Η επιστήμη νικά τον HIV, η άγνοια επιμένει: Αριθμοί και αλήθειες για τον ιό της προκατάληψης

Με την 1η Δεκεμβρίου να έχει καθιερωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS, για μία ακόμη χρονιά ο Δεκέμβρης «φορά» κόκκινη κορδέλα και στρέφει την προσοχή στον ιό, αλλά και σε όσα τον περιβάλλουν: την πρόληψη, τη θεραπεία και -κυρίως- τις κοινωνικές στάσεις που εξακολουθούν να τον συνοδεύουν.
Εκ μέρους του προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών, το μήνυμα “Overcoming disruption, transforming the AIDS response” αναδεικνύει μια σκληρή πραγματικότητα: τις περικοπές στη διεθνή χρηματοδότηση των προγραμμάτων για την αντιμετώπιση του HIV και τις σοβαρές συνέπειες που αυτές ενδέχεται να επιφέρουν σε παγκόσμια κλίμακα.

Κι όμως, την ίδια στιγμή, η επιστημονική πρόοδος στον τομέα της HIV λοίμωξης είναι συνεχής και εντυπωσιακή. Η αντιρετροϊκή αγωγή εξελίσσεται διαρκώς, η PrEP αποτελεί πλέον βασικό εργαλείο πρόληψης, ενώ η έννοια U=U έχει εδραιωθεί επιστημονικά, αλλάζοντας ριζικά τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη μετάδοση, τη ζωή και τις σχέσεις με τον HIV.
Στην Ελλάδα, τα τελευταία δεδομένα δείχνουν ότι ο αριθμός των νέων διαγνώσεων κινείται σε σχετικά σταθερά επίπεδα, με ενδείξεις μικρής αύξησης που χρήζει προσοχής. Ωστόσο, το πιο επίμονο εμπόδιο στην ουσιαστική αντιμετώπιση της λοίμωξης παραμένει η καθυστερημένη διάγνωση.

Πρόκειται για ένα φαινόμενο που δεν οφείλεται στην έλλειψη επιστημονικών μέσων, αλλά στον φόβο, το στίγμα και τις προκαταλήψεις. Πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να αναβάλλουν ή να αποφεύγουν το τεστ, διστάζουν να αναζητήσουν ιατρική υποστήριξη ή να μιλήσουν ανοιχτά, φοβούμενοι την κοινωνική αντίδραση και τον αποκλεισμό.
Ακριβώς αυτήν την πραγματικότητα επιχειρεί να αφυπνίσει η καμπάνια της Gilead, η οποία υλοποιείται σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS (ΕΕΜΑΑ) και τον Σύλλογο Οροθετικών Ελλάδος «Θετική Φωνή», επισημαίνοντας με ευρηματικό και αιχμηρό τρόπο πως «Δυστυχώς γι’ αυτούς που δείχνουν, δεν υπάρχει θεραπεία. Ευτυχώς για τον HIV υπάρχει θεραπεία».

#1 Μόνο το 25% γνωρίζει ότι ένα άτομο με μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο δεν μεταδίδει τον HIV

Το U=U (Undetectable = Untransmittable) δεν είναι σύνθημα, αλλά τεκμηριωμένο επιστημονικό δεδομένο. Παρότι σήμερα γνωρίζουμε πως όταν ένα άτομο λαμβάνει αντιρετροϊκή αγωγή και έχει μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο, δεν μεταδίδει τον HIV, η γνώση αυτή έχει γίνει κατανοητή μόνο από 1 στους 4. Όσο η πληροφορία δεν διαχέεται ισότιμα, το στίγμα επιμένει να «κολλά» πιο εύκολα από τον ίδιο τον ιό. Κι όσο το U=U παραμένει άγνωστο στο ευρύ κοινό, οι άνθρωποι που ζουν με HIV  συνεχίζουν να αντιμετωπίζονται μέσα από το πρίσμα του φόβου, ενός φόβου που δεν ανταποκρίνεται πια στη σύγχρονη επιστημονική πραγματικότητα.

#2 Έως 30% των πολιτών δηλώνει ότι «δεν γνωρίζει» πώς μεταδίδεται ο ιός

Στο πλαίσιο συζήτησης για τον HIV, η απάντηση «δεν ξέρω» δεν είναι απλώς ένα ουδέτερο εύρημα, αλλά σαφές προειδοποιητικό σημάδι. Όταν σχεδόν 1 στους 3 δηλώνει άγνοια για τον τρόπο μετάδοσης του HIV, γίνεται σαφές πως η ενημέρωση παραμένει αποσπασματική.
Και όπου υπάρχει άγνοια καλλιεργούνται ο φόβος, οι μύθοι και οι λανθασμένες αντιλήψεις, οδηγώντας συχνά σε αποστασιοποίηση και συμπεριφορές που ενισχύουν τον κοινωνικό αποκλεισμό.

#3 1 στους 2 κρατά αποστάσεις από άτομα που ζουν με HIV

Η έρευνα αποκαλύπτει πως όσον αφορά στον HIV, η κοινωνία εξακολουθεί να διχάζεται. Υπάρχουν εκείνοι που θα συνεργάζονταν, θα νοίκιαζαν σπίτι, θα κάθονταν δίπλα σε ένα άτομο που ζει με HIV – και όλοι οι υπόλοιποι.
Αυτή η απόσταση δεν είναι θεωρητική, αλλά βιώνεται στην καθημερινότητα, λειτουργώντας αποτρεπτικά. Άνθρωποι καθυστερούν να κάνουν τεστ, μένουν σιωπηλοί, φοβούνται να μιλήσουν ή να ζητήσουν υποστήριξη. Όχι επειδή δεν υπάρχει θεραπεία, αλλά επειδή ο κοινωνικός φόβος εξακολουθεί να τιμωρεί τη διαφάνεια.

#4 Η πλειονότητα πιστεύει πως ο HIV μεταδίδεται μέσω αντικειμένων

Παρότι πολλοί γνωρίζουν ότι η καθημερινή επαφή δεν μεταδίδει τον HIV, ένα αξιοσημείωτο ποσοστό ατόμων εξακολουθεί να πιστεύει ότι ο ιός του HIV μπορεί να μεταδοθεί μέσω κοινόχρηστης τουαλέτας, πιάτων ή ακόμη και από το τσίμπημα εντόμων.
Δεν πρόκειται απλώς για έναν μύθο, αλλά για ένα κοινωνικό φαινόμενο που παγιδεύει όσους ζουν με HIV σε ένα καθεστώς διαρκούς επιτήρησης και αποστασιοποίησης. Και όσο η κοινωνία συνεχίζει να δείχνει με το δάχτυλο, η επιστήμη προχωρά – χωρίς όμως να αξιοποιείται πλήρως.

Η Gilead στηρίζει σταθερά πρωτοβουλίες που επενδύουν στη γνώση, ενισχύουν την αποδοχή και καταπολεμούν το στίγμα γύρω από τον HIV. Διότι, μόνο μέσα από την ενημέρωση, τον σεβασμό και την ισότιμη υποστήριξη, η επιστημονική πρόοδος αποκτά ουσιαστικό κοινωνικό αντίκρισμα.
Μόνο έτσι η κοινωνία θα σταματήσει να δείχνει με το δάχτυλο, ανοίγοντας τον δρόμο για μια πραγματική αλλαγή στάσης απέναντι στον HIV – όπου η γνώση θα προλαμβάνει και η κατανόηση θα ενδυναμώνει.