να αναλύσουν τη διάρκεια και την ποιότητα του ύπνου μας, προσφέροντας χρήσιμες πληροφορίες για τη βελτίωση της ζωής μας.

Είναι σε θέση όμως να το κάνουν αυτό; Πόσο ακριβείς και αξιόπιστες είναι αυτές οι συσκευές ώστε να μπορούν πραγματικά να αντικαταστήσουν τις κλασικές ιατρικές μεθόδους διάγνωσης διαταραχών ύπνου;

Γνωρίζετε πώς λειτουργούν οι έξυπνες συσκευές παρακολούθησης ύπνου;

Αυτές οι εφαρμογές και τα wearables συνήθως χρησιμοποιούν μια σειρά από αισθητήρες για να καταγράψουν δεδομένα που σχετίζονται με τον ύπνο. Αυτά για παράδειγμα είναι τα επιταχυνσιόμετρα που ανιχνεύουν τις κινήσεις του σώματος και υπολογίζουν τα στάδια ύπνου (ελαφρύς, βαθύς, REM). Υπάρχουν επίσης οι οπτικοί αισθητήρες καρδιακού παλμού που μετρούν τη μεταβλητότητα του καρδιακού ρυθμού (η οποία συσχετίζεται με τα διάφορα στάδια ύπνου). Υπάρχουν ακόμα και τα μικρόφωνα και η ανάλυση ήχου σε ορισμένες εφαρμογές που χρησιμοποιούν το μικρόφωνο του κινητού για να ανιχνεύσουν ροχαλητό ή άλλους ήχους που παράγονται κατά τη διάρκεια του ύπνου. Στη συνέχεια, όλα αυτά τα δεδομένα αναλύονται μέσω αλγορίθμων που εκτιμούν τη μορφή και δομή του ύπνου του χρήστη, παρέχοντας γραφήματα και συμβουλές για τη βελτίωση της ποιότητάς του.

Και αν όλα τα παραπάνω ισχύουν, τότε υπάρχει λόγος για περιορισμούς;

Δεν γνωρίζουμε για το μέλλον, για την ώρα πάντως η τεχνολογία αυτών των συσκευών δεν έχει φτάσει σε επίπεδα που μπορούν να αντικαταστήσουν την κλασική ιατρική εξέταση. Οι περισσότερες εμπορικές συσκευές δεν είναι ιατρικές, που σημαίνει ότι δεν έχουν εγκριθεί από τους αρμόδιους φορείς (όπως ο FDA ή ο ΕΜΑ), που σημαίνει ότι τα αποτελέσματά τους δεν μπορούν να θεωρηθούν έγκυρα διαγνωστικά εργαλεία.

Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι αρκετές φορές δεν εκτιμούν σωστά τη διάρκεια του βαθύ ύπνου, καθότι βασίζονται αποκλειστικά στις κινήσεις και τον καρδιακό ρυθμό που δεν είναι οι απόλυτα ακριβείς δείκτες για τον καθορισμό των σταδίων ύπνου. Επιπλέον, το πόσο σφιχτά μπορεί να έχεις δέσει το ρολόι, η θερμοκρασία του δέρματος ή ακόμα και οι θέσεις ύπνου μπορεί να επηρεάσουν τις καταγραφές, οδηγώντας σε λανθασμένα αποτελέσματα. Η αναξιοπιστία τους γίνεται ακόμα πιο εμφανής όταν δύο διαφορετικά wearables (ή εφαρμογές) μπορούν να δώσουν πολύ διαφορετικά αποτελέσματα για το ίδιο άτομο, την ίδια νύχτα.

Οπότε, τι κάνουμε;

Αυτά τα εργαλεία παρακολούθησης μπορούν να μας βοηθήσουν να αποκτήσουμε μία γενικότερη εικόνα των συνηθειών μας στον ύπνο αλλά σε καμία περίπτωση να αντικαταστήσουν τις κλινικές εξετάσεις σε ένα κέντρο ύπνου. Με άλλα λόγια, είναι χρήσιμα ως εργαλεία αυτοπαρατήρησης, προκειμένου όταν κάποιος παρατηρήσει κάποιες απότομες αλλαγές στα δεδομένα τους να συμβουλευτεί έναν ειδικό για περαιτέρω αξιολόγηση.

Τα εργαλεία αυτά είναι εύκολα στη χρήση, μη επεμβατικά και μπορούν να βοηθήσουν στην υιοθέτηση καλύτερων συνηθειών ύπνου. Απλά δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι τα δεδομένα τους δεν είναι απόλυτα ακριβή, δεν αντικαθιστούν την ιατρική εξέταση και δεν μπορούν για παράδειγμα να ανιχνεύσουν σύνθετες διαταραχές του ύπνου.

Άρα; Άρα μπορούμε να τα χρησιμοποιούμε για την κατανόηση των γενικών μοτίβων του ύπνου μας και αν παρατηρήσουμε περίεργες αλλαγές, τότε να γίνουν το καμπανάκι για να πάμε στον ειδικό. Αν αντιμετωπίζετε όμως σοβαρές διαταραχές ύπνου όπως χρόνια αϋπνία, έντονο ροχαλητό ή ακόμα και υπνηλία μέσα στην ημέρα, η καλύτερη λύση είναι να συμβουλευτείτε ένα κέντρο ύπνου.