Ανάπτυξη με ημερομηνία λήξης

Το γεγονός ότι η χώρα μας είχε ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης υψηλότερους από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο είναι ένα από τα βασικά επιχειρήματα της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας όταν θέλει να υποστηρίξει πόσο καλά τα έχει πάει.

Ας μην ξεχνάμε ότι για μια νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας κυβέρνηση όπως αυτή του Κυριάκου Μητσοτάκη, που δεν αποδέχεται τη σημασία μέτρων αναδιανομής, η ανάπτυξη είναι βασικός παράγοντας «κοινωνικής δικαιοσύνης». Εάν υπάρχει ανάπτυξη, κάτι θα περισσέψει και για τα φτωχότερα στρώματα της κοινωνίας.

Μόνο που αυτό που η κυβέρνηση «ξεχνά» να αναφέρει είναι ότι η ανάπτυξη αυτή έχει ημερομηνία λήξης. Εάν κανείς κοιτάξει τις προβλέψεις που περιλαμβάνονται στον Πολυετή Δημοσιονομικό Προγραμματισμό 2026-2029, θα διαπιστώσει μια πρόβλεψη 2,4% για το 2026 και μετά τρία χρόνια υποχώρησης του ρυθμού ανάπτυξης του ΑΕΠ: 1,7% το 2027, 1,6% το 2028, και 1,3% το 2029.

Η εξήγηση της πρόβλεψης για υποχώρηση των ρυθμών ανάπτυξης μετά το τέλος της επόμενης χρονιάς είναι απλή: το 2026 είναι η τελευταία χρονιά του Ταμείου Ανάκαμψης. Σε αυτήν θα εκταμιευθούν περίπου 7,2 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιχορηγήσεις και πάνω από 6,9 δισεκατομμύρια σε δάνεια. Αυτοί οι πόροι δεν θα επαναληφθούν.

Ακόμη χειρότερα, στον επόμενο πολυετή ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, αυτόν που αφορά την περίοδο 2028-2034, για τη χώρα μας προβλέπονται μειωμένες χρηματοδοτήσεις: από 61,084 δισεκατομμύρια στην περίοδο 2021-2027, θα μειωθούν στα 49,200 δισεκατομμύρια στην περίοδο 2028-2034 , μια μείωση κοντά στα 12 δισεκατομμύρια ευρώ.

Η κυβερνητική απάντηση είναι ότι το κενό από τις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις και το Ταμείο Ανάκαμψης θα το καλύψει ένα κύμα δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων, με την έμφαση να είναι κυρίως στις ιδιωτικές επενδύσεις.

Βεβαίως, η κυβέρνηση δεν εξηγεί γιατί η χώρα μας θα έχει τόσο μεγάλες ιδιωτικές επενδύσεις και μάλιστα σε κλίμακα που θα καλύπτει το χρηματοδοτικό κενό που θα αφήσουν οι περικοπές σε ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις. Ούτε εξηγεί τι είδους επενδύσεις θα είναι. Γιατί επένδυση είναι να χτιστεί μια νέα παραγωγική μονάδα που θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και θα έχει προοπτικές επέκτασης γιατί έχει υψηλή προστιθέμενη αξία, επένδυση είναι και η αγορά ακινήτων που γεννά πλούτο αλλά όχι θέσεις εργασίας. Και το ερώτημα είναι πιο επιτακτικό γιατί μπορεί τα προηγούμενα χρόνια να είχαμε σημαντικές ιδιωτικές επενδύσεις σε χώρους όπως π.χ. η ενέργεια, αλλά πέραν κάποιων σχεδίων για data centers, η κυβέρνηση δεν έχει «κυνηγήσει» όσο πρέπει άλλες παραγωγικές επενδύσεις.

Όλα αυτά αποτυπώνουν και το πραγματικό πολιτικό όριο της κυβέρνησης. Και δεν αναφέρομαι απλώς στο ότι αυτή τη στιγμή κινούνται προφανώς με ορίζοντα τις εκλογές. Αναφέρομαι στο ότι αυτή η κυβέρνηση μετά από εξίμισι χρόνια που βρίσκεται στην εξουσία έχει δείξει ότι δεν μπορεί να στοχαστεί στρατηγικά ένα σχέδιο για τη χώρα, πέραν του να διαχειρίζεται απλώς ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις -ομολογουμένως όχι με τον καλύτερο τρόπο και προς το γενικό συμφέρον- και να επωφελείται μιας ευνοϊκής συγκυρίας. Δεν έχει παρουσιάσει επί της ουσίας κλαδική βιομηχανική πολιτική, ούτε έχει δει πραγματικά ποιες υποδομές χρειάζεται μια τέτοια βιομηχανική πολιτική. Και βέβαια αυτή η κυβέρνηση δεν έχει υποστηρίξει – αντιθέτως έχει προσπαθήσει να υπονομεύσει – την πιο κρίσιμη ίσως υποδομή της χώρας, που είναι η δημόσια ανώτατη εκπαίδευση και τα δημόσια ερευνητικά ιδρύματα, οι χώροι από όπου μπορούν πραγματικά να προκύψουν οι καινοτομίες και το δυναμικό που θα τις μετατρέψει σε αναπτυξιακή δυναμική.

Αυτό έχει να κάνει και με ένα άλλο όριο αυτής της κυβέρνησης. Και αυτό είναι ότι καιρό τώρα δεν μιλάει ούτε απευθύνεται σε ολόκληρη την κοινωνία. Κυρίως θέλει να εξυπηρετήσει ένα στενό ακροατήριό της. Και εάν αναλογιστούμε υποθέσεις τύπου ΟΠΕΚΕΠΕ, όχι πάντα με τον πιο θεμιτό τρόπο. Πράγμα που σημαίνει ότι δεν απευθύνεται στο σύνολο των κοινωνικών δυνάμεων που θα μπορούσαν σήμερα όντως να βάλουν πλάτη σε μια άλλη αναπτυξιακή πορεία της χώρας.

Αυτή τη στιγμή η χώρα φτάνει στο κλείσιμο ενός πολιτικού κύκλου αλλά και ενός αναπτυξιακού. Ο υπαρκτός κίνδυνος είναι αφού η κυβέρνηση «δώσει τα ρέστα της» ενόψει εκλογών την επόμενη χρονιά, στη συνέχεια να δούμε οικονομική υποχώρηση και στασιμότητα. Δηλαδή, να παραμείνουμε μια χώρα μειωμένων προσδοκιών που θα διώχνει τα παιδιά της. Και αυτό κάνει πιο επιτακτική την ανάγκη πολιτικής αλλαγής.