Ιράν: Ο ΔΟΑΕ δεν κατάφερε να επαληθεύσει το απόθεμα της Τεχεράνης σε ουράνιο κατάλληλο για πυρηνικό όπλο

Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) δεν έχει καταφέρει να επαληθεύσει σε τι κατάσταση βρίσκεται το απόθεμα του Ιράν σε ουράνιο που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή πυρηνικών όπλων. Από τις αεροπορικές επιθέσεις του Ισραήλ και των ΗΠΑ στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, ο ΔΟΑΕ δεν είχε πρόσβαση, ούτε ενημέρωση για την κατάστασή τους, ούτε για τα αποθέματα ουρανίου.

Όλα τα παραπάνω αναφέρονται σε εμπιστευτική έκθεση του Οργανισμού προς τα κράτη-μέλη του, την οποία έχει δει και το Associated Press. Και λίγες ημέρες αφότου ανακοινώθηκε η επανέναρξη του πυρηνικού προγράμματος της χώρας μετά τον πόλεμο.

Στην έκθεση ο ΔΟΑΕ επισημαίνει ότι «έχασε τη συνέχεια της γνώσης σε σχέση με τα προηγουμένως δηλωμένα αποθέματα πυρηνικού υλικού στο Ιράν» σε εγκαταστάσεις που επλήγησαν από τον πόλεμο. Και τόνισε ότι αυτό το ζήτημα πρέπει να «αντιμετωπιστεί επειγόντως».

Ο επικεφαλής του ΔΟΑΕ, Ραφαέλ Γκρόσι / REUTERS/Gonzalo Fuentes/File Photo

Σύμφωνα με τον Οργανισμό, η «έλλειψη πρόσβασης του ΔΟΑΕ σε αυτό το πυρηνικό υλικό στο Ιράν για πέντε μήνες σημαίνει ότι η επαλήθευσή του –σύμφωνα με την τυπική πρακτική διασφαλίσεων- έχει καθυστερήσει πολύ».

Ουράνιο 60%

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΔΟΑΕ, τον Σεπτέμβριο, το Ιράν διατηρεί απόθεμα 440,9 κιλών ουρανίου εμπλουτισμένου έως και 60%. Το ποσοστό αυτό καθαρότητας είναι μόλις ένα σύντομο, τεχνικό βήμα μακριά από τα επίπεδα 90%, που επιτρέπουν την κατασκευή πυρηνικού όπλου.

Αυτό το απόθεμα (σε καθαρότητα 90%) θα μπορούσε να επιτρέψει στο Ιράν να κατασκευάσει έως και 10 πυρηνικές βόμβες, αν αποφασίσει να μετατρέψει το πρόγραμμά του σε αμυντικό, σύμφωνα με τον επικεφαλής του ΔΟΑΕ, Ραφαέλ Γκρόσι. Μιλώντας στο Associated Press, o Ραφαέλ Γκρόσι επισήμανε πάντως ότι αυτό δεν σημαίνει ότι το Ιράν διαθέτει ένα τέτοιο όπλο.

Το Ιράν επιμένει ότι το πρόγραμμά του είναι ειρηνικό. Ωστόσο τόσο ο ΔΟΑΕ όσο και χώρες της Δύσης εκτιμούν ότι η Τεχεράνη διέθετε οργανωμένο πρόγραμμα πυρηνικών όπλων μέχρι το 2003.

Ζητά ειδική έκθεση από το Ιράν

Σύμφωνα με τη συμφωνία διασφαλίσεων που έχει το Ιράν με τον πυρηνικό φορέα του ΟΗΕ, το Ιράν υποχρεούται να συντάξει μια «ειδική έκθεση» για το πυρηνικό του πρόγραμμα. Σε αυτήν πρέπει να περιγράφει λεπτομερώς την τοποθεσία και την κατάσταση του πυρηνικού του υλικού, συμπεριλαμβανομένου του αποθέματος ουρανίου υψηλού εμπλουτισμού, μετά από γεγονότα όπως επιθέσεις ή σεισμούς. Η ειδική έκθεση πρέπει επίσης να περιγράφει την κατάσταση των εγκαταστάσεων που επηρεάστηκαν από τον πόλεμο των 12 ημερών τον Ιούνιο.

Σύμφωνα με τον ΔΟΑΕ, «η παροχή μιας τέτοιας έκθεσης είναι απαραίτητη για τον Οργανισμό. Διότι θα παρέχει διαβεβαιώσεις ότι το πυρηνικό υλικό που υπόκειται σε διασφαλίσεις στο Ιράν παραμένει σε ειρηνικές πυρηνικές δραστηριότητες και ότι οι εγκαταστάσεις που υπόκεινται σε διασφαλίσεις δεν χρησιμοποιούνται καταχρηστικά».

Τεχεράνη / Majid Asgaripour/WANA (West Asia News Agency) via REUTERS

Η εμπιστευτική έκθεση του Οργανισμού, σύμφωνα με το Associated Press, αναφέρει ότι το Ιράν εξήγησε σε επιστολή του προς τον ΔΟΑΕ στις 11 Νοεμβρίου ότι «οποιαδήποτε συνεργασία με τον Οργανισμό εξαρτάται από την απόφαση του Ανώτατου Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας (SNSC) του Ιράν».

Ο ΔΟΑΕ σημειώνει επίσης ότι το Ιράν δεν έχει χορηγήσει στους επιθεωρητές του ΔΟΑΕ πρόσβαση σε τοποθεσίες που επλήγησαν από τον πόλεμο.

Πρόσβαση μόνο σε «άθικτες εγκαταστάσεις»

Η Τεχεράνη έχει επιτρέψει στον ΔΟΑΕ να επιθεωρήσει άθικτες από τον πόλεμο εγκαταστάσεις, αφού ο Γκρόσι κατέληξε σε συμφωνία με τον Ιρανό υπουργό Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί στο Κάιρο στις αρχές Σεπτεμβρίου.

Πρόκειται για τον Πυρηνικό Σταθμό Μπουσέρ, τον Ερευνητικό Αντιδραστήρα της Τεχεράνης και τρεις άλλες πυρηνικές εγκαταστάσεις στην ιρανική πρωτεύουσα.

Στην ίδια έκθεση αναφέρεται ότι οι επιθεωρητές του ΔΟΑΕ ταξιδεύουν στο Ιράν για να διενεργήσουν επιθεωρήσεις στις εγκαταστάσεις του Κέντρου Πυρηνικής Τεχνολογίας του Ισφαχάν. Σε αυτή την εγκατάσταση, που βρίσκεται περίπου 350 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Τεχεράνης, απασχολούνται χιλιάδες πυρηνικοί επιστήμονες. Φιλοξενεί επίσης τρεις κινεζικούς ερευνητικούς αντιδραστήρες και εργαστήρια που σχετίζονται με το ατομικό πρόγραμμα του Ιράν.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου, το Ισραήλ έπληξε κτίρια στις εγκαταστάσεις του Ισφαχάν, μεταξύ των οποίων και μια εγκατάσταση μετατροπής ουρανίου. Η εγκατάσταση του Ισφαχάν επλήγη και από τις ΗΠΑ με πυραύλους.

Οι συνέπειες των κυρώσεων

Μετά τον πόλεμο με το Ισραήλ, το Ιράν ανέστειλε κάθε συνεργασία με τον ΔΟΑΕ. Η επανέναρξη των επιθεωρήσεων συμφωνήθηκε στις αρχές Σεπτεμβρίου, έπειτα από συμφωνία του Ραφαέλ Γκρόσι με τον Αμπάς Αραγτσί. Ωστόσο, μέσα στον Σεπτέμβριο, ο ΟΗΕ επανέφερε συντριπτικές κυρώσεις στο Ιράν, προκαλώντας την οργή της Τεχεράνης και οδηγώντας τη χώρα στο να σταματήσει την εφαρμογή της συμφωνίας του Καΐρου.

Το Ιράν είναι νομικά υποχρεωμένο να συνεργάζεται με τον ΔΟΑΕ βάσει της Συνθήκης για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων.

Οι ευρωπαϊκές δυνάμεις αποφάσισαν να επαναφέρουν τις κυρώσεις του ΟΗΕ μέσω του λεγόμενου μηχανισμού επαναφοράς, αφού η Τεχεράνη δεν κατάφερε να ξεκινήσει άμεσες συνομιλίες με τις ΗΠΑ, να επαναλάβει την πλήρη συνεργασία με τον ΔΟΑΕ και να διευκρινίσει την κατάσταση του αποθέματος ουρανίου που είναι σχεδόν οπλικό.

Οι κυρώσεις «παγώνουν» τα ιρανικά περιουσιακά στοιχεία στο εξωτερικό, σταματούν τις συμφωνίες όπλων με την Τεχεράνη και τιμωρούν οποιαδήποτε ανάπτυξη του προγράμματος βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν, μεταξύ άλλων μέτρων. Αυτό έχει αποτέλεσμα να πιέζεται περαιτέρω η οικονομία της χώρας και η χώρα να απομονώνεται.