«Ίσως είμαι άνδρας, ίσως είμαι γυναίκα» – Η Αμάντα Λιρ πέρασε χρόνια πολεμώντας τις φήμες περί φύλου
Ένα νέο ντοκιμαντέρ της Ζάκαρι Ντράκερ διερευνά την κληρονομιά της Αμάντα Λιρ, μιας μουσικού και καλλιτέχνιδας που πάντα διέψευδε τις φήμες ότι είναι τρανς.
Αν κάποιος έχει ζήσει μια ζωή που αξίζει ένα ντοκιμαντέρ, αυτή είναι η Αμάντα Λιρ. Ήταν μοντέλο στο Λονδίνο κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’60. Ήταν μούσα και στενή φίλη του Σαλβαδόρ Νταλί. Έβγαινε με τον Ντέιβιντ Μπόουι και εμφανίστηκε στο εξώφυλλο ενός άλμπουμ των Roxy Music με έναν πάνθηρα σε λουρί. Έγραψε τραγούδια ντίσκο που πούλησαν εκατομμύρια δίσκους. Είναι καταξιωμένη ζωγράφος. Πέρυσι εμφανίστηκε στη θεατρική σκηνή του Παρισιού στο «L’Argent de la vieille», μια ιταλική κωμωδία που παρουσιάστηκε στα γαλλικά.
Είχε εκχωρηθεί ως άνδρας
Το νέο ντοκιμαντέρ «Enigma», το οποίο προβάλλεται στο HBO, καλύπτει όλα αυτά. Επίσης, ασχολείται με τις επίμονες φήμες ότι η Λιρ είναι τρανς – με αποτέλεσμα η ίδια η Λιρ να το αποκαλέσει «ένα αξιολύπητο κομμάτι σκουπιδιών», σε ένα email στην Washington Post.
Το «Enigma» λάμπει με αρχειακό υλικό από το λαμπερό παρελθόν της Λιρ στο τζετ-σετ, μαζί με πρόσφατο υλικό από την ειδυλλιακή ζωή της στη Νότια Γαλλία. Αλλά οι πιο συναρπαστικές και δυσάρεστες σκηνές είναι οι συνεντεύξεις που διεξάγει η σκηνοθέτις Ζάκαρι Ντράκερ και οι οποίες διερευνούν επανειλημμένα τις αναφορές δεκαετιών των μέσων μαζικής ενημέρωσης ότι η Λιρ είχε εκχωρηθεί ως άνδρας κατά τη γέννησή της.
«Προφανώς, ο κόσμος είχε κάνει στην Αμάντα τις ερωτήσεις που της είχα κάνει εγώ», δήλωσε η Ντρούνκερ στην Washington Post, από το σπίτι της στο Λος Άντζελες. «Η διαφορά ήταν ποιος ρωτούσε και γιατί».
Η σκηνοθέτις, η Ντράκερ, δεν είχε ακόμη πλήρη επίγνωση της δικής της τρανς ταυτότητας όταν είδε για πρώτη φορά μια φωτογραφία της Αμάντα Λιρ σε ηλικία 18 ετών, η οποία κάτι της προκάλεσε
Το όνομα με το οποίο γεννήθηκε
Η Ντράκερ, 42 ετών, είναι μια καταξιωμένη κινηματογραφίστρια. Συν-σκηνοθέτησε το «The Stroll», ένα αποχρωματισμένο ντοκιμαντέρ του 2023 για τους τρανς εργαζόμενους στο σεξ και τη σειρά του 2021 «The Lady and the Dale» για την τρανς επιχειρηματία και απατεώνισσα Ελίζαμπεθ Καρμάικλ.
Έχει περάσει ολόκληρη την καριέρα της δουλεύοντας ως ανοιχτά τρανς γυναίκα. Σε συνέντευξή της το 2016, η Ντράκερ εξήγησε την απόφασή της να διατηρήσει το όνομα που γεννήθηκε: «Ο κόσμος στον οποίο αποφάσισα να ζήσω είναι αυτός στον οποίο μια γυναίκα ονομάζεται Ζάκαρι».
Αυτό είναι λοιπόν το «ποιος» ρωτούσε τη Λίαρ για το παρελθόν της. Το «γιατί» είναι μια πιο περίπλοκη ερώτηση.
Η Ντράκερ δεν είχε ακόμη πλήρη επίγνωση της δικής της τρανς ταυτότητας όταν είδε για πρώτη φορά μια φωτογραφία της Αμάντα Λιρ σε ηλικία 18 ετών, η οποία κάτι της προκάλεσε. «Άναψε τη φαντασία μου, την πιθανότητα ότι θα μπορούσα να είμαι και εγώ μια όμορφη γυναίκα», δήλωσε η Ντράκερ.
«Και κρέμασα τη φωτογραφία της δίπλα στο κρεβάτι μου». Η σκηνοθέτις περιγράφει το «Enigma» ως ένα αγαπημένο ντοκιμαντέρ για κάποιον που θαυμάζει. «Ήθελα να μάθω ποια ήταν πραγματικά αυτή η φιγούρα πίσω από την εικόνα, γιατί πάντα υπάρχει μια σκιά αμφιβολίας», είπε.
Το να ζεις «κρυφά» ή «περνώντας» – όροι για ένα τρανς άτομο που ζει χωρίς να αναγνωρίζεται ως τρανς από τους άλλους – διαφέρει σημαντικά από το να είσαι κρυφός
Η Ντάκερ, επίσης αναφέρθηκε στα πρόσφατα ντοκιμαντέρ για τη Αμερικανίδα αστροναύτη Σάλι Ράιντ και τον Αμερικανό κωμικό Πολ Ρούμπενς. Η Ντάκερ είπε ότι αυτές οι ταινίες ήταν «απίστευτες ιστορίες ΛΟΑΤΚΙ ανθρώπων που θυσίασαν την προσωπική τους ζωή για να λάμψουν με το ταλέντο τους στον κόσμο και αυτό ήταν το τίμημα που έπρεπε να πληρώσουν.
»Και, φυσικά, η Αμάντα, είναι μέρος αυτής της πορείας, αυτής της κληρονομιάς».
Ωστόσο, υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ αυτών των ταινιών και του ντοκιμαντέρ «Enigma». Η Σάλι Ράιντ και ο Πολ Ρούμπενς αποφάσισαν και οι δύο όταν ήταν ακόμα ζωντανοί ότι θα δημοσιοποιούσαν τη σεξουαλική τους ταυτότητα σε μεταθανάτια ντοκιμαντέρ. Και η πολιτική και οι κίνδυνοι του να αποκαλύπτεται κανείς ως ομοφυλόφιλος είναι σημαντικά διαφορετικοί από εκείνους των ατόμων με τρανς εμπειρία.
Το να ζεις «κρυφά» ή «περνώντας» – όροι για ένα τρανς άτομο που ζει χωρίς να αναγνωρίζεται ως τρανς από τους άλλους – διαφέρει σημαντικά από το να είσαι κρυφός. Και το «Enigma» κυκλοφορεί σε μια ιδιαίτερα φορτισμένη στιγμή για τα τρανς άτομα.
Ο όρος «transvestigating» (εκ του τρανς και του investigation, που σημαίνει έρευνα) έχει χρησιμοποιηθεί για να περιγράψει την πρακτική της υποτίμησης δημόσιων προσώπων αμφισβητώντας το φύλο τους ή αμφισβητώντας το δικαίωμα ενός αθλητή να αγωνιστεί σε ένα άθλημα ή το δικαίωμα ενός ξένου να εισέλθει σε μια δημόσια τουαλέτα με βάση το αντιληπτό φύλο του.
Τι διαφοροποιεί τη γραμμή ερωτήσεων του Drucker στο «Αίνιγμα» από τη διερεύνηση; «Ακόμα το σκέφτομαι», δήλωσε η Ντράκερ. «Το σκεφτόμουν όταν της έπαιρνα συνέντευξη». Η ασάφεια ήταν πάντα μέρος της γοητείας της Αμάντα Λιρ. Κυκλοφόρησε singles με τίτλο «Enigma» και «Metamorphose» και άλμπουμ με τίτλους «Incognito» και «Alter Ego».
Στις συνεντεύξεις της, η Λιρ ήταν πάντα ντροπαλή για το παρελθόν της. Με την πάροδο των χρόνων, έχει προσφέρει μερικές φορές αντιφατικές αφηγήσεις σχετικά με το πού γεννήθηκε (Βιετνάμ; Χονγκ Κονγκ; Ελβετία; Τρανσυλβανία;) και την εθνικότητά της (Μογγολική; Βρετανίδα; Ρωσίδα;).
Το έτος γέννησής της είναι επίσης κάπως αβέβαιο, ενώ οι εκτιμήσεις για την τρέχουσα ηλικία της κυμαίνονται από τα μέσα της δεκαετίας του ’70 έως τα μέσα της δεκαετίας του ’80.
Σε ένα πράγμα δεν έχει αμφιταλαντευτεί ποτέ: Είναι γυναίκα και γεννήθηκε γυναίκα. Η Λιρ γνωρίζει ότι το φύλο της αποτελεί αντικείμενο γοητείας. Με τα χρόνια, έχει απορρίψει τις ερωτήσεις σχετικά με το ότι είναι τρανς, άλλοτε με χιούμορ, άλλοτε με θέρμη, αλλά πάντα με βεβαιότητα.
Το 1967, η Λιρ βρισκόταν μαζί με τον Μπράιαν Τζόουνς, τον έκπτωτο των Rolling Stones σε ένα κατάστημα στο Λονδίνο, στο οποίο έκανε έφοδο η αστυνομία. Στο «Enigma», η Λιρ αφηγείται την ιστορία της σύλληψής της για κατοχή ναρκωτικών, ενώ στην οθόνη εμφανίζονται διάφορα αποσπάσματα εφημερίδων που αναγνωρίζουν το «Peki d’Oslo» ως το καλλιτεχνικό όνομα της Λιρ.
Αυτή ήταν η αρχή πολλών αναφορών στα μέσα ενημέρωσης που περιέγραφαν την Αμάντα Λιρ ως τρανς γυναίκα.
Αργότερα στο «Enigma», υπάρχει ένα μοντάζ στα μέσα ενημέρωσης με τίτλους μεταφρασμένους από τα ιταλικά: «Αμάντα, ομολόγησε, είσαι γυναίκα ή άντρας;», «Η Αμάντα Λιρ είναι άντρας», «Ένα σκοτεινό παρελθόν που δεν μπορεί να σβηστεί».
Στις συνεντεύξεις της, η Λιρ ήταν πάντα ντροπαλή για το παρελθόν της. Με την πάροδο των χρόνων, έχει προσφέρει μερικές φορές αντιφατικές αφηγήσεις σχετικά με το πού γεννήθηκε (Βιετνάμ; Χονγκ Κονγκ; Ελβετία; Τρανσυλβανία;) και την εθνικότητά της (Μογγολική; Βρετανίδα; Ρωσίδα;)
Photo: Wikimedia Commons
Η φίλη της, η Έιπριλ Άσλεϊ
Σε μια συνέντευξη του 1977, είπε στα γαλλικά: «Έπαιξα το παιχνίδι της ασάφειας. Ίσως είμαι άνδρας, ίσως είμαι γυναίκα. Και αυτό βοήθησε πολύ την καριέρα μου». Σε ένα απόσπασμα από το 2018, η Λιρ παίρνει τα εύσημα για τη διάδοση των φημών σχετικά με το φύλο της.
«Ήταν εύκολη δημοσιότητα. Για κάποιον που δεν έχει φωνή, που δεν μπορεί να τραγουδήσει», λέει στα ιταλικά, γελώντας. Το «Enigma» αντιπαραβάλλει τη ζωή της Λιρ με τη ζωή της Έιπριλ Άσλεϊ.
Η Άσλεϊ έκανε καριέρα ως μοντέλο μέχρι που αποκαλύφθηκε δημόσια ως τρανς το 1961. Μετά από αυτό, έγινε προσωπικότητα των μέσων ενημέρωσης, συγγραφέας και επιτυχημένη εστιάτορας. Πέθανε το 2021 σε ηλικία 86 ετών.
Στα απομνημονεύματά της «April Ashley’s Odyssey», το 1982, η Άσλεϊ έγραψε ότι τόσο εκείνη όσο και η Αμάντα Λιρ εργάζονταν στο Le Carrousel, ένα διάσημο νυχτερινό κέντρο στο Παρίσι που απασχολούσε γυναικείους μιμητές και τρανς καλλιτέχνες.
Η Άσλεϊ είναι μεταξύ πολλών ανθρώπων που έχουν πει ότι η Αμάντα συνήθιζε να εμφανίζεται εκεί με το καλλιτεχνικό όνομα «Peki d’Oslo». Η Άσλεϊ είπε επίσης ότι εκείνη και η Λιρ παρέμειναν φίλες για δεκαετίες μετά τη γνωριμία τους στο Le Carrousel. Η Λιρ πάντα αρνιόταν τους ισχυρισμούς της Άσλεϊ.
Στο «Enigma», η Ντάκερ παρουσιάζει στη Λιρ μια εικόνα που όπως είπε η Άσλεϊ ήταν η ίδια και η «Peki d’Oslo» να τρώνε μαζί. Η Λιρ φαίνεται να μην ενοχλείται από την εικόνα, αρνούμενη με συνοπτικές διαδικασίες ότι εκείνη είναι στη φωτογραφία.
Η Λιρ αναγνωρίζει ότι συνάντησε την Άσλεϊ στο εστιατόριό της στο Λονδίνο, αλλά την απέρριψε ως παραμυθού και αλκοολική.
«Είναι θλιβερή, στην πραγματικότητα, η ζωή της», λέει η Λιρ στην ταινία. Αυτή είναι μία από τις πολλές σκηνές έντασης στο «Enigma». Η Ντράκερ είναι μια θερμή και κολακευτική – ενίοτε λατρευτική – συνεντευξιαζόμενη, αλλά επιστρέφει πεισματικά σε θέματα από τα οποία η Λιρ προσπαθεί να απομακρυνθεί παραμένοντας ένα εξαιρετικά οξυδερκές και γρήγορο υποκείμενο συνέντευξης.
Συνειδητή άρνηση
Δεν παραχωρεί ποτέ έδαφος στη Ντράκερ και δεν χάνει ποτέ την ψυχραιμία της, ακόμη και όταν της παρουσιάζονται φωτογραφίες και έγγραφα που φαίνεται να έρχονται σε αντίθεση με τη δική της εκδοχή για τη ζωή της. Η Ντράκερ είπε ότι όταν έπαιρνε συνέντευξη από τη Λιρ, περίμενε συνεχώς να την πετάξουν έξω.
Η Ντράκερ γνωρίζει ότι ορισμένες από τις στιγμές που αποτυπώνονται στην ταινία είναι άβολες, ειδικά σε ένα υπερθερμασμένο κλίμα τρανσφοβίας. Αλλά πιστεύει επίσης ότι οι συζητήσεις τους είναι αποκαλυπτικές. «Στην καλύτερη περίπτωση, κάνοντας ντοκιμαντέρ είμαστε σε θέση να μάθουμε κάτι για την ανθρώπινη συμπεριφορά και τα παγκόσμια θέματα», δήλωσε η σκηνοθέτις. «Σκέφτηκα πολύ για το πώς ζούμε σε συνειδητή άρνηση, ο καθένας από εμάς, για κάτι».
Σύμφωνα με την Ντράκερ, η Λιρ ήταν ιδιαίτερα ζεστή και φιλική εκτός κάμερας. «Ξαφνιάστηκα γιατί κάθε φορά που κόβαμε, έσκυβε πραγματικά προς τα μέσα με μητρικό ή αδελφικό τρόπο».
Κάποια στιγμή, είπε ότι η Λιρ έσπασε παιχνιδιάρικα το λουράκι του σουτιέν της. Ο παραγωγός Νόε Λεβί είπε επίσης ότι η Αμάντα ήταν ευγενική και φιλική κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. Κάποια στιγμή βγήκε από την κουζίνα της με γρανίτες για το συνεργείο.
«Ήταν σαν η cool μαμά να έφερνε παγωτά για τους εφήβους» λέει ο Λεβί. «Και θυμάμαι ότι αυτό ήταν πολύ γλυκό». Τα καλά συναισθήματα από τους κινηματογραφιστές δεν ανταποκρίθηκαν στο θέμα τους. Σε ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προς την The Post, η Λιρ περιέγραψε την ταινία ως «μια προσπάθεια να με ξεγελάσουν και ενδεχομένως να με “ξεμπροστιάσουν” λόγω μιας υποτιθέμενης φιλίας με αυτή την Έιπριλ Άσλεϊ», απορρίπτοντας τις ιστορίες για τη φιλία τους ως «ψεύτικες ειδήσεις».
Ένα μέρος σεβασμού κι αγάπης
Τόσο ο Λεβί όσο και η Ντράκερ δήλωσαν ότι ήταν ειλικρινείς με την Αμάντα Λιρ για τις προθέσεις τους να συζητήσουν τις φήμες σχετικά με το φύλο της Λιρ πριν από τα γυρίσματα. «Της είπα, είτε είναι καλό είτε κακό, είτε σου αρέσει είτε όχι, οι φήμες για τρανς είναι εξίσου εξέχουσες με τη σχέση σου με τον Νταλί και το να τις αγνοείς, δεν είναι ηθικό. Πρέπει να συζητήσουμε τα πάντα» δήλωσε ο Λεβί.
Η Λιρ έγραψε ότι συμφώνησε πριν από τα γυρίσματα «ότι δεν θα γινόταν ΚΑΜΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑ σε όλες τις ανοησίες που εμφανίζονται στην ταινία» και ότι οι δικηγόροι της είχαν στείλει επιστολή παύσης και παραίτησης στο HBO.
Εκπρόσωπος του HBO δήλωσε ότι η συμφωνία που υπέγραψε η Λιρ πριν από τα γυρίσματα δεν περιόριζε τα θέματα που συζητούνταν στην κάμερα και ότι το HBO. Αργότερα, η Ντράκερ έγραψε σε δήλωσή της στην Post ότι «οι λεπτομέρειες της ζωής της Αμάντα έχουν τεκμηριωθεί άρτια.
»Έκανα αυτή την ταινία από ένα μέρος σεβασμού και αγάπης, όχι μόνο για εκείνη ως είδωλο, αλλά και ως ανθρώπινη ύπαρξη», έγραψε. «Τιμώ την Αμάντα σε όλες τις εκφράσεις της και την πληρότητα του μεγαλύτερου έργου τέχνης της: τον εαυτό της».
![Άκρως Ζωδιακό: Τα Do’s και Don’ts στα ζώδια σήμερα [Παρασκευή 05.12.2025]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/12/pexels-kammeran-gonzalez-keola-3137381-9559884-315x220.jpg)
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232442