Παγκόσμια Ημέρα της Γης: Πολύ μακριά από τη σωτηρία του πλανήτη

Η 22 Απριλίου έχει καθιερωθεί εδώ και τρεις δεκαετίες ως Παγκόσμια Ημέρα της Γης. Εμπνευστής της ιδέας ήταν ο Αμερικανός γερουσιαστής Γκάιλορντ Νέλσον, ο οποίος αποσκοπούσε με τον τρόπο αυτό στην προώθηση των περιβαλλοντικών ζητημάτων και στην ανάπτυξη συζητήσεων για το μέλλον του πλανήτη.

Με αφορμή τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας της Γης περιβαλλοντικές οργανώσεις και μη κυβερνητικοί φορείς θα σπεύσουν και φέτος να μας υπενθυμίσουν την εγκληματική συμπεριφορά του ανθρώπου προς το περιβάλλον… του ανθρώπου κατά του εαυτού του.

Οι κλιματολογικές αλλαγές είναι ήδη εμφανείς. Τα καλοκαίρια είναι πλέον θερμότερα, ο ήλιος δεν είναι πια τόσο φιλικός. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου αποτελεί την αρχή της απάντησης της Γης στην καταστροφική δραστηριότητα του ανθρώπου. Η ανθρώπινη υγεία απειλείται άμεσα από την αλλαγή του κλίματος.

Το φαινόμενο του θερμοκηπίου και οι επιπτώσεις του στην ανθρώπινη υγεία

Η ανθρώπινη επέμβαση στο «λειτουργικό σύστημα» του πλανήτη έχει επηρεάσει δραστικά το κλίμα. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου έχει άμεσες επιπτώσεις στον οργανισμό των έμβιων όντων.

Επιστήμονες των Ηνωμένων Εθνών που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα για το Περιβάλλον ανακοίνωσαν ότι μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα που απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα με το λιώσιμο των πάγων στο Βόρειο Πόλο, επιτείνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Περιοχές της Γροιλανδίας, της Ρωσίας και της Νορβηγίας απειλούνται να καλυφθούν εξαιτίας της ανόδου των νερών, ενώ καταστροφικές θα είναι και οι επιπτώσεις στο οικοσύστημα με πιθανή εξαφάνιση ειδών της χλωρίδας και της πανίδας.

Το 20% του Βόρειου Πόλου είναι καλυμμένο από στρώμα πάγου, που λειτουργεί ως δεξαμενή αποθήκευσης διοξειδίου και άλλων αερίων. Ωστόσο, καθώς η θερμοκρασία αυξάνεται, οι μόνιμοι πάγοι λιώνουν και τα αέρια απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα, συμβάλλοντας στην αύξηση της θερμοκρασίας, μέσω του φαινομένου του θερμοκηπίου.

Αύξηση των πλημμυρών και των ξηρασιών στον πλανήτη, μείωση της απόδοσης της γεωργίας και επιδείνωση της κατάστασης της δημόσιας υγείας αναμένεται να προκληθούν από την αλλαγή του κλίματος κατά το 21ο αιώνα, σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ.

Οι σημαντικότερες επιπτώσεις στον πλανήτη από την αλλαγή του κλίματος:

Περισσότερα ακραία καιρικά φαινόμενα

Εκτοπισμός πληθυσμών

Απώλειες ζωών

Μεγαλύτερος κίνδυνος από αρρώστιες

Εξάλειψη ειδών

Η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του περιβάλλοντος έχει ήδη αρχίσει να προκαλεί καύσωνες, οι οποίοι μελλοντικά θα αυξηθούν σε διάρκεια και ένταση. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα περισσότερους θανάτους.

Τα περιστατικά θερμοπληξίας που προκαλούνται από την επίδραση της θερμοκρασίας σε άτομα που εκτίθενται στο ήλιο, όπως οι εργάτες και οι αγρότες αυξάνουν.

Οι ασθενείς με καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήματα θα αντιμετωπίζουν ολοένα και περισσότερα προβλήματα. Η επιβάρυνση του οργανισμού τους, προκειμένου να αντεπεξέλθει στις αυξημένες ανάγκες για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος, είναι πολύ μεγάλη και οδηγεί σε πολλούς θανάτους από θερμική εξάντληση.

Οι υψηλότερες θερμοκρασίες του αέρα προκαλούν αύξηση και των επιπέδων του όζοντος στα χαμηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας. Το όζον προξενούν βλάβη στους ιστούς των πνευμόνων και επιβαρύνει κατά πολύ τα άτομα με προβλήματα του αναπνευστικού, όπως το άσθμα ή οι χρόνιες πνευμονοπάθειες.

Από την άνοδο της θερμοκρασίας εντείνεται και ο κίνδυνος εξάπλωσης ορισμένων μεταδοτικών ασθενειών, τις οποίες μέχρι πρότινος συναντούσαμε μόνο σε τροπικές ή σε πολύ θερμές χώρες. Η μετακινήσεις των κουνουπιών και άλλων εντόμων που είναι φορείς ασθενειών φέρνουν σε επαφή πληθυσμούς -όπως της χώρας μας- με ασθένειες που δεν είχαν αντιμετωπίσει στο παρελθόν. Η ελονοσία, ο κίτρινος πυρετός και διάφοροι τύποι εγκεφαλίτιδας είναι μερικές από τις ασθένειες από τις οποίες κινδυνεύουμε λόγω της μετανάστευσης των φορέων τους στη δική μας γεωγραφική ζώνη.

Υδάτινοι πόροι και ρύπανση

Περίπου το 70% της επιφάνειας της πλανήτη καλύπτεται από νερό. Οι ωκεανοί ρυθμίζουν το κλίμα και είναι βιότοποι πολλών ζωντανών οργανισμών. Το νερό συνιστά το 60% ενός δένδρου και το 50-65% του βάρους των ζωικών οργανισμών, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου.

Δυστυχώς, εξίσου απειλητικές με το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι και η μείωση και η ρύπανση των υδάτινων πόρων.

Ρύπανση υδάτινων πόρων ονομάζεται οποιαδήποτε μεταβολή των φυσικών, χημικών και βιολογικών παραμέτρων του νερού, λόγω της παρουσίας σε αυτό ουσιών σε ποσότητα που υπερβαίνει τα φυσιολογικά όρια. Η μεταβολή αυτή μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στον άνθρωπο σε άλλους ζωικούς ή φυτικούς οργανισμούς και γενικότερα να διαταράξει την ισορροπία των οικοσυστημάτων, σε μικρή ή μεγάλη γεωγραφική κλίμακα. Οι εν λόγω ουσίες διαλύονται στο νερό, επιπλέουν ή κατακάθονται στον πυθμένα και προέρχονται κυρίως από ανθρωπογενείς δραστηριότητες, όπως η άντληση πετρελαίου και η χρήση λιπασμάτων.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), σε πολλές περιοχές του πλανήτη το νερό θα εκλείψει, ενώ σε άλλες θα σημειωθούν πλημμύρες εξαιτίας της τήξης των πάγων στον αρκτικό κύκλο. Ταυτόχρονα, το διαθέσιμο νερό μολύνεται όλο και περισσότερο από τα αστικά και βιομηχανικά λύματα. Επικίνδυνες ουσίες από τα λύματα περνούν στην τροφική αλυσίδα, ενώ πολλές ασθένειες μεταδίδονται μέσω του πόσιμου νερού, το οποίο γίνεται όλο και λιγότερο ασφαλές.

Ο συνδυασμός των μολυσμένων υδάτων με την αύξηση της θερμοκρασίας και οι επιπτώσεις αυτών στην αλυσίδα παραγωγής τροφίμων (γεωργία, κτηνοτροφία, ιχθυοκαλλιέργειες) θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο την υγεία όλων μας.

Οι φορείς της δημόσιας υγείας προσπαθούν να αναστρέψουν τις συντελούμενες αλλαγές με τη χρήση της τεχνολογίας, αλλά και την προσαρμογή της υποδομής της υγειονομικής περίθαλψης στα νοσηλευτικά συστήματα.

Οι χώρες της Μεσογείου κινδυνεύουν από μείωση της διαθεσιμότητας πόσιμου νερού και από την πτώση της ποιότητας των καλλιεργούμενων εδαφών, η οποία ενδέχεται να επηρεάσει τη γεωργία.

Η ξηρασία είναι πιθανόν να ενταθεί σε μεγάλα τμήματα της Αυστραλίας και της Αφρικής, με άμεσα αποτελέσματα την έλλειψη τροφίμων και την έξαρση των μεταδοτικών ασθενειών, όπως η ελονοσία και ο δάγκειος πυρετός.

Κάθε χρόνο 3,4 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν από ασθένειες που σχετίζονται με την κατανάλωση μολυσμένου νερού, ενώ περισσότεροι από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό, σύμφωνα με τον ΠΟΥ.

Η έλλειψη ασφαλούς νερού κοντά στον τόπο κατοικίας καταδικάζει γυναίκες και παιδιά σε ασθένειες και κακής ποιότητας διαβίωση. Οι ασθένειες θα μπορούσαν αντιμετωπιστούν με χλωρίωση και απολύμανση του νερού.

Νερό-Παιδιά

Το πιο ευαίσθητο τμήμα του πληθυσμού που πλήττεται από την έλλειψη νερού είναι τα παιδιά. Σχεδόν τέσσερα δισεκατομμύρια κρούσματα διάρροιας το χρόνο προκαλούν 2,2 εκατομμύρια θανάτους, κυρίως μεταξύ παιδιών κάτω των πέντε ετών.

Εντός του 2000 περίπου 1,3 εκατομμύρια μικρά παιδιά έχασαν τη ζωή τους από διαρροϊκά νοσήματα, σχετιζόμενα με μη ασφαλές πόσιμο νερό και απαράδεκτες συνθήκες υγιεινής στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Η παρουσία οργανικών ρύπων στο νερό της βρύσης, σε συνδυασμό με το χλώριο, μπορεί να παραγάγει επιβλαβείς χημικές ουσίες, όπως το χλωροφόρμιο, το οποίο είναι ιδιαίτερα επιβλαβείς για τις εγκύους. Το χλώριο προστίθεται στο νερό για την εξουδετέρωση παθογόνων μικροοργανισμών, αλλά όταν αντιδράσει με οργανικές ουσίες όπως αυτές που εισέρχονται στο νερό από λιπάσματα και φυτοφάρμακα, παράγει ενώσεις βλαπτικές για τον ανθρώπινο οργανισμό.

Η πρόσληψη χημικών ουσιών όπως τα χλωροαιθυλένια μέσω του νερού της βρύσης πιθανόν θα επηρεάσει το βάρος των εμβρύων στις εγκύους που είναι μεγαλύτερες των 35 ετών και έχουν ιστορικό αποβολών, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό American Journal of Epidemiology.

Περιβαλλοντικές αλλαγές και οι επιπτώσεις τους στην υγεία των παιδιών

Οι επικίνδυνες περιβαλλοντικές συνθήκες ευθύνονται τουλάχιστον για το θάνατο τριών εκατομμυρίων παιδιών ηλικίας κάτω των πέντε ετών ετησίως σε όλο τον πλανήτη, βάσει των άκρως ανησυχητικών στοιχείων που παρουσιάστηκαν στα πλαίσια διεθνούς συνεδρίου με αντικείμενο τις περιβαλλοντικές απειλές για την υγεία των παιδιών υπό την αιγίδα του ΠΟΥ.

Περισσότερο από το 40% των ασθενειών που σχετίζονται με περιβαλλοντικούς παράγοντες, προσβάλλει κυρίως τα παιδιά ηλικίας μικρότερης των πέντε ετών. Το ποσοστό αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, καθώς αυτή η ηλικιακή ομάδα αντιπροσωπεύει το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού.

Οι κυριότεροι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που απειλούν τα παιδιά είναι το άσθμα, οι αναπτυξιακές διαταραχές που απορρέουν από την έκθεση σε μόλυβδο, μεθυλικό υδράργυρο και πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCB) και, φυσικά, ο καρκίνος και πολλά άλλα νοσήματα που οφείλονται στην κατανάλωση ακατάλληλων τροφίμων και νερού.
Οι περιβαλλοντικοί ρύποι, όπως τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCB), είναι μια ομάδα χημικών ενώσεων που σχετίζονται με ασθένειες του ήπατος και των νεφρών, καθώς και με τη μη φυσιολογική ανάπτυξη του εγκεφάλου των βρεφών. Στο παρελθόν χρησιμοποιούνταν στην παραγωγή των ψυκτικών και στη βιομηχανία των λιπαντικών, αλλά μολονότι η χρήση τους σήμερα έχει απαγορευτεί, εξακολουθούν να εκλύονται στην ατμόσφαιρα, εξαιτίας παλιών ηλεκτρικών συσκευών.

Τα (PCB) δεν αποδομούνται στο περιβάλλον, με αποτέλεσμα να μολύνουν τα νερά και τα ψάρια και να περνούν στη διατροφική αλυσίδα. Έτσι, ανευρίσκονται τελικά σε σημαντικές συγκεντρώσεις στους ανθρώπινους ιστούς.

health.in.gr