Ευρώπη: Πόσο κοστίζει το αμυντικό τείχος – Το σχέδιο της Κομισιόν και οι αμφιβολίες

Οι κλιμακούμενες γεωπολιτικές εντάσεις και η συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία έχουν επαναφέρει στο επίκεντρο τη συζήτηση για την ανάγκη αύξησης των αμυντικών δαπανών, τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και στα κράτη μέλη. Η Κομισιόν επιδιώκει μια πλήρη αναθεώρηση του τρόπου του στρατιωτικού σχεδιασμού και προμηθειών στην Ένωση και ρίχνει δισεκατομμύρια ευρώ για να χτίσει το λεγόμενο αμυντικό της τείχος που θα προστατεύσει το μπλοκ.

Κούρσα εξοπλισμών: Από τη μία πλευρά βρίσκονται οι απειλές των επιθετικών drones και από την άλλη τα τα αμυντικά συστήματα κατά των drones

«Οι πρόσφατες επιδρομές στους ουρανούς μας αποτελούν μέρος ενός μοτίβου αυξανόμενων απειλών. Είναι υβριδικός πόλεμος. Η Ευρώπη πρέπει να αποκτήσει την ικανότητα να ανταποκριθεί και να προστατεύσει τους ουρανούς μας» έγραψε πρόσφατα σε ανάρτησή της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,  Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Ο φόβος της Ρωσίας και το νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται

Οι χώρες μέλη του ΝΑΤΟ έχουν παρατηρήσει απότομη αύξηση των πτήσεων μη επανδρωμένων αεροσκαφών πάνω από στρατιωτικές εγκαταστάσεις και κρίσιμες υποδομές. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι του Οργανισμού Άμυνας της ΕΕ,  δήλωσαν στη Wall Street Journal ότι υποψιάζονται τη Ρωσία ως υπεύθυνη για τις πτήσεις drones παρά την απουσία αδιάσειστων αποδεικτικών στοιχείων.

Στις αρχές του Οκτωβρίου οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ολοκλήρωσαν τις συζητήσεις τους στην πρωτεύουσα της Δανίας. Στην άτυπη συνάντηση κορυφής το μενού περιλάμβανε τη δημιουργία προστατευτικού τείχους ενάντια στις επιθέσεις από drones. Η πρόεδρος της Κομισιόν είπε πως το «τείχος προστασίας» θα αποτελέσει προτεραιότητα για την ανατολική πλευρά της Ευρώπης αλλά το σχέδιο αφορά την άμυνα όλης της ηπείρου και επομένως και τη νότια πλευρά της.

Καμία επίσημη συμφωνία δεν επιτεύχθηκε, ενώ πραγματικές κρίσιμες συνομιλίες αναμένονται στο ερχόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις Βρυξέλλες.

Το σχέδιο της ΕΕ

Με το πλαίσιο να είναι διαμορφωμένο η Ευρωπαϊκή Ένωση θα προτείνει τη δρομολόγηση κοινών προγραμμάτων για drones και αντιαεροπορική άμυνα τους επόμενους μήνες εντάσσοντας τους σχεδιασμούς της σε ένα πενταετές σχέδιο που προβλέπει τον επανεξοπλισμό της ηπείρου και τον περιορισμό της Ρωσίας, σύμφωνα με έγγραφο που είδε το Bloomberg News.

Μέχρι το τέλος του 2027, το σχέδιο στοχεύει η ΕΕ να πραγματοποιεί από κοινού το 40% των αμυντικών προμηθειών της, ποσοστό υπερδιπλάσιο του σημερινού (λίγο πάνω από 155 δισ. ευρώ). Η πρόταση, η οποία εκπονήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τον εκτελεστικό βραχίονα της ΕΕ, προβλέπει πλήρη αναθεώρηση του στρατιωτικού σχεδιασμού και των προμηθειών της ΕΕ.

Οι χώρες της ΕΕ πρέπει να συντονίσουν τις αμυντικές τους δαπάνες και να δημιουργήσουν γρήγορα κοινές προσπάθειες για από κοινού σχεδιασμό νέων αμυντικών προγραμμάτων. Και αυτές οι κοινές προσπάθειες θα πρέπει να ξεκινήσουν μέσα στο επόμενο έτος, αν η ήπειρος θέλει να επιτύχει τον στόχο της να είναι ετοιμοπόλεμη το 2030.

Το σχέδιο, το οποίο εξακολουθεί να υπόκειται σε αλλαγές, θα παρουσιαστεί την Πέμπτη πριν οι ηγέτες το συζητήσουν την επόμενη εβδομάδα σε σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες.

Στόχος: 40% κοινών προμηθειών

Στο έγγραφο που είδε το bloomberg σημειώνεται ότι ο αμυντικός προϋπολογισμός του μπλοκ έχει σχεδόν διπλασιαστεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Από 218 δισεκατομμύρια ευρώ το 2021 σε 392 δισεκατομμύρια ευρώ το 2025. Όμως, οι δαπάνες εξακολουθούν να είναι σε μεγάλο βαθμό ασυντόνιστες μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Αυτό περιορίζει την ικανότητα της Ευρώπης να επανεξοπλίζεται γρήγορα, αναφέρει το δημοσίευμα.

Το σχέδιο προσδιορίζει διάφορους τομείς στους οποίους οι κοινές προσπάθειες θα μπορούσαν να βοηθήσουν, συμπεριλαμβανομένων των συστημάτων αεράμυνας και αντιπυραυλικής άμυνας, καθώς και των μη επανδρωμένων αεροσκαφών.

Ο στόχος του 40% των κοινών προμηθειών θα βοηθήσει σε αυτές τις πρωτοβουλίες, αναφέρει το σχέδιο. Επί του παρόντος, οι κοινές προμήθειες είναι κάτω του 20%, παρά τη δέσμευση των χωρών της ΕΕ το 2007 να φτάσουν το 35%.

Για να χρηματοδοτήσει τη στρατιωτική ενίσχυση της ΕΕ, το μπλοκ έχει ήδη εγκρίνει ένα ταμείο ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, το οποίο διατίθεται επί του παρόντος για διάφορα έργα. Η πρόταση της Επιτροπής θέλει οι προσπάθειες αυτές να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2030.

Επιπλέον, επιθυμεί τη δημιουργία νέων εμβληματικών προγραμμάτων που θα αφορούν drones, αντιαεροπορικά συστήματα και έναν «διαστημικό θόλο προστασίας». Οι πρωτοβουλίες αυτές περιλαμβάνουν προγράμματα όπως το «European Drone Defence», που θα αντλήσει εμπειρίες από τον πόλεμο στην Ουκρανία, και το «Eastern Flank Watch». Το σχέδιο προβλέπει την εκκίνηση των έργων το 2026.

Το επικείμενο σχέδιο επεκτείνει πλέον την έννοια σε ολόκληρη την ήπειρο, θέτοντας στόχο τη λειτουργία ενός πλήρως επιχειρησιακού συστήματος drones έως το 2027. Προτείνει επίσης τη δημιουργία ταμείου ύψους έως 1 δισ. ευρώ σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων έως το 2026, για τη στήριξη αμυντικών έργων.

Αμφιβολίες στους κόλπους της Ένωσης

Εδώ και χρόνια η ΕΕ είχε περιορισμένο ρόλο στην άμυνα, αφήνοντας την πρωτοβουλία στα κράτη-μέλη και το ΝΑΤΟ, γεγονός που οδήγησε σε κατακερματισμό της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας.

Καθώς η Ένωση αναλαμβάνει πλέον μεγάλα αμυντικά έργα, αυτή η ισορροπία δυνάμεων τίθεται υπό αμφισβήτηση. Ωστόσο, παρότι η Επιτροπή  προτείνει ένα περισσότερο συγκεντρωτικό σχεδιασμό και κοινές προμήθειες, μεγάλα κράτη όπως η Γερμανία έχουν σπεύσει να τονίσουν ότι οι τελικές αποφάσεις πρέπει να ανήκουν στις πρωτεύουσες.

Το εύρος των αμυντικών δαπανών στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού για το 2026 καταγράφει το εύρος των αμυντικών δαπανών που σχεδιάζει η χώρα για τα επόμενα χρόνια. Οι φυσικές παραλαβές οπλικών συστημάτων εκτιμώνται σε 1,7 δισ. ευρώ το 2025, ενώ για το 2026 προβλέπεται να φτάσουν τα 2,3 δισ. ευρώ.

Οι συνολικές αγορές πάγιου εξοπλισμού υπολογίζονται στα 1,88 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 0,3% του ΑΕΠ, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ευρωπαϊκή Ένωση.