Δυσκοιλιότητα στη βρεφική και παιδική ηλικία

Η δυσκοιλιότητα, είναι πρόβλημα που προκαλεί άγχος και πανικό στους γονείς και το παιδί. Σε πολλές περιπτώσεις επηρεάζει τον ψυχισμό του παιδιού και διαταράσσει την ισορροπία της οικογένειας. Επιδημιολογικές μελέτες αναφέρουν ότι η δυσκοιλιότητα αποτελεί το 3% των επισκέψεων στον παιδίατρο και 25% των παραπομπών στον παιδίατρο γαστρεντερολόγο. Έρευνα από την Α’ Παιδιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών σε σύνολο 2000 παιδιών μεταξύ 3 – 15 ετών, έδειξε ότι το 9% παρουσιάζει δυσκοιλιότητα.

Ποιος είναι τελικά ο ορισμός της δυσκοιλιότητας;
Καθυστέρηση στην κένωση του εντέρου, που προκαλεί δυσφορία στο παιδί. Υπάρχουν, χρονικά δεδομένα που οριοθετούν και στηρίζουν τον συγκεκριμένο ορισμό. Έτσι την πρώτη εβδομάδα της ζωής, ιδίως στα βρέφη που θηλάζουν, οι κενώσεις κυμαίνονται από μία την ημέρα έως μία την εβδομάδα (πράγμα που πανικοβάλλει τους γονείς). Στο πρώτο χρόνο κένωση παρατηρείται μια φορά την ημέρα ή το διήμερο, και ο ίδιος ρυθμός ακολουθείται σε όλη την παιδική ηλικία.

Ποια είναι τα συχνότερα αίτια δυσκοιλιότητας;
Στις περισσότερες περιπτώσεις η δυσκοιλιότητα είναι ιδιοπαθής ή λειτουργική. Οι παράγοντες που συμβάλλουν είναι πολλοί: περιβαλλοντικοί, γενετικοί, διατροφικοί, ψυχολογικοί. Είναι γνωστό ότι στη νεογνική και βρεφική ηλικία συναντά κανείς την εικόνα του βρέφους που θηλάζει, σφίγγεται, κοκκινίζει, δυσφορεί και κλαίει γοερά 15 – 20 λεπτά πριν την κένωση, η οποία έχει φυσιολογική σύσταση.

Ο πανικός των γονέων είναι μεγάλος, τα τηλεφωνήματα στον παιδίατρο συνεχή, και τα μέσα που χρησιμοποιούνται για τον ερεθισμό (θερμοφόρα, κλύσματα, υπόθετα) καθημερινά και όχι σωστά.

Το φαινόμενο της δυσκοιλιότητας, στην συγκεκριμένη ηλικία οφείλεται στην ανωριμότητα των βρεφών να συντονίσουν την αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης, με την λειτουργία των σφιγκτήρων.
Αργότερα, η επώδυνη αφόδευση (στην δεύτερη βρεφική ηλικία, όπου η αποκλειστική διατροφή με γάλα, αντικαθίσταται σταδιακά με στερεά γεύματα) είναι αίτιο δυσκοιλιότητας.

Επώδυνη αφόδευση, φόβος, τεμπελιά και αδιαφορία για την κένωση του εντέρου, οδηγεί σε ανησυχία, πόνο στην κοιλιά, διάταση, νευρικότητα, ανορεξία, διάρροια από υπερπλήρωση, εγκόπριση.

Το ποσοστό της οργανικής (παθολογικής) δυσκοιλιότητας είναι μικρό και οφείλεται σε:
Ανατομικά αίτια (στένωση, ατρησία, εκτοπία πρωκτού)
Νευρομυϊκές παθήσεις: συγγενές μεγάκολο
Νευρολογικά αίτια
Συστηματικά νοσήματα: Υποθυρεοειδισμός, νοσήματα κολλαγόνου
Διάφορα: Τροφική αλλεργία π.χ. στο γάλα αγελάδος, κοιλιοκάκη
Φάρμακα: Αντιόξινα, σίδηρος, διουρητικά.

Ποιο παιδί θα παραπεμφθεί σε ειδικό;
Το παιδί που από το ιστορικό, ή την κλινική εξέταση, υπάρχει υποψία για υποκείμενο νόσημα. Σημαντικά οδηγά στοιχεία για διερεύνηση αποτελούν:
Η ηλικία έναρξης της δυσκοιλιότητας
Καθυστέρηση στην αποβολή μηκωνίου
Το ιστορικό τροφικής ή άλλης αλλεργίας στο παιδί, ή στο άμεσο περιβάλλον (γονείς ή αδέλφια).

Η θεραπεία της δυσκοιλιότητας στα παιδιά είναι δύσκολη και χρονοβόρα και περιλαμβάνει αρχικά την σωστή ενημέρωση, εκπαίδευση και υποστήριξη παιδιών και οικογένειας. Σε δεύτερο στάδιο, απαιτούνται σωστές διαιτητικές οδηγίες (εμπλουτισμός του διαιτολογίου σε φυτικές ίνες και όχι αποφυγή τροφών, που παραδοσιακά ενοχοποιούνται για δυσκοιλιότητα) και φάρμακα για δυο – τρεις μήνες και προοδευτική διακοπή τους.

Σε επίμονες περιπτώσεις απαιτείται εισαγωγή στο νοσοκομείο, για κένωση του εντέρου με ειδικά σκευάσματα (πολυαιθυλική γλυκόζη ή υποκλυσμούς – FLEET enema) κάτω από ιατρική επίβλεψη.
Τα φαρμακευτικά σκευάσματα, που χρησιμοποιούνται στην παιδική ηλικία είναι το παραφινέλαιο (NUJOL), λακτουλόζη (DUPHALAC), λακτιτόλη (IMPORTAL), σέννα (SENOKOT, X-PREP). Στην πλειονότητα τα φάρμακα αυτά είναι καλά ανεκτά.

Ο ρόλος του παιδιάτρου και του παιδογαστρεντερολόγου στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας στα παιδιά είναι συμβουλευτικός και υποστηρικτικός. Η εμπλοκή του ψυχολόγου σε μερικές περιπτώσεις είναι παράλληλη και απαραίτητη.

Η σωστή διατροφή αποτελεί το πιο καθοριστικό μέτρο στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας. Η εφαρμογή σωστού διαιτολογίου από τα παιδιά είναι πολλές φορές αδύνατη στην περίοδο αρνητισμού, αντίδρασης και ανεξαρτητοποίησης.

Το άρθρο δημοσιεύεται και στο περιοδικό «Ευεξία και Διατροφή» του Ελληνικού Ιδρύματος Γαστρεντερολογίας και Διατροφής.

health.in.gr