Ανοσοθεραπεία στον Καρκίνο: Η επανάσταση που αλλάζει τη θεραπεία

Γράφει ο
Δρ. Απόστολος Λασκαράκης

Παθολόγος – Ογκολόγος, MD, MSc
Διευθυντής Ογκολογικής Κλινικής, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών
Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Μελανώματος

Δρ. Απόστολος Λασκαράκης

Σε μια εποχή όπου η Ογκολογία εξελίσσεται ραγδαία, η ανοσοθεραπεία αναδεικνύεται ως πραγματική τομή στη θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου. Πρόκειται για μια εντελώς διαφορετική φιλοσοφία, καθώς δεν στοχεύει άμεσα τον όγκο, όπως η χημειοθεραπεία, ούτε παρεμβαίνει σε συγκεκριμένα μοριακά μονοπάτια, όπως οι στοχευτικές θεραπείες. Αντιθέτως, ενεργοποιεί το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα, επιτρέποντάς του να αναγνωρίσει και να εξουδετερώσει τα καρκινικά κύτταρα, κυρίως μέσω της ενεργοποίησης των στρατιωτών του ανοσοποιητικού συστήματος, των T λεμφοκυττάρων. Με άλλα λόγια, “ξεκλειδώνει” τη φυσική άμυνα του οργανισμού, η οποία σε πολλές μορφές καρκίνου είχε αδρανοποιηθεί.

Τα μεγαλύτερα άλματα της ανοσοθεραπείας στην ογκολογία

Καρκίνος του πνεύμονα

Στον καρκίνο του πνεύμονα, την πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως, η εισαγωγή των αναστολέων PD-1 και PD-L1 έχει μεταμορφώσει την πρόγνωση. Σήμερα βλέπουμε ασθενείς να ζουν περισσότερο και με καλύτερη ποιότητα ζωής, ακόμη και σε προχωρημένα στάδια της νόσου. Για ορισμένους, η νόσος τείνει πλέον να λάβει χαρακτηριστικά χρόνιας κατάστασης.

Μελάνωμα

Το μελάνωμα αποτελεί ίσως το πιο εμβληματικό παράδειγμα της δυναμικής της ανοσοθεραπείας και ο κακοήθης όγκος από τον οποίο ξεκίνησε η νέα εποχή της ανοσοθεραπείας, καθότι χαρακτηρίζεται από μεγάλο φορτίο μεταλλάξεων. Ενώ οι νέες περιπτώσεις της νόσου αυξάνονται διαρκώς κάθε χρόνο, το προσδόκιμο επιβίωσης έχει αυξηθεί θεαματικά, ενώ παρατηρούμε ολοένα συχνότερα μακροχρόνιες πλήρεις ανταποκρίσεις, ασθενείς που παραμένουν χωρίς σημεία νόσου για πολλά χρόνια. Κάτι τέτοιο, πριν από μία δεκαετία, ήταν αδιανόητο.

Καρκίνο του μαστού

Ο τριπλά αρνητικός καρκίνος μαστού αποτελεί μια ιδιαίτερα επιθετική μορφή της νόσου. Ο συνδυασμός ανοσοθεραπείας με χημειοθεραπεία έχει οδηγήσει σε σημαντική βελτίωση των ποσοστών ανταπόκρισης. Παρότι δεν αποτελεί λύση για όλους τους ασθενείς, προσφέρει μια πραγματική πηγή ελπίδας σε ομάδες που στο παρελθόν διέθεταν πολύ περιορισμένες θεραπευτικές επιλογές.

Μπορούν όλοι οι ασθενείς να λάβουν ανοσοθεραπεία; Ποια είναι τα κριτήρια και ποιες οι πιθανές παρενέργειες;

Όχι, η ανοσοθεραπεία δεν είναι κατάλληλη για όλους τους ασθενείς, και η σωστή επιλογή αποτελεί καθοριστικό βήμα. Η αξιολόγηση βασίζεται σε κλινικούς και μοριακούς παράγοντες, με σημαντικότερους τους βιοδείκτες όπως η έκφραση του PD-L1, το φορτίο μεταλλάξεων του όγκου και η ύπαρξη μικροδορυφορικής αστάθειας, που βοηθούν τους γιατρούς να εκτιμήσουν ποιοι ασθενείς είναι πιθανό να ωφεληθούν περισσότερο.

Οι παρενέργειες της ανοσοθεραπείας διαφέρουν σημαντικά από εκείνες της χημειοθεραπείας. Δεν συνοδεύονται από βαριά αναιμία, λευκοπένια, εμέτους, τριχόπτωση ή έντονη καταβολή, όπως η χημειοθεραπεία. Αντιθέτως προκαλούν ήπιες αρθραλγίες και κόπωση, ωστόσο επειδή «ενεργοποιούμε» το ανοσοποιητικό σύστημα, μπορεί να εμφανιστούν φλεγμονές σε διάφορα όργανα όπως θυρεοειδίτιδα, κολίτιδα ή πνευμονίτιδα. Για τον λόγο αυτό, είναι απαραίτητη η στενή παρακολούθηση από εξειδικευμένη και έμπειρη ιατρική ομάδα, ώστε τυχόν αντιδράσεις να εντοπίζονται και να αντιμετωπίζονται έγκαιρα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, η Ελλάδα προσφέρει στους ογκολογικούς ασθενείς πρόσβαση στις πιο σύγχρονες, διεθνώς εγκεκριμένες θεραπείες, είτε προέρχονται από τον FDA είτε από τον EMA, μέσω των διαδικασιών του ΕΟΦ. Και αυτό δεν είναι καθόλου αυτονόητο, καθώς αρκετά ευρωπαϊκά κράτη δεν έχουν αντίστοιχα γρήγορη ή ολοκληρωμένη πρόσβαση. Πρόκειται για αποτέλεσμα συντονισμένων προσπαθειών της πολιτείας αλλά και της συστηματικής δουλειάς της ογκολογικής κοινότητας, η οποία χαρακτηρίζεται από υψηλό επιστημονικό επίπεδο και ισχυρή συνοχή.

Κλινικές Μελέτες

Η συμμετοχή σε διεθνείς κλινικές μελέτες αποτελεί πραγματικό προνόμιο, καθώς πέραν της προαγωγής της Ιατρικής επιστήμης, προσφέρει στους ασθενείς πρόσβαση σε θεραπείες που μπορεί να μην είναι ακόμη διαθέσιμες. Στην Ογκολογική Κλινική μας στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών εργαζόμαστε συστηματικά προς αυτή την κατεύθυνση, εξασφαλίζοντας τη δυνατότητα να εφαρμόζουμε πρώτοι στην Ελλάδα, καινοτόμες, ιδιαίτερα προηγμένες θεραπείες όπως η υποδόρια ανοσοθεραπεία και οι νέοι συνδυασμοί ανοσοθεραπειών.

Η Ογκολογική Κλινική στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών υπό τον κ. Λασκαράκη, με πλούσια παρουσία σε πάνω από τριάντα διεθνείς κλινικές μελέτες φάσης ΙΙΙ που οδήγησαν σε εγκρίσεις νέων θεραπειών έναντι του καρκίνου τα τελευταία έτη και συνεργασίες με κορυφαίους διεθνείς επιστημονικούς φορείς, συμμετέχει στη διαμόρφωση της σύγχρονης Ογκολογίας.

Συμπερασματικά

Όταν τίθεται η διάγνωση του καρκίνου, ο Παθολόγος – Ογκολόγος είναι ο γιατρός που συντονίζει ολόκληρη τη θεραπευτική διαδικασία. Γύρω του διαμορφώνεται μια ισχυρή, διεπιστημονική ομάδα, με κοινό στόχο το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για τον ασθενή. Η ανοσοθεραπεία αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα βήματα προόδου στη σύγχρονη Ογκολογία. Δεν είναι πανάκεια, όμως έχει μεταμορφώσει θεαματικά τη ζωή πολλών ανθρώπων και συνεχίζει να διευρύνει τις θεραπευτικές δυνατότητες.

Διαβάστε περισσότερα άρθρα για θέματα που αφορούν την υγεία σας, εδώ