Οι πρόωρες εκλογές στη Γερμανία δεν είναι δημοψήφισμα για τον Σολτς, αλλά για ένα ολόκληρο δημοκρατικό σύστημα

Σίγουρα δεν ήταν μία από εκείνες τις μάλλον ανούσιες συζητήσεις στην Γερμανία, για τις οποίες η Bundestag, το γερμανικό κοινοβούλιο είναι γνωστό, σημειώνουν καυστικά τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης, τονίζοντας πως την περασμένη Δευτέρα, ο Όλαφ Σολτς και οι αμφισβητίες του, το μόνο που έκαναν ήταν να εκτοξεύουν προσβολές ο ένας στον άλλον.

Ήταν η τελευταία ημέρα της κυβέρνησης συνασπισμού του Σολτς και ο ίδιος έχασε την ψήφο εμπιστοσύνης που είχε ζητήσει, γεγονός που σημαίνει ότι η χώρα οδεύει προς πρόωρες ομοσπονδιακές εκλογές στις 23 Φεβρουαρίου 2025.

Κανονικά, μια τέτοια ψηφοφορία είναι απλώς μια τεχνική λεπτομέρεια που απαιτείται από το γερμανικό σύνταγμα. Έχει χρησιμοποιηθεί από σοσιαλδημοκράτες και συντηρητικούς πολλές φορές στο παρελθόν, για να φτάσουν σε πρόωρες εκλογές, όπως σημειώνει στον βρετανικό The Guardian αρθρογράφος της σημαντικής εβδομαδιαίας εφημερίδας Die Zeit

Αλλά αυτή τη φορά ήταν διαφορετικά. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, ο Γερμανός καγκελάριος επέπληξε τους πρώην εταίρους του στον συνασπισμό, τους Ελεύθερους Δημοκράτες: τους έλειπε η «ηθική ωριμότητα» που απαιτείται για δημόσια αξιώματα, ανέφερε.

Η Γερμανία βρίσκεται σε σοβαρή οικονομική κρίση

Ο αρχηγός της συντηρητικής αντιπολίτευσης και πιθανός επόμενος καγκελάριος, Φρίντριχ Μερτς, αποκάλεσε τον Ρόμπερτ Χάμπεκ των Πρασίνων «πρόσωπο της οικονομικής κρίσης» και τον Σολτς «παγκόσμια ντροπή» για την Γερμανία. Ο Σολτς, με τη σειρά του, απάντησε αργότερα σε τηλεοπτική συνέντευξη υποτιμώντας τον Μέρτς και αποκαλώντας τον «Fritz, ο οποίος είναι γνωστός για τις ανοησίες που λέει!».

Οι προσωπικές προσβολές αυτού του τύπου ήταν απαγορευμένες στη Γερμανία. Αλλά τώρα η γερμανική δημοκρατία δέχεται πρωτοφανή πίεση από μέσα και από έξω. Η απώλεια της ευπρέπειας στο άτυπο ντιμπέιτ της Δευτέρας αποτελεί απόδειξη αυτού. Η πιο ισχυρή χώρα της ευρωπαϊκής ηπείρου μπορεί να οδεύει προς μια δοκιμασία πιο σκληρή από οτιδήποτε άλλο μετά την επανένωση της χώρας πριν από τρεις και πλέον δεκαετίες.

Η Γερμανία βρίσκεται σε σοβαρή οικονομική κρίση, που προκαλείται από τις υψηλές τιμές της ενέργειας και τις κακές αποφάσεις της διοίκησης. Οι άλλοτε κραταιές αυτοκινητοβιομηχανίες, όπως η Volkswagen, σχεδιάζουν να απολύσουν χιλιάδες ανθρώπους. Το καμάρι της γερμανικής μηχανικής μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπο με ένα γεγονός σε επίπεδο εξαφάνισης, όταν ο πλήρης αντίκτυπος των κινεζικών εισαγωγών ηλεκτρικών οχημάτων χτυπήσει την ευρωπαϊκή αγορά. Εάν η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία πληγεί από τον ανταγωνισμό της Κίνας – μέχρι στιγμής, η σημαντικότερη εξαγωγική αγορά για τα γερμανικά προϊόντα – θα πρόκειται για μια ιστορική ανατροπή με βαθιές πολιτικές και ψυχολογικές επιπτώσεις.

Η ακροδεξιά και η αριστερά είναι κατά της υποστήριξης της Ουκρανίας

Είναι αλήθεια ότι η Γερμανία άλλαξε ριζικά πορεία από τον μεταπολεμικό ειρηνισμό, αφού πιάστηκε «στα πράσα» από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Αλλά τώρα, ενώ η Ρωσία κερδίζει σιγά-σιγά έδαφος στην ανατολική Ουκρανία, οι ακροδεξιοί και οι αριστεροί στη Γερμανία ηγούνται μιας αντίδρασης κατά της υποστήριξης της ουκρανικής πολεμικής προσπάθειας. Το ακροδεξιό AfD θέλει να τερματίσει τις παραδόσεις όπλων και να παραχωρήσει τη νίκη στον Βλαντίμιρ Πούτιν. Στις δημοσκοπήσεις συγκεντρώνει 18%, στη δεύτερη θέση και μπροστά από το SPD του Σολτς.

Το νέο ακροαριστερό BSW είναι εξίσου φιλορωσικό, αντι-ουκρανικό, αντι-νατοϊκό, αντι-ΕΕ και αντιμεταναστευτικό. Είναι αβέβαιο αν η «Bündnis Sahra Wagenknecht» (η συμμαχία πήρε το όνομά της από την ιδρύτριά της, Sahra Wagenknecht) μπορεί να ξεπεράσει το όριο του 5% που απαιτείται για να μπει στην Bundestag, αλλά έχει ήδη αλλάξει τον δημόσιο διάλογο.

Με την BSW, υπάρχει μια νέα αριστερή γεύση στο μενού της γερμανικής κομματικής πολιτικής. Είναι ενδιαφέρον ότι τόσο τα δεξιά όσο και τα αριστερά άκρα πρόκειται να επωφεληθούν από μια δεύτερη θητεία Τραμπ. Συμμερίζονται τα αισθήματά του κατά των «ελίτ», του ελεύθερου εμπορίου, των «παγκοσμιοποιητών», των κυρίαρχων μέσων ενημέρωσης και θεσμών όπως το ΝΑΤΟ.

Θα βρεθεί χωρίς κυβέρνηση η Γερμανία όταν ο Τραμπ επιστρέψει στο Λευκό Οίκο;

Οι επόμενες γερμανικές εκλογές είχαν προγραμματιστεί για τον Σεπτέμβριο του 2025. Η πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, μετά την κατάρρευση του συνασπισμού του Σολτς τον περασμένο μήνα, σημαίνει ότι η Γερμανία αντιμετωπίζει την επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο χωρίς κυβέρνηση. Ανάλογα με το αποτέλεσμα και τις επακόλουθες διαπραγματεύσεις, μπορεί να χρειαστεί να περάσει ο Μάιος ή ο Ιούνιος μέχρι να σχηματιστεί νέος συνασπισμός στο Βερολίνο.

Πρόκειται για μια ανεπανόρθωτη καταστροφή, αν αναλογιστεί κανείς την εξίσου εύθραυστη κατάσταση στην Γαλλία, τη δεύτερη σημαντικότερη οικονομία της Ευρώπης. Σε περίπτωση αποτυχίας της νέας κυβέρνησης Μπαϊρού, η Γαλλία θα μπορούσε να οδηγηθεί σε μια πλήρη συνταγματική κρίση, που θα κατέστρεφε μια για πάντα την προεδρία του Εμανουέλ Μακρόν. Και αυτό σίγουρα θα αύξανε τις πιθανότητες η Μαρίν Λεπέν να εκπληρώσει το όνειρό της να γίνει η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της Γαλλίας.

Η Ευρώπη χωρίς ηγέτη

Με το Βερολίνο και το Παρίσι να κάνουν κύκλους, η Ευρώπη παρασύρεται χωρίς ηγέτη, ενώ το μέλλον της ηπείρου κρέμεται από μια κλωστή. Ο Τραμπ έχει υποσχεθεί να πλήξει την Γερμανία με εξοντωτικούς δασμούς. Έχει απειλήσει να αποσύρει τις ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ και έχει ορκιστεί να «φέρει την ειρήνη στην Ουκρανία» μέσα σε 24 ώρες από την ανάληψη των καθηκόντων του.

Θα είναι οι Ευρωπαίοι ηγέτες θεατές, ενώ ο πρόεδρος των ΗΠΑ επιβάλλει μια μη βιώσιμη ειρήνη στην Ουκρανία; Ποτέ δεν υπήρξε μεγαλύτερη ανάγκη για μια ενιαία ευρωπαϊκή θέση από ό,τι μπροστά σε αυτές τις προκλήσεις, τονίζουν τα γερμανικά ΜΜΕ, σημειώνοντας ωστόσο ότι ποτέ άλλοτε η προοπτική αυτή δεν φάνηκε πιο… άπιαστη.

Ωστόσο, δεν είναι όλα ζοφερά. Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει προκαλέσει την  – εκ μέρους του Πούτιν – ανεπιθύμητη συνέπεια της μετατόπισης του κέντρου βάρους στην Ευρώπη προς τα βορειοανατολικά. Η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής έχουν γίνει μοχλοί μιας πιο δυναμικής ευρωπαϊκής στάσης ασφαλείας στην ανατολική πλευρά της, μαζί με την Σουηδία, την Φινλανδία και την Τσεχική Δημοκρατία. Αυτές οι μικρότερες χώρες είναι τώρα οι νέοι Ευρωπαίοι ηγέτες.

Ενώ οι μεγαλύτεροι παίκτες στην Ευρώπη – οι παραδοσιακοί πυλώνες του διατλαντισμού, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία και η Γαλλία – δυσκολεύονται να κρατήσουν τα σπίτια τους σε τάξη, ο βορειοανατολικός διάδρομος του ΝΑΤΟ θα πρέπει να θωρακίσει τη Σσυμμαχία για τους επικίνδυνους μήνες που έρχονται.

Περισσότερες κρατικές δαπάνες

Ο Μερτς, ο προαναφερθείς επικρατέστερος υποψήφιος για να γίνει ο επόμενος καγκελάριος της Γερμανίας, έχει υποσχεθεί να κάνει περισσότερα για την άμυνα. Όχι μόνο για να ευχαριστήσει τον Τραμπ, αλλά για το γνήσιο εθνικό συμφέρον της Γερμανίας. Αυτό που δεν θα πει είναι από πού θα προέλθουν τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ που χρειάζονται για να αναδιαμορφωθεί η Bundeswehr (σ.σ. ομοσπονδιακή άμυνα, οι Ένολες Δυνάμεις της Γερμανίας) σε μια λειτουργική δύναμη έτοιμη να υπερασπιστεί την Γερμανία και το ΝΑΤΟ.

Ο νέος Ψυχρός Πόλεμος με την Ρωσία του Πούτιν δεν μπορεί να κερδηθεί με το γερμανικό φρένο χρέους σε ισχύ – τον δημοσιονομικό κανόνα που περιορίζει αυστηρά τον δανεισμό σε ομοσπονδιακό και κρατικό επίπεδο. Αλλά δεν πρόκειται μόνο για την άμυνα. Η ανάκαμψη της γερμανικής οικονομίας, που υπόσχεται ο Μερτς, δεν θα συμβεί χωρίς περισσότερες κρατικές δαπάνες για την εκπαίδευση και την καινοτομία, τις υποδομές και τις επενδύσεις.

Πολλοί Γερμανοί, όσο διαβόητα λιτοί και αν είναι, έχουν αποδεχτεί αυτή την πραγματικότητα: δεκαετίες κακής και ανεπαρκούς χρήσης των κρατικών δαπανών έχουν προκαλέσει μια σάπια υποδομή που πρέπει να εκσυγχρονιστεί επειγόντως – από τις δύσοσμες σχολικές τουαλέτες μέχρι τα δίκτυα καλωδίων οπτικών ινών και τα οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη.

«Ψήφος εμπιστοσύνης στην ίδια την δημοκρατία»

Οι συντηρητικοί Χριστιανοδημοκράτες, που κυβέρνησαν τα 16 από τα τελευταία 20 χρόνια στην Γερμανία, πρέπει να αναλάβουν κάποια ευθύνη για τη θλιβερή κατάσταση της χώρας. Πολλά εξαρτώνται από το θάρρος τους να αλλάξουν πορεία και να πουν στους ψηφοφόρους την αλήθεια.

Με δημοσκοπικό ποσοστό 32%, είναι το τελευταίο κεντροδεξιό κόμμα με μεγάλη απήχηση στην ήπειρο – ίσως και στον κόσμο. Αν δεν γίνει κάποιο θαύμα, στο ιδιαίτερα αντιπροσωπευτικό σύστημα ψηφοφορίας της Γερμανίας, το πιθανότερο είναι ότι θα πρέπει να σχηματίσουν συνασπισμό με τουλάχιστον έναν εταίρο, είτε τους Σοσιαλδημοκράτες είτε τους Πράσινους – ή και με τους δύο.

Πράγμα που σημαίνει ότι οι ίδιοι οι πολιτικοί που φωνάζουν ο ένας στον άλλον πρέπει να βρουν κοινό έδαφος μάλλον νωρίτερα παρά αργότερα. Η προεκλογική περίοδος είναι μια περίοδος για να παρουσιάσουν εναλλακτικά οράματα, όχι για δολοφονίες χαρακτήρων.

Διότι όταν η Γερμανία πάει στις κάλπες σε δύο μήνες, θα είναι μια ψήφος εμπιστοσύνης όχι μόνο για την πρόσφατα αποτυχημένη κυβέρνηση συνασπισμού του Σολτς, αλλά για ολόκληρο το κομματικό σύστημα, για το γερμανικό μοντέλο και για την ίδια τη δημοκρατία.