«Ήταν βάρβαρα βασανιστήρια» – Φρικιαστικές μαρτυρίες επιζώντων από τις «θεραπείες» μεταστροφής

Πάνω από 250 άνθρωποι υπέστησαν βασανιστικά ηλεκτροσόκ σε νοσοκομεία του HNS στη Βρετανία μεταξύ 1965 και 1973, σε μια προσπάθεια να αλλάξει η σεξουαλικότητά τους ή η ταυτότητα φύλου τους. Τα θύματα ήταν συχνά έφηβοι, παραπεμφθέντες από δασκάλους, ιερείς ή γιατρούς, πολλοί χωρίς να γνωρίζουν ή να συμφωνούν.

Σήμερα, δεκαετίες μετά, οι ψυχικές και σωματικές πληγές τους παραμένουν ανοιχτές.

Τρεις επιζώντες της «Θεραπείας Μεταστροφής» με Ηλεκτροσόκ (ESAT) περιέγραψαν τον σωματικό και διαρκή ψυχολογικό πόνο που βίωσαν ως έφηβοι. Ένας από αυτούς, ο Jeremy Gavins, 72 ετών, είπε ότι τα σοκ ήταν τόσο έντονα που έχασε τις αισθήσεις του και ξύπνησε στο νοσοκομείο τρεις ημέρες αργότερα.

Η Βρετανική Ψυχολογική Εταιρεία έχει εγκαταλείψει τη χρήση της ESAT, αλλά οι πρακτικές «μεταστροφής» στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν είναι ακόμη παράνομες.

«Μου έβαλαν ηλεκτρόδια στα χέρια μου και μου έκαναν μια σειρά από ηλεκτροσόκ»

Οι «άρρωστοι»

Οι τρεις επιζώντες, που ήταν έφηβοι όταν υποβλήθηκαν στη διαδικασία, περιέγραψαν την σωματική αγωνία των ηλεκτροσόκ και το ψυχικό τραύμα του να τους χαρακτηρίζουν «διαστρεβλωμένους» με «ασθένεια».

Μία άλλη επιζούσα, η Pauline Collier, 80 ετών, περιέγραψε στο BBC τη «θεραπεία» της: «Μου έβαλαν ηλεκτρόδια στα χέρια μου και μου έκαναν μια σειρά από ηλεκτροσόκ. Με έκαναν να ιδρώσω και να συσπαστώ».

Πολλοί από τους ασθενείς παραπέμφθηκαν στο νοσοκομείο από τους δασκάλους, ιερείς ή γιατρούς τους. Κάποιοι δηλώνουν ότι δεν έδωσαν ενημερωμένη συγκατάθεση και ότι τους είπαν ρητά να μην πουν τίποτα στους γονείς τους.

Τα ευρήματα έχουν προκαλέσει εκκλήσεις για επίσημη συγγνώμη από την κυβέρνηση και το NHS, υπό την ηγεσία του Lord Chris Smith, του πρώτου ανοιχτά ομοφυλόφιλου βουλευτή στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Τι είναι η «Θεραπεία Μεταστροφής»;

Η «Θεραπεία» Μεταστροφής με Ηλεκτροσόκ ήταν μια μορφή πρακτικής «μετατροπής», ονομάζεται η ψευδοεπιστημονική ψυχολογική πρακτική που επιδιώκει την αλλαγή του σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου ενός ατόμου.

Οι ασθενείς δένονταν σε καρέκλα και τους τοποθετούσαν ηλεκτρόδια στα χέρια ή τα πόδια. Τους έδειχναν εικόνες ανδρών ή γυναικών και στη συνέχεια τους έδιναν επώδυνα ηλεκτροσόκ, μερικές φορές για έως και μία ώρα συνεχόμενα.

Το BBC, μέσω εκτενούς έρευνας, μελέτησε παλιά ιατρικά περιοδικά και βιβλία που είχαν γραφτεί από γιατρούς τη δεκαετία του 1960 και 1970 για να εξαγάγει δεδομένα σχετικά με τη χρήση αυτής της θεραπείας σε ομοφυλόφιλους και τρανς ανθρώπους.

Η «Θεραπεία» Μεταστροφής με Ηλεκτροσόκ ήταν μια μορφή πρακτικής «μετατροπής», ονομάζεται η ψευδοεπιστημονική ψυχολογική πρακτική που επιδιώκει την αλλαγή του σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου ενός ατόμου.

Τα αρχεία δείχνουν ότι ενώ οι συμμετέχοντες περιγράφονταν ως εθελοντές, πολλοί παραπέμφθηκαν από τα δικαστήρια για θεραπεία, κάποιοι ταξινομήθηκαν ως ψυχικά άρρωστοι και κάποιοι ως παιδιά. Ένα από αυτά τα παιδιά ήταν μόλις 12 ετών.

Οι επιζώντες είπαν στην BBC ότι συχνά εξαναγκάζονταν ή απειλούνταν από δασκάλους, δικαστήρια ή εργοδότες, με τον κίνδυνο αποβολής ή απώλειας εργασίας.

«Με κατέστρεψε»

Η μεγαλύτερη γνωστή δοκιμή πραγματοποιήθηκε στο Crumpsall Hospital, στο Μάντσεστερ, όπου 73 άτομα υποβλήθηκαν σε θεραπεία υπό τους Dr Philip Feldman και Dr Malcolm MacCulloch.

Και οι δύο γιατροί είναι πλέον πάνω από 80 ετών. Η οικογένεια του Dr MacCulloch δήλωσε ότι λόγω της ηλικίας του δεν βρίσκεται σε θέση να απαντήσει, ενώ ο Dr Feldman δεν απάντησε στις επιστολές της BBC.

Η Ms Collier, που ήταν 19 ετών όταν υποβλήθηκε στη θεραπεία στο Crumpsall Hospital, είπε: «Δεχόσουν ηλεκτροσόκ αμέσως μόλις εμφανιζόταν μια φωτογραφία ή μετά από 30 δευτερόλεπτα. Κατά τη διάρκεια αυτής της αναμονής ένιωθες πολύ αγχωμένη και φοβισμένη. Υπολογίζω ότι είχα περίπου 20 συνεδρίες, καθεμία με περίπου δώδεκα σοκ. Με κατέστρεψε. Ήμουν μόλις 19, κοπέλα εργατικής τάξης, μεγαλωμένη να είμαι υπάκουη και να αναζητώ έγκριση, κυρίως από άντρες. Και υπήρχαν αυτοί οι τρεις σημαντικοί γιατροί που μου έλεγαν ότι μπορούσαν να ξεφορτωθούν αυτό το πράγμα μέσα μου.»

Πρόσθεσε: «Δεν νομίζω ότι μου είπαν ποτέ, ‘Θα σε βάλουμε σε καρέκλα και θα σου κάνουμε ηλεκτροσόκ’. Δεν το θυμάμαι. Εκείνη την εποχή ήμουν τόσο ψυχολογικά ευάλωτη που απλώς το αποδέχτηκα όλα.»

Οι ασθενείς δένονταν σε καρέκλα και τους τοποθετούσαν ηλεκτρόδια στα χέρια ή τα πόδια. Τους έδειχναν εικόνες ανδρών ή γυναικών και στη συνέχεια τους έδιναν επώδυνα ηλεκτροσόκ, μερικές φορές για έως και μία ώρα συνεχόμενα.

«Πονάει; Έτσι πρέπει»

Ο Mr Gavins, 72 ετών σήμερα, από το Ulverston, ήταν 17 όταν ο γιατρός του τον παρέπεμψε στο Lynfield Mount Hospital, στο Bradford.
«Ένας νοσοκόμος ήρθε να με δει και είπε: ‘Έλα μαζί μου’. Μου είπε να βγάλω όλα μου τα ρούχα και να τα βάλω στο ντουλάπι. Κάθισα στην καρέκλα, μου έδεσε το αριστερό χέρι και μετά το δεξί. Έπαιξε με έναν διακόπτη και ένιωσα πόνο στο χέρι μου. Με ρώτησε ‘Πονάει;’ και είπα ‘Ναι’, και είπε ‘Καλά, έτσι πρέπει’».

Όταν του ζητήθηκε να περιγράψει τον πόνο, είπε: «Είναι σαν κάποιος να καρφώνει ένα σκισμένο μαχαίρι στο πλάι του χεριού σου και να το ξύνει προς τα κάτω».

Ο Mr Gavins λέει ότι το τραύμα διαρκεί μια ζωή. «Έχω PTSD, που μου προκαλεί ξαφνικούς πόνους στα χέρια και στο πλάι, έχω υποφέρει από φοβερή κατάθλιψη, και 50 χρόνια μετά δεν είχα ποτέ σχέση. Ήμουν πολύ φοβισμένος».

«Ήταν βάρβαρο βασανιστήριο»

Η Carolyn Mercer, 78 ετών, λέει ότι πάντα ένιωθε γυναίκα, παρά το γεγονός ότι γεννήθηκε άνδρας και έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της ως άνδρας.

Στα 17 της, αποκάλυψε σε τοπικό ιερέα ότι ένιωθε γυναίκα και όχι άνδρας και στάλθηκε στο Blackburn Hospital για την «θεραπεία». «Το χέρι μου σηκώθηκε στον αέρα, ο πόνος διαπέρασε το σώμα μου, τα δάκρυα κυλούσαν στο πρόσωπό μου», είπε. «Αυτή η θεραπεία δεν ήταν θεραπεία. Ήταν σκληρά, βάρβαρα βασανιστήρια – βασανιστήρια, όχι θεραπεία».

Οι πρακτικές μετατροπής συνεχίζονται

Το 2017, το NHS England και το Royal College of Psychiatrists δεσμεύτηκαν να σταματήσουν τη χρήση πρακτικών μετατροπής, συμπεριλαμβανομένης της θεραπείας με ηλεκτροσόκ.
Ωστόσο, οι «θεραπείες» μετατροπής παραμένουν νόμιμες στο Ηνωμένο Βασίλειο και συνεχίζουν να εφαρμόζονται σε σπίτια, εκκλησίες και μέσω κάποιων συμβούλων ή θεραπευτών.

Σύμφωνα με την ακτιβίστρια Saba Ali: «Οι άνθρωποι εξακολουθούν να βασανίζονται και να πληγώνονται στο όνομα της θεραπείας μετατροπής».

Η κυβέρνηση έχει υποσχεθεί να προωθήσει νομοσχέδιο για την απαγόρευση των πρακτικών μέχρι το τέλος του έτους, αλλά μέχρι στιγμής αυτό δεν έχει υλοποιηθεί.