Δυναμώνουν οι φωνές που στηρίζουν την Παλαιστίνη διεθνώς – Οι καλλιτέχνες που κατονομάζουν τη γενοκτονία

Βρισκόμαστε μία εβδομάδα προτού συμπληρωθούν δύο χρόνια από την έναρξη του πολέμου, ο οποίος εξελίχθηκε στην πλέον καταγεγραμμένη από τα Μέσα και τα Κοινωνικά Δίκτυα γενοκτονία στην ιστορία της ανθρωπότητας. Επίσης, βρισκόμαστε σχεδόν μία εβδομάδα έπειτα από τις μαζικές και ηχηρές αποχωρήσεις εκπροσώπων κρατών – μελών του ΟΗΕ πριν ξεκινήσει η ομιλία του Μπενιαμίν Νετανιάχου.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση δείχνουν τη δυσαρέσκειά τους και πολλές χώρες διακόπτουν τις εμπορικές τους σχέσεις με το Ισραήλ, με πιο ηχηρή στάση αυτήν της Ισπανίας. Στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, το Ισραήλ βρίσκεται αντιμέτωπο με μία ιστορική πτώση της εικόνας του και ο Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται να είναι ο τελευταίος φανατικός υποστηρικτής, αλλά ακολουθώντας μία ατζέντα ιδίων συμφερόντων για την Γάζα, που όμως ο Νετανιάχου φαίνεται τώρα να… ακυρώνει.

Ακόμη και οι οικογένειες των ομήρων γυρίζουν την πλάτη τους στον οικοδόμο της γενοκτονίας.

Την ίδια στιγμή οι διεθνείς φωνές που δείχνουν αποδοκιμασία, αυξάνονται και δυναμώνουν. Ένας πόλεμος μακροπρόθεσμα είναι κοστοβόρος. Η διακοπή των εμπορικών σχέσεων της ΕΕ με το Ισραήλ μπορεί να είναι το ένα μεγάλο πλήγμα που θα δεχτεί το επιτιθέμενο κράτος. Αλλά μπορεί το δεύτερο πλήγμα να έρθει από τον κόσμο της Τέχνης; Είναι πιθανό, αν η ιστορία έχει τη δυνατότητα να επαναλαμβάνεται και ως θετικό παράδειγμα.

Η Τέχνη (ενάντια) στα όπλα

Από τα βραβεία Όσκαρ ως το Φεστιβάλ Βενετίας η Τέχνη μας έχει δώσει δύο πολύ μεγάλες στιγμές αναγνώρισης της φρίκης. Τον Μάρτιο του 2025 το αντιπολεμικό ντοκιμαντέρ No Other Land απέσπασε το βραβείο της κατηγορίας του και το 82ο Φεστιβάλ Βενετίας μας έδωσε μία στιγμή τεράστιας συγκίνησης. Μετά την προβολή της ταινίας «Φωνή της Χιντ Ρατζάμπ» από τη σκηνοθέτιδα Κατουτέρ Μπεν Χάνια, το κοινό χειροκροτούσε επί 23 λεπτά , φωνάζοντας για Λευτεριά στην Παλαιστίνη.

Στο ίδιο φεστιβάλ είδαμε και τον Γιώργο Λάνθιμο με την παλαιστινιακή του κονκάρδα.

Η εικόνα έχει την τεράστια δύναμη να συγκινεί ή, έστω, να μην επιτρέπει τη σιωπή. Έτσι, στα φεστιβάλ που ακολούθησαν είδαμε τον Χαβιέρ Μπαρδέμ στα Έμμυ με την καφίγια του να δηλώνει πως δε θα συνεργαστεί με εταιρίες του στηρίζουν τη γενοκτονία και την εβραϊκής καταγωγής Hannah Einbinder να φωνάζει «Λευτεριά στην Παλαιστίνη» κατά την αποδοχή του βραβείου της.

Τεράστια ονόματα του χώρου της Τέχνης πήραν σαφή θέση είτε εξαρχής, είτε αργότερα. Από τις πρώτες ήταν η Κέιτ Μπλάνσετ στο φεστιβάλ των Καννών, όταν λίγο μετά την έναρξη του πολέμου εμφανίστηκε ντυμένη στα χρώματα της Παλαιστινιακής σημαίας. Υπόψη, υπήρχε σαφής οδηγία να μην γίνουν πολιτικές τοποθετήσεις.

Από τους πρώτους που τοποθετήθηκαν υπέρ της Παλαιστίνης ήταν επίσης και η πανίσχυρη οικογένεια των Χαντίντ, που αυτήν την στιγμή είναι τα κορυφαία ονόματα στον χώρο της μόδας.

Με τον καιρό η λίστα των καλλιτεχνών που δεσμεύονται να μη συνεργαστούν με εταιρείες που υποστηρίζουν το Ισραήλ έχει αυξηθεί και πλέον καταγράφεται επισήμως σε μία δημόσια υπόσχεση, υπό το όνομα: The Pledge.

Η Υπόσχεση

Στις αρχές του Σεπτεμβρίου δημοσιεύτηκε μία λίστα εργαζόμενων στον κινηματογράφο υπέρ της Παλαιστίνης. Οι υπογράφοντες και υπογράφουσες  αποτελούνται από πολύ ηχηρά και ισχυρά πρόσωπα στον χώρο της Τέχνης και η εμπορική τους δύναμη είναι αδιαμφισβήτητη.

Μαρκ Ράφαλο, Έμμα Στόουν, Χοακλλιν Φοίνιξ, Τίλντα Σουίντον, Χαβιέρ Μπαρδέμ, Γκαέλ Γκαρσία Μπερνάλ, Σύνθια Νίξον, Σούζαν Σάραντον. Αυτά είναι μόνο λίγα από τα ονόματα που βρίσκονται στην λίστα και σίγουρα περιμένουμε να αυξηθεί.

Ανάμεσα στους καλλιτέχνες που έχουν σαφώς δηλώσει την υποστήριξή τους στην Παλαιστίνη βρίσκονται η ισραηλινής καταγωγής Νάταλι Πόρτμαν, η Αντζελίνα Τζολί, η Αν Χαθαγουέη, η Μπίλι Άιλις, η Ντούα Λίπα, ο Weeknd, ο Πέδρο Πασκάλ και, φυσικά, ο Ρότζερ Γουότερς. Ανάμεσα σε όλους αυτούς και αυτές βρίσκονται μερικά από τα πιο επιδραστικά ονόματα του καλλιτεχνικού χώρου διεθνώς.

Πριν λίγες ημέρες η πολυβραβευμένη Τζένιφερ Λόρενς είπε πως αυτό που συμβαίνει αυτήν την στιγμή στην Γάζα δεν είναι τίποτε λιγότερο παρά μία γενοκτονία και απέσπασε πολλές πολύ θετικές αντιδράσεις από το κοινό.

Οι έλληνες καλλιτέχνες δίνουν το δικό τους παρόν

Τον Ιούνιο του 2025 πραγματοποιήθηκε μεγάλη αντιπολεμική συναυλία στην Τεχνόπολη υπέρ της Παλαιστίνης. Η Χάρις Αλεξίου και η Νατάσα Μποφίλιου διάβασαν ποιήματα παλαιστίνιων καλλιτεχνών, ενώ συμμετείχαν η Ελεονόρα Ζουγανέλη, η Ματούλα Ζαμάνη, η Μαρίζα Ρίζου και άλλοι.

Από τις πιο επίμονες και σταθερές φωνές είναι αυτή της Δώρας Χρυσικού, ενώ 24 κωμικοί συγκέντρωσαν 30.000 ευρώ για να διατεθούν στην Γάζα. Συνολικά 159 καλλιτέχνες υπογράφουν υπέρ της Παλαιστίνης, ενώ με πρωτοβουλία του Άγη Εμμανουήλ  πρόσωπα της Τέχνης έστειλαν το δικό τους αντιπολεμικό μήνυμα μέσω βίντεο.

Πρόσφατα ο Μάριος Αθανασίου εμφανίστηκε στην εκπομπή της Σίσσυς Χρηστίδου κατονομάζοντας, επίσης, τη γενοκτονία. Αξίζει να αναφερθεί πως η Αναστασία Γιάμαλη μέσα από τη δική της εκπομπή εμφανίζεται πάντα να υποστηρίζει την Παλαιστίνη.

Και, φυσικά, ο χώρος της λογοτεχνίας αρνήθηκε να σιωπήσει ήδη από την αρχή του πολέμου. Πράγμα που περιμέναμε από τους έλληνες λογοτέχνες, ούτως ή άλλως.

Η δύναμη της αλληλεγγύης

Έχει σημασία που ο χώρος της Τέχνης παίρνει θέση; Ναι. Επειδή είναι ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος να κάνει το κοινό να αναζητήσει την πληροφορία.  Σε κάθε περίοδο πολέμου οι καλλιτέχνες έφεραν την τεράστια ευθύνη της συναισθηματικής προτροπής: τα τραγούδια, τα κείμενα, οι κινήσεις της υποστήριξης μετέφεραν την πληροφορία αφιλτράριστη από γεωπολιτικές παραμέτρους. Οπότε, αυτό που έμενε στο τέλος ήταν το συναίσθημα που αφήνει πίσω της η είδηση: θάνατος. Γενοκτονία. Πείνα. Εξαθλίωση.

Όσο και αν επιμένει το επίσημο κράτος του Ισραήλ να θεωρεί τον ΟΗΕ έναν οργανισμό που παραποιεί το μέγεθος της καταστροφής, όσο και αν ηγέτες -όπως ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης- αρνούνται να χρησιμοποιήσουν τον όρο γενοκτονία, στο τέλος της ημέρας η στάση των καλλιτεχνών μπορεί ακόμη να επηρεάζει το κοινό.

Και εκτός αυτού, επηρεάζονται και τα κέρδη των επενδυτών στον χώρο της Τέχνης. Όσο συνεχίσει να αυξάνεται η λίστα της Υπόσχεσης, τόσο θα περιορίζονται οι επιλογές των φιλοϊσραηλινών παραγωγών. Άλλωστε, στο τέλος κανένας δε θα θέλει να μείνει με μόνη επιλογή την Γκαλ Γκαντότ. Σωστά;